Dagblaðið Vísir - DV - 13.04.1991, Blaðsíða 15

LAUGARDAGUR 13. APRÍL 1991.
15
Steingrímur Hernlannsson og
Davíö Oddsson eru langvinsælustu
stjórnmálamenn okkar þjóðar og
raunar þeir einu, sem njóta teljandi
vinsælda samkvæmt könnun DV.
Framsóknarmenn segja, að nú sé
kosið um, hvor þeirra muni gegna
forystuhutverki. Þetta kann rétt að
vera. En ólíklegt er, að Sjálfstæðis-
flokkurinn fái hreinan meirihluta
þingmanna. Aðrir munu því einnig
koma við sögu. DV hefur haft þessa
menn á beinni hnu og lesendur
getað hringt í höfðingjana.
Hvernig batna
lægstu laun?
Hvað segja þeir um kjörin? Jón
Baldvin Hannibalsson segir, að
unnt sé að bæta kjör hinna lægst-
launuðu. Hann; segir, að ríkis-
stjórnin hafl bætt kjör þeirra með
því að lækka ýérðbólgu og vexti.
Stjórnin hafi bætt afkomu fyrir-
tækjanna, og sjávarútvegurinn sé
meira aö segja rekinn með hagn-
aði. Iðnaðurinn hafi ekki staðið
betur í tuttugu ár. Ef atvinnulífið
búi við stöðugleika og litla verð-
bólgu, skih það okkur bættum lífs-
kjörum. Meðaltekjur fjölskyldu séu
200 þúsund krónur á mánuði, mið-
að við tvær fyrirvinnur. Kristín
Einarsdóttir, Kvennalista, sagði á
beinni línu DV, að ekki ætti að vera
leyfilegt að greiða laun, sem væru
undir framfærslukostnaði, sem
væri núna 80 þúsund krónur á
mánuði. Ef allt annað brygðist,
þyrfti að setja lög um lágmarks-
laun.
Kristín segist ekki trúa öðru en
þjóðarsáttargengið geti komið sér
saman um að hækka lægstu launin.
Þetta er mikilvægt. Engir stjórn-
málamenn geta htið framhjá því,
að lægstu laun hér á landi eru okk-
ur til skammar sem þjóð. Þjóðar-
sáttarmenn hafa sumir látið að því
liggja, að næst verði lægstu laun
hækkuð verulega. Það er bara hætt
við, að þetta gleymist við samn-
ingaborðið eins og áður.
Olafur Ragnar Grímsson sagði á
beinni línu DV, að Alþýöubanda-
lagið vildi hafa ákveðnar trygging-
ar fyrir fólk, þannig að allir í okkar
þjóðfélagi hefðu lágmarkstekjui,
hvort sem þær kæmu gegnum
skattakerfið eða gegiium trygg-
ingakerfið. Nú beri að tryggja lífs-
kjarajöfnun í landinu.
Davið Oddsson sagði á bemni línu
DV, að sjálfstæðismenn vildu
lækka skattana um 17,6 milljarða.
Hann sagði, að það yrði gert í
áfóngum og tæki langan tíma að
stöðva skriðþunga skattahjóls, sem
núverandi ríkisstjórn, sem enn
ætlaði sér að hækka skatta, hefði
staðið fyrir. Sjálfstæðismenn ætl-
uðu ékki að auka útgjöldin heldur
nota þann hagvöxt, sem kemur, til
að borga niður skuldir og byrja að
lækka skatta. Ríkið ætti að losa sig
við fyrirtæki eins og banka og fá
tekjur af því.
Davíð var spurður, hvort sjálf-
stæðismenn hefðu tálað um að
hækka lægstu launin. Hann sagði,
að öllum fyndist þau of lág og
töluðu um að hækka þau. Sjálf-
stæðismenn hefðu ekki komið með
nein sérstök loforð í þeim efnum.
Persónuafsláttur hefði ekki fylgt
verðbólgustiginu.
En nú sjáum við, hVort Sjálfstæð-
isflokkurinn nýtir áhrif sín hjá
þjóðarsáttargenginu, til að samið
verði einkum um hækkun lægstu
launa.
