Dagblaðið Vísir - DV - 27.07.1990, Blaðsíða 24

32
FÖSTUDAGUR 27. JÚLÍ 1990.
Ríkissljóritiit og Evrópumálin
Það verður ekki sagt að metnað-
ur eða sjálfsvirðing ríkisstjómar
Steingríms Hermannssonar rísi
hátt í nýbyijuðum samningavið-
ræðum við Evrópubandalagið.
Halda mætti að ríkisstjórnin væri
vitandi vits að leyna þjóðina því
sem er á döflnni milli EFTA og EB
í stað þess að upplýsa um inntak
og stöðu viðræðnanna. Svo mikið
er víst að engin markviss viðleitni
er af hálfu stjómvalda tíl aö greina
hiutlægt frá því sem er aö gerast í
þessu örlagaríka máli. Þetta á ekki
aðeins við gagnvart almenningi
heldur gildir það einnig um Alþingj
og þær þingnefndir, utanríkismála-
nefnd og Evrópustefnunefnd, sem
ætlast er til að fylgist með þessum
málum.
Þetta gerist þvert ofan í loforð og
samþykktír ríkisstjómarinnar á sl.
vetri, m.a. frá 29. nóvember 1989,
sem forsætisráðherra kynnti Al-
þingi samdægurs. Á ríkisstjómar-
fundi þann dag veitti ríkisstjórnin
utanríkisráðherra umboð til að
taka þátt í undirbúnings- og samn-
ingaviðræöum EFTA og EB. „Náið
samráð verður haft innan ríkis-
stjómarinnar og við utanríkis-
málanefnd á öllum stígum máls-
ins“, segir í bókun ríkisstjómar-
innar. Við þetta ákvæði hefur eng-
an veginn verið staðið að þvi er
utanríkismálanefnd varðar, þrátt
fyrir skýlaus lagafyrirmæli um að
nefndin skuli vera „ríkisstjóminni
tíl ráðuneytis um meiri háttar ut-
anríkismál enda skal ríkisstjómin
ávallt bera undir hana slík mál
jafnt milli þinga sem á þingtíma."
(Lög nr. 52/1985 um þingsköp Al-
þingis).
Samningaviðræður hafnar
án samráðs
Aðdragandi samningaviðræðna,
sem hófust 20. júní sl., var tvíþætt-
ur. Fyrst fóra fram könnunarvið-
ræöur aðila og lauk þeim skömmu
fyrir áramótín síðustu en þá tóku
viö svokallaðar undirbúningsviö-
ræður. Á meðan á þeim stóð fóru
stjómvöld í einstökum EFTA-ríkj-
um yfir lagagrundvöll EB (aquis
communautaire) varðandi innri
markaðinn og mótuðu fyrirvara af
sinni hálfu.
Ríkisstjómir EFTA-ríkjanna
Noregs, Svíþjóðar og Finnlands
gáfu í mars og apríl út ítarlegar
greinargerðir um afrakstur vinnu
embættismanna sinna og sérfræð-
inga og fylgdi pólitískt mat og
stjórnvalda á stöðunni. Um þessar
skýrslur var síðan íjallað á þingum
landanna og þingnefndir íjölluðu
um þær og skiluðu þjóðþingunum
álití. Ekkert slíkt gerðist af hálfu
íslensku ríkisstjómarinnar. Ekk-
ert heildarmat var kynnt Alþingi
varðandi lagagrunn Evrópubanda-
lagsins sem fjöldi embættísmanna
hafði þó sveist við að fara í gegnum
á útmánuðum. Utanríkismála-
nefnd og Evrópustefnunefnd þings-
Kjallarinn
Hjörleifur Guttormsson
alþingismaður
ins fengu fyrst upplýsingar eftir
dúk og disk, hálfum mánuði eftir
að formlegar samningaviðræður
vom hafnar.
