Dagblaðið Vísir - DV - 06.05.1991, Blaðsíða 16

16
MÁNUDAGUR 6. MAÍ 1991.
Verktakar, dúklagningameistarar
opinberar stofnanir o.fl.
H/IARLEY-PLÚS/SÉfíTILBOÐ
Gegnheill 2 mm vinyl gólfdúkur á sérlega hagstæðu verði
m2 (með vsk.)
Einnig flisar 30x30
Gerum tilboð með efni og vinnu ef óskað er.
O.M. Ásgeirsson, heildverslun
Grensásvegi 14 - simi 83290
Svæðameðferðog létt rafmagnsnudd
ásamt acupunchturmeðferð með lacer
Sérhæfing við bólgu í herðum, baki og höf-
uðverk.
ELSA HALL,
Langholtsvegi 160, sfmi 68-77-02.
Norrænir
starfsmenntunarstyrkir
Menntamálaráöuneyti Danmerkur, Finnlands og
Noregs veita á námsárinu 1991-92 nokkra styrki
handa íslendingum til náms við fræðslustofnanir í
þessum löndum. Styrkirnir eru einkum ætlaðir til
framhaldsnáms eftir iðnskólapróf eða hliðstæða
menntun, til undirbúnings kennslu í iðnskóium eða
framhaldsnáms iönskólakennara, svo og ýmiss konar
starfsmenntunar sem ekki er unnt að afla á íslandi.
Fjárhæð styrks í Danmörku er 16.200 d.kr., í Finn-
landi 27.000 mörk og í Noregi 22.000 n.kr., miðað
við styrk til heils skólaárs.
Umsóknir skulu berast menntamálaráðuneytinu,
Sölvhólsgötu 4, 150 Reykjavík, fyrir 1. júní nk. og
fyigi staðfest afrit prófskírteina, ásamt meðmælum.
Sérstök eyðublöð fást í ráðuneytinu.
2. maí 1 991
Menntamálaráðuneytið
TILBOÐ
10 tímar sem gilda í mánuð,
kr. 2.700
10 tímar sem gilda í 15 daga,
kr. 2.300
PANTIÐ
TÍMA
Opið frá kl.
8-23 virka daga
10-19 laugardaga
SÓLBAÐSSTOFA
NÓATÚNI 17,
SlMI 21116
13-19 sunnudaga
Vextir eru hlutfallsleg viðbót við peningakröfu sem reiknuð er miðað við ákveðna timaeiningu, yfirleitt eitt ár.
Ávöxtun fjár
Á undanförnum árum hefur ver-
iö lífleg umræða í þjóðfélaginu um
sparnað og ávöxtun fjár. Hér verð-
ur leitast við að gera grein fyrir
helstu