Dagblaðið Vísir - DV - 14.03.1991, Qupperneq 14

Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JONSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK.SlMI (91 )27022 - FAX: (91 )27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1100 kr.
Verð í lausasölu virka daga 105 kr. - Helgarblað 130 kr.
Búvöruruglið framlengt
Búvörusamningur landbúnaðarráðherra gefur tón-
inn um, hvernig haldið verður á málum landbúnaðarins
út þessa öldina. Þjóðarsáttarmenn samtaka launamanna
og vinnuveitenda voru ginntir til að leggja drög að hon-
um og enginn stjórnmálaflokkur mun stöðva hann.
Þótt formaður Alþýðuflokksins hafi sagt, að búvöru-
samningurinn sé siðlaus og stórgallaður, hefur sú ein
breyting orðið á samningnum, frá því að hann kom frá
þjóðarsáttarmönnum, að hann er orðinn dýrari og verri
en fyrr, kostar rúmlega fjórum milljörðum meira.
Þetta stafar af, að landbúnaðarráðherra tók meira
mark á athugasemdum frá voldugum hagsmunasamtök-
um landbúnaðarins en áhrifalitlum Alþýðuflokki, sem
að venju hefur lyppast niður eftir nokkurt gelt, ná-
kvæmlega eins og spáð hafði verið hér í blaðinu.
Ef Sjálfstæðisflokkurinn fer í ríkisstjórn eftir kosn-
ingar, mun hann staðfesta samninginn, enda lýsti flokk-
urinn á landsfundi stuðningi við samninginn í því
ástandi, sem hann kom frá þjóðarsáttarmönnum. Sam-
tök landbúnaðarins eru því með pálmann í höndunum.
Samkvæmt búvörusamningnum verður farin afar
dýr leið að samdrætti í framleiðslu búvöru. Hún er svo
dýr, að ekkert sparast, heldur verður kostnaður meiri
en ella, fyrstu árin að minnsta kosti. Er þá aðeins mið-
að við þau kurl, sem þegar eru komin til grafar.
Alvarlegasti galli búvörusamningsins er, að hann
gerir enga tilraun til að markaðstengja landbúnaðinn.
Áfram er gert ráð fyrir lokuðu og ofanstýrðu kerfi, sem
ekki miðar við alþjóðlegt markaðsverð. Hagsmuna neyt-
enda er hvergi gætt í hinum nýja búvörusamningi.
Búvörusamningurinn gerir ráð fyrir, að niðurgreiðsl-
um og útflutningsbótum verði breytt í beina styrki til
bænda. Jafnframt hyggst ríkið borga sauðfjárbændum
til að hætta eða minnka við sig. Hvort tveggja er til
bóta, en felur þó í sér óbreytt útgjöld skattgreiðenda.
Miklu eðlilegra hefði verið að keyra samhliða á báða
þætti málsins, neytenda og skattgreiðenda. Ef kerfis-
breytingunni hefði fylgt afnám innflutningsbanns í
áfóngum, gætu neytendur notið góðs af henni, jafnvel
þótt byrði skattgreiðenda héldist óbreytt enn um sinn.
Þar sem fólkið í landinu er í senn neytendur og skatt-
greiðendur, hefði hin dýra aðferð við að draga úr bú-
vöruruglinu orðið almenningi bærilegri en hún er sam-
kvæmt búvörusamningnum. Með lægra matarverði
hefði verið auðveldara að afsaka hina miklu skattbyrði.
Fólkið í stéttarfélögunum mætti hugleiða, að það voru
umboðsmenn þess í Sjö manna nefnd, sjálfir verkalýðs-
rekendurnir, er gáfu tóninn að búvörusamningi, sem
felur ekki í sér neina fyrirsjáanlega lækkun á matar-
kostnaði heimilanna eða skattgreiðslum heimilanna.
Fólkið í landinu mætti svo um leið hugleiða, að alls
enginn stjórnmálaflokkur í komandi kosningabaráttu
er reiðubúinn að standa gegn búvörusamningi, sem fel-
ur ekki í sér neina fyrirsjáanlega lækkun á matarkostn-
aði heimilanna eða skattgreiðslum heimilanna.
Þeir, sem horfa til framtíðar, mættu svo hugleiða, að
búvörusamningurinn felur í sér orðalag, sem mun verða
notað til að standa gegn því, að ísland nái hagkvæmum
samningum um fiskveiðar og fiskútflutning í viðræðum
um fríverzlun og efnahagsbandalög í umheiminum.