Þessar nöturlegu staðreyndir em
í engu samræmi við loforð ráð-
herranna og staðhæfingar um að
mikið og vel hafi verið unnið að
undirbúningi þessa máls. Það þarf
að leita langt til baka til að finna
svo ábyrgðarlaus og flaustursleg
vinnubrögð í stórmáli sem þessu.
Fyrirvarar saxaðir niður
Af samningaviðræöunum berast
þær fregnir helstar erlendis frá að
samningamenn EFTA séu öðru
fremur uppteknir við aö strika út
fyrirvara sem kynntir höfðu verið
af þeirra hálfu við upphaf viöræðn-
anna fyrir röskum mánuöi. Allt
gerist þetta án þess að alþingis-
menn hafi um það nokkra vitn-
eskju og ástæða er tíl að ætla að
ríkisstjórnin fylgist lítið með því
sem hér er á ferðinni.
Af málflutningi einstakra tals-
manna stjórnarflokkanna og mál-
gagna þeirra er ljóst að ekkert sam-
ræmi er á milli orða og athafna í
þessu stórmáh. Málgagn forsætís-
ráðherra, Tíminn, hefur ítrekað
lýst afstöðu íslands í EB-viðræðum
sem „fyrirvarastefnu" og tínir þá
margt tíl. Virðist svo sem fram-
sóknarmenn lifi í draumaheimi
fjarri öllum veruleika þegar Evr-
ópumálin eru á dagskrá og gleymi
því að þeir hafa afhent ráðherrum
Alþýðuflokksins fjöreggið. Svipað
er komið fyrir ráðherram Alþýðu-
bandalagsins þótt þeir hrökkvi upp
öðra hvom og stingi við fætí. Ekk-
ert hefur verið gert með þá fyrir-
vara sem Alþýðubandalagið hefur
gert kröfu tií, m.a. varðandi fjár-
festingar útlendinga og fjármagns-
hreyfingar.
Utanríkisráðherra fer sínu
fram
Utanríkisráðherra hefur verið
látinn fara sínu fram og stefna hans
er að tengja ísland við Evrópu-
bandalagið nánast hvað sem það
kostar.
Sjálfur gerir hann ekki mikið úr
þeim fyrirvörum sem hann lét setja
fram af íslands hálfu í aðdraganda
samningaviðræðnanna. Þeir séu í
meginatriðum aðeins tveir, þ.e.
varðandi erlenda fjárfestingu í
náttúruauðlindum (fiskveiðum og
orku) og „öryggisákvæði" varð-
andi erlent vinnuafl.
Fyrirvararnir um fjárfestíngu
útlendinga í sjávarútvegi taka fyrst
og fremst tíl eignarhalds í útgerð-
arfyrirtækjum. Þaö er hins vegar
skoðun margra hagsmunaaðila í
sjávarútvegi að erfitt eða ófram-
kvæmanlegt geti reynst að tryggja
framkvæmd á slíkum fyrirvara eft-
ir að opnað hefur verið fyrir eign-
araðild útlendinga í fiskvinnslu og
öörum atvinnurekstri svo og þjón-
ustufyrirtækjum.
Fyrirvarinn um vinnuafl er
byggður á tilvísun i norræna samn-
inginn um vinnumarkaö. Sá fyrir-
vari er sniðinn að allt öðrum að-
stæðum en hér um ræöir. Það er
líka mat þeirra sem tekið hafa þátt
í viðræðum viö EB af íslands hálfa
að Evrópubandalagið muni eiga
erfitt með að heimila slíkan fyrir-
vara af grundvallarástæðum. Það
er því ekki hægt að útiloka að hing-
að til lands streymi fólk í atvinnu-
leit frá svæðum innan EB þar sem
mikið atvinnuleysi ríkir og kjör og
réttindi em lakari en hérlendis.
Staðan er því sú að ísland er orð-
inn formlegur aðili að samninga-
viðræðum um aðild að innri mark-
aði Evrópubandalagsins með öllu
því sem honum fylgir og settir hafa
verið fram af íslands hálfu fáir fyr-
irvarar við upphaf samningavið-
ræðna. Alþingi hefur ekki fengið
skilagrein frá ríkisstjórninni um
mat hennar á samningsstöðunni
og þeim gmndvelli sem haslaður
hefur verið fyrir samningaviðræð-
urnar. Utanríkismálanefnd þings-
ins hefur ekki gefist kostur á að
hafa áhrif á gang samningamál-
anna þar eð málavextir hafa fyrst
verið kynntir nefndinni eftír á.
Stórfellt valdaafsal
Allt þetta gerist þrátt fyrir þá fyr-
irvara sem Steingrímur Her-
mannsson setti fram í ræðu við
upphaf þessarar ferðar í Osló 14.
mars 1989. Þar lagði hann m.a.
áherslu á „að af íslands hálfu á
fyllsta mögulega framkvæmd sam-
starfsins fyrst og fremst við fijálsa
verslun með varning. Hins vegar
verðum við að hafa fyrirvara hvað
varðar frelsi á sviði fjármagns-
hreyfinga, þjónustu og fólksflutn-
inga“. Og íslenski forsætisráðher-
rann sagði einnig: „Viö getum aldr-
ei gefið okkur á vald yfirþjóðlegum
stofnunum. Við getum aldrei afsal-
að okkur fullveldinu eða rétti okk-
ar til þess að taka eigin nauðsynleg-
ar ákvarðanir tíl að tryggja afkomu
okkar og sjálfstæði."
Það kom hins vegar fram strax
að Oslóarfundinum loknum að ráð-
herrar Alþýðuflokksins voru stað-
ráðnir í að hafa þessi orð forsætis-
ráðherrans að engu og hafa komist
upp með það. Um það vitnar sá
rammi sem dr eginn hefur verið um
samningaviðræður EFTA og EB og
ísland er nú aðili að. í honum felst
afsal á fullveldi, m.a. að því leyti
að dómsvald flyttist frá íslenskum
dómstólum til erlends dómstóls að
því er tekur til samningsákvæðanna
um evrópskt efnahagssvæði (EES).
Með þeim samningi fengju EES-lög
einnig forgang framar landslögum
og það fækkaði-til muna þeim mála-
sviðum sem Alþingi íslendinga væri
bært til að hafa áhrif á.
Ósæmileg málsmeðferð
Ljóst hefur verið um skeið að
skiptar skoðanir em um hvernig
halda beri á málefnum íslands
gagnvart Evrópubandalaginu. Það
þarf ekki endilega að vera nei-
kvætt ef leitað er að niðurstöðu
með vönduðum og lýðræðislegum
vinnubrögðum í ljósi fyllstu fáan-
legra upplýsinga. Hvorugu hefur
verið tíl að dreifa fram að þessu.
Rikisstjórnin hefur haldið illa á
þessu stærsta viðfangsefni sem að
okkur hefur borið lengi. Þar er
þáttur utanríkisráöherrans verst-
ur en aðrir stjórnaraðilar eiga þar
einnig hlut að máli. Á þessu þarf
að verða breyting fyrr en sinna.
Hjörleifur Guttormsson
Höfuðstöðvar Evrópubandalagsins í Brussel. „Staðan er því sú að ísland er orðinn formlegur aðili að samn-
ingaviðræðum um aðild að innri markaði Evrópubandalagsins ..segir Hjörleifur Guttormsson.
„Utanríkisráðherra hefur verið látinn
fara sínu fram og stefna hans er að
tengja ísland við Evrópubandalagið
nánast hvað sem það kostar.“
Kvikmyndir
Laugarasbio: Unglingagengin ★★ !/2
Með grátstafinn í krukku
John Waters er án efa skringilegastí maðurinn í
kvikmyndabransanum í dag. Það sem honum dettur
í hug virðist hann framkvæma og það verður vissu-
lega að segjast að sumar af hugmyndum hans em
stórskrítnar. Hér áður fyrr leitaðist hann við að ganga
fram af fólki og naut dyggrar aðstoðar hins íturvaxna
Devine. Þeir tímar em að baki og myndir hans eru
nú mun aðgengilegri.