Skattur á lágtekjur
Þannig virðist ekki skorta áhuga
á því að bæta kjör hinna lægstlaun-
uðu. En vel að merkja verður
markaðurinn að ráða, eigi ekki illa
að fara. Tekjur mætti leiðrétta
gegnum skattakerflð, og sumir
stjórnmálamennirnir nefndu
hækkun skattleysismarka. Um það
eru margar hugmyndir á kreiki,
og sumir vilja í staðinn setja á há-
tekjuskatt til að bæta ríkissjóði
þann skatt, sem missist. Ólafur
Ragnar hefur hreyft þeim hug-
myndum að bæta hátekjuþrepi í
tekjuskattinn. Tekjur ríkissjóðs af
tekjuskatti eru milli 20 og 30 millj-
arðar, segir hann. Sá hóþur, sem
samkvæmt framtölum hefur tekjur
yfir 300 þúsundum á mánuði, er
innan við 1,5 prósent allra framtelj-
enda að sögn Jóns Baldvins á
beinni línu. Skattur á þessa há-
tekjumenri hefði því bara skilað
ríkissjóði 180 milljónum, en um-
rædd hækkun á skattleysismörk-
unum hefði þýtt tekjutap upp á 4,5
milljarða. Núverandi ráðherrum
mun því ekki þykja þetta fýsilegur
kostur. En lítum á, hvað verið er
að gera. Stór hópur landsmanna
fær ekki næg laun til að geta lifað
af sómasamlegu lífi. Og sá hópur
er auk þess skattlagður af þessum
launum, sem ekki duga. Við verð-
um því að gera þær kröfur til næstu
Laugardagspistill
Haukur Helgason
aðstoðarritstjóri
ríkisstjórnar, að skattleysismörkin
verði hækkuð verulega, eins og
margar tillögur hafa verið um, en
á móti komi það, sem flokkarnir
nefna varla nú: Sparnaður og nið-
urskurður ríkisútgjalda. Vill ein-
hver skerða ríkisútgjöld? Það virð-
ist ekki vera. Dag eftir dag birtast
frambjóðendur allra flokka í sjón-
varpi og tyggja sömu tugguna:
Okkur vantar veg hér og brú þar.
Skrifaðu bara flugvöll, eins og sagt
var.
Davíð Oddsson sagði, að ráð-
herrar vinstri stjórnar hefðu
hækkað skatta á sínum ferli um 16
milljarða króna og aukið síðan
skuldir um 30 milljarða króna,
Þetta virðist vera rétt hjá Davíð uni
skatta vinstri stjórnarinnar. Menn
meta síðan, hversu beri að treysta
sjálfstæðismönnum til að lækka
skatta, þar sem þeir hafa fyrrum
ekki notað tækifæri sín til slíks.
Loforði kastað
Vel fór á því, að einn lesandi
minnti Jón Baldvin á beinni línu á
loforð Alþýðuflokksins að afnema
tekjuskatt af almennum launatekj-
um. Jón Baldvin fór í kringum efn-
ið, en sagði þó, að hann væri ekki
tilbúinn aö lýsa yfir fyrir hönd Al-
þýðuflokksins, að kratar séu reiðu-
búnir til að þurrka út tekjuskatt-
inn, meðan við búum við halla í
ríkisfjármálum. „Við erum ekki
ævintýramenn og bendum á, að á
næsta vaxtar- og þensluskeiði er
lífsnauðsynlegt að hafa jöfnuð í rík-
isfjármálunum," sagði Jón Bald-
vin. Alþýðuflokkurinn hafnar því
þessu gamla kosningaloforði og
bendir í staðinn á hallann á ríkis-
sjóði. En hallareksturinn er bara
afleiðing rangrar stjórnarstefnu.
Davíð Oddsson og aðrir sjálfstæð-
ismenn segja, eins og áður sagði,
að skattpíningin hafi aukizt í tíð
núverandi stjórnar. Steingrímur
Hermannsson sagði á beinni línu
DV, að Framsóknarflokkurinn
hefði í tíð þessarar ríkisstjórnar og
fyrri stjórnar stuðlað að því að
bæta kjör til dæmis með stað-
greiðslukerfmu. Reyndar hefði
tekjuskatturinn lækkað mjög veru-
lega. Framsóknarflokkurinn vildi
skoða það að hækka skattleysis-
mörkin í sambandi við kjarasamn-
ingana, sem nú eru framundan.