Engin lækning fæst á búvöruruglinu án þess að leyfa
innflutning á búvöru. Nýi samningurinn tekur ekki á
þeim vanda, né gerir það nokkur stjórnmálaflokkur.
Jónas Kristjánsson
FIMMTUDAGUR 14. MARS 1991.
Listiiega gerð leiksýning áhugafóiks með oft ærna tækni, ágæta hæfileika og ótæpa leikgleði á erindi út fyr-
ir heimahagana, segir greinarhöfundur. - Úr sýningu Leikfélags Sauðárkróks á íslandsklukkunni.
Áhugaleiklistin
ásinn
Ég var á dögunum að glugga í
leiðara Leiklistarblaðsins þar sem
verið var að greina frá viðbrögðum
sjónvarpsins okkar allra við beiðn-
um um að þar væri greint frá leik-
sýningum á landsbyggðinni og
brugðið upp svipmyndum frá þess-
um oft mjög svo merkilegu við-
burðum.
Mætar minningar
Upp í hugann komu mætar minn-
ingar frá þeim tíma, er ég var sjálf-
ur virkur þátttakandi í slíkum við-
burðum, sem mér þóttu þá sem nú
harla merkilegir. Eg fullyrði nefni-
* lega að þalna séu gerðir mjög góðir
hlutir oft á tíðum og ólíkt merki-
legri, metnaðarfyllri og af meiri
alúð unnir en margt af því sem at-
vinnumennskan á mörgum sviðum
býður upp á. Leikgleðin bætti oft
upp það sem á skorti í tækni og
kunnáttu og persónusköpun gat
orðið býsna einlægari og eðlilegri
en ég verð oft vitni að í dag, þar
sem tæknibrellur gervimennsk-
unnar geta vissulega gengið of
langt.
Svo ekkert fari nú milli mála og
verði misskiliö skal tekið fram að
við eigum afbragðs atvinnuleikara
sem ég virði og dái að verðleikum,
fólk sem fyllilega stendur starfs-
félögum ytra á sporði og vel það.
En þeirra leiklist á bara ekki ein
rétt á sér og það veit ég þeir þrosk-
uðustu í þeirra hópi eru fyrstir til
að viðurkenna.
En ég minnist einnig þeirrar
margvíslegu baráttu sem áhuga-
leikfélögin háðu þá fyrir tilveru-
rétti sínum, fyrir því að fá eðlilega
og sjálfsagða viðurkenningu, m.a.
fjárveitingavaldsins, enda sú skoð-
un allútbreidd að fyrst fólk vildi
vera að þessari vitleysu væri varla
ástæða til að styrkja það sérstak-
lega af dýrmætu almannafé og átti
það jafnt við um heimaaðila í sveit-
arfélögunum sem og ríkisvaldið.
Uppfærsla áhugaleikfélags
Svo vildi til að ég var um nokkur
ár í forystu Bandalags íslenskra
leikfélaga og þá var margt á döf-
inni, sem vert væri að minnast. Þá
var verið að vinna að því aö fjöl-
miðlar okkar kæmu meir og betur
inn í myndina, alveg sér í lagi eftir
að sjónvarpið fór að ná sinni miklu
og almennu útbreiðslu. Þá var m.a.
unniö að nýrri og framsæknari lög-
gjöf sem tryggði betur stöðu áhug-
leikhúsanna og margir góðir menn
lögðu þar gott til mála og man ég
sér í lagi eftir tveim fyrrverandi
ráðherrum, sem veittu ótæpilega
liðsinni sitt, hvor á sínu sviði og
sínum tíma, en það voru þeir Vil-
hjálmur Hjálmarsson og Ragnar
Arnalds.
Að leiklistarlöggjöfinni er búið
enn í dag og má segja að megintónn
hennar - jákvæður og bjartsýnn -
hafi fengið aö sanna sig áþreifan-
Kjállarinn
Helgi Seljan
fyrrverandi alþingismaður
lega.