Hér fæst Waters við unglingamynd en það er engin
hætta á að þessi verði stímpluð sem enn ein slík. Til
þess er Waters of óvenjulegur. Það sem hefði getað
orðið enn ein Rómeó-Júlíu sagan verður í hans með-
fómm og skrautlegs leikhóps blanda söngleiks, ádeilu
og gamanmyndar. Út í gegn bregður svo fyrir gamal-
kunnu handbragði Waters. Reynslulítíll leikhópurinn
er yfirmáta skrautlegur. Táningadraumur (Depp),
pomostjama (Lords) og poppari (Iggy Popp) era meðal
leikenda en mest sláandi er Axarfés, hasarkroppur
með ótrúlegt greppitrýni. Aðalsöguhetjan er meö raf-
magnsstól tattóveraðan á bringuna því foreldrar hénn-
ar vora báðir teknir af lífi í einum slíkum. Aðalsögu-
hetjan drekkur (í stað þess að drekkja) sorgir sínar.
Áfram mætti lengi telja en sjón er sögu ríkari.
Það sem háir myndinni hins vegar er að hún er í
ójafnvægi. Haldið er aftur af farsanum til þess að sögu-
framvindan steypist ekki yfir í fiflalæti. Brosið stirnar
oft á vörunum því gríninu er ekki fylgt nógu vel eftír.
Síðasta mynd Waters, Hairspray, áttí í svipuðum erf-
iðleikum en þar var sagan íburðarmeiri þjóðfélags-
greining. Hér er sagan létt, skekkt og skemmtíleg en
ekkert meira.
Cry-Baby. Bandarisk, 1990.
Höfundur og leikstjóri: John Waters (Pink Flamingos o.fl.)
Framleiðendur: Jim Abrahams (Airplane) og Brian Grazer
(Splash).
Leikarar: Johnny Depp, Amy Locane, Susan Tyrell, Iggy Popp
(James Osterberg), Ricki Lake, Traci Lords, Troy Donahue,
Joey Heatherton, Davi Nelson, Joe Dallesandro, Polly Berg-
en, Patty Hearst. Gísli Einarsson
Nýjarplötur
BUIy Idol - Charmed Life
Jim Morrison upprisinn?
Þegar hlustað er á fyrstu lögin á þessari nýju plötu Billy Idol fer þaö
ekkert á milli mála að Idol er mikill aðdáandi Jims heitíns Morrisons,
söngvara og drifijaðrar hljómsveitarinnar Doors á sínum tíma. Skýring-
una er svo að finna í fiórða lagi plötunnar sem er einmitt eitt af meistara-
verkum Doors; lagið L.A. Woman. Þvi má svo bæta viö til enn frekari
skýringar á þessari Morrison sveiflu i Billy Idol að hann ku hafa fengiö
það hlutverk að leika Jim Morrison í kvikmynd sem á að fara að gera
um líf þessa stórbrotna listamanns.
Það má því gera því skóna að Billy Idol sé þegar farinn að æfa fyrir
hlutverkið, svo rækilega stælir hann Morrison í fyrstu lögum þessarar
plötu. Og það veröur að segja að Billy kallinum tekst býsna vel að ná
söngstíl Morrisons og þegar lögin eru lika samin í hinum sanna dulúð-
uga Doors anda er engu líkara en að gömlu Doors séu risnir upp frá
dauðum.
En þegar þessum fyrstu lögrnn sleppir tekur Billy Idol upp forna takta
sem allir hafa heyrst á fyrri plötum hans. Þar er um að ræða frekar hrátt
keyrslurokk í bland við rólegri lög sem þó era líka með sömu hráu áferð-
inni. Og þessi hlutí plötunnar er hvorki betri né verri en það sem Billy
hefur verið að gera undanfarin ár þannig að í mínum huga era það lögin
í Doors andanum sem lyfta plötunni upp úr meðalmennskunni. -SþS-