Steingrímur segist alls ekki kann-
ast við, að skattar hafl hækkað á
síðasta kjörtímabili. Ólafur Ragnar
sagði á beinni línu, að rangt væri
hjá Sjálfstæðisflokknum, að sá ár-
angur, sem náðst hefur í kjaramál-
um, hafi verið úármagnaður með
240 þúsund króna óbeinni skatt-
heimtu á hverja Qölskyldu. Ólafur
viðurkennir þó, að skatttekjur rík-
isins hafi frá 1988 til 1990 aukizt á_
sambærilegu verðlagi um tæpa
fjóra milljarða. Vel að- merkja á
sambærilegu verðlagi. Ólafur
Ragnar viðurkennir að hafa hækk-
að skatta, vegna þess að stjórnin
hafi tekið við slíku hruni í efna-
hagslífinu, þar sem halli ríkissjóðs
hafi verið fjármagnaður með er-
lendum lántökum á einhverju
mesta góðæri, sem hér hafi verið.
Kjósendum mun nú varla finnast,
að þessi afsökun Ólafs Ragnars
dugi. Vissulega er rétt, að ríkis-
stjórnin, sem fór frá 1988, hafði far-
ið illa með góðærið. Eru stjórn-
málin þá sami grautur í sömu skál?
Það sem skortir eru menn að völd-
um, sem geta tekizt á við vandann
og skorið niður ríkisútgjöld, þótt
það kosti sitt vegna þrýstihópanna
og allra gæðinganna.
Vitleysa um vexti
og vísitölur
Steingrímur hefur mikið dálæti á
umræöum rim vexti. Hann hefur
þó aldrei skilið, hvað vextir eru, en
hann vill víst bara hafa þá sem
lægsta, hvað sem markaðurinn
segir. Samt stendur ríkisstjórnin
nú að verkum, sem munu valda
hækkun raunaxta, vaxta umfram
verðbólgu. Hann sagðist á beinni
línu DV geta sagt Seölabankanum
að halda kjafti. Steingrímur vill
einnig afnema lánskjaravísitölu.
Hvað mundi það þýða? Fyrst og
fremst að án lánskjaravísitölu yrðu
greiðslur skuldaranna á saman-
lögðum vaxtakostnaði engu minni
en með lánskjaravísitölu. Vextir
mundu bara leita jafnvægis sem
fyrr. Auk þess hefur reynzt skuld-
urum til bölvunar, að tekin var upp
að fyrirmælum ríkisstjórnarinnar
launavísitala sem hluti lánskjara-
vísitölu. »Sérfræðingarnir höfðu
varað viö þessu tiltæki. Fram-
færsluvísitalan virðist hagkvæm-
asti mælikvarðinn. Steingrímur
sagði á beinni línu DV, að vextir á
húsnæðisstjórnarlánum skyldu
hækkaðir. Fólk þurfi að sætta sig
við, að vextirnir verði hækkaðir frá
þeim tíma, sem verði ákveðið, ef
það sé tekið fram á skuldabréfinu,
að heimilt sé að hækka vextina.
En að sjálfsögðu skuli ekki hækka
vexti aftur í tímann. Steingrímur
sagði á beinni línu um lánasjóð
námsmanna, að sjóðurinn stefndi í
vaxandi kreppu og óhjákvæmilegt
að taka hann til skoðunar. Hann
hefði rætt um ýmsa hluti eins og
vexti og útilokaði ekki, að komið
gætu lágir vextir til dæmis eitt pró-
sent.
Svör forystumanna á beinni hnu
gefa talsvert til kynna um stefnu,
en vissulega tala þeir nú til kjós-
enda og ekki eru aÚir viðhlæjendur
vinir. Hér hefur verið drepið á
nokkur stórmál en þó ekki á mjúku
mál Kvennalistans eða stefnu litlu
flokkanna, sem voru á beinni línu
DV í gærkvöldi, enda munu þeir
ekki koma nærri landsstjórn.
Haukur Helgason