En mér hggur eiginlega meir á
hjarta að víkja að því sem er í dag,
þó ég sé löngu hættur öllum af-
skiptum af þessum málum. Leiðari
sá sem í mér kveikti, ásamt nýlega
sýndu broti í sjónvarpi úr upp-
færslu áhugaleikfélags á Kardi-
mommubænum - hvoru tveggja
kallaði og knúði á gamla áhugaleik-
arann um einhver viðbrögð. Áður,
þegar ég var þar á vettvangi, flutti
ég ærið oft kenninguna um það að
upplagt væri fyrir útvarp og sjón-
varp að sýna eða útvarpa verk-
hlutum eða verkum áhugafélaga -
völdum verkum eða þrotum úr
þeim - svo sem augað gladdi svo
ágætlega á dögunum, þegar ræn-
ingjar Kardimommubæjarins og
fleira fólk þar sýndi sig á skjánum.
Þetta var þeim mun athyglisverð-
ara fyrir þá sök að atvinnufólk
hafði svo fágætlega vel flutt okkur
þetta efni á svo margvíslegan máta,
en mála sannast þótti mér og öðr-
um viðstöddum, svo og viðmælend-
um, að mjög vel heföi tekist til og
bamabörnin mín voru hreint út
sagt himinlifandi.
Einmitt þetta viðhorf, þessi við-
brögð, köhuðu á gamlar minningar
frá þeirri tíö, er við Jónas Árnason
áttum sæti í stjórn Bandalags ís-
lenskra leikfélaga ásamt þeirri
ágætu konu Jónínu Kristjánsdótt-
ur og mest raunar undir hennar
stjórn. Þá vorum við öðru hvoru
að viðra þessar hugmyndir okkar
á opinberum vettvangi og viö hlut-
aðeigandi aðila og m.a. man ég að
við Jónas fórum með þetta inn í
umræður á hinu háa Alþingi, en
að vísu hvarvetna við dræmar und-
irtektir.
Á erindi við höfuðborgarbúa
Við vorum sem sagt að leita hóf-
anna um það, að þetta um margt
ágæta afþreyingar- og menningar-
efni yrði flutt í auknum mæli á öld-
um ljósvakans eða sýnt á sjón-
varpsskjánum. Við bentum m.a. á
það að þetta ágæta efni myndi í
engu ofþyngja hinni síléttu pyngju
útvarpsins - sem lítt hefur víst
þyngst í síðan.
Nú skal að vísu viðurkennt að
mikil og gleðileg breyting hefur
orðið á útvarpsmálum okkar varð-
andi svæðisútvarp landshlutanna,
þar sem hinir merkilegustu og
ágætustu hlutir fara fram, m.a. góð
kynning þeirra menningarvið-
burða - ótrúlega mörgu og merki-
legu - sem eiga sér svo víða stað.
En þeim ágætu útvörðum ríkisút-
varpsins eru vissulega takmörk
sett og þar er auðvitað ekki enn
unnt að fara út í svo viðamiklar
útsendingar. Þættir utan af landi,
svo sem Á förnum vegi, Úr sögu-
skjóðunni o.fl., eru afbragðsgóðir,
og ég leyfl mér að segja ólíkt betri
en mörg spekimálin sem eru sér-
fræðivörðuð í bak og.fyrir en fáir
ná að nema snilldina.
En allt þetta og fleira ónefnt kem-
ur ekki í stað þess sem við Jónína
og Jónas vorum aö basla við á árum
áður, svo enn á ný er því beint til
menningarelskandi afþreyingar-
frömuða að þeir hti og leiti lengra
en í eigin hrafnshreiðrum að efni,
sem einmitt venjulegt fólk, og við
erum það nefnilega flest, vill gjarn-
an mega bæði heyra og sjá. Sjón-
varpið okkar á nefnilega að vera
spegill samtímaviðburða, eins og
útvarpið okkar á aö bergmála þá
sem best.
Og enn er ég þeirrar skoðunar
að hstilega gerð leiksýning áhuga-
fólks með oft ærna tækni, ágæta
hæfileika og ótæpa leikgleði eigi
erindi út fyrir heimahagana - eigi
einmitt erindi við höfuðborgarbú-
ana, sem eru í hvað mestri félags-
legri firring allra, og látið mig
þekkja það. Sjálfsögð lágmarks-
kynning sjónvarpsins er eitt -
markviss efnisöflun annað - og fyrr
verð ég ekki ánægöur en þar er
tekið á málum af fullri reisn og
djörfung.
Helgi Seljan
„Sjálfsögö lágmarkskynning sjón-
varpsins er eitt - markviss efnisöflun
annaö - og fyrr verð ég ekki ánægður
en þar er tekið á málum af fullri reisn
og djörfung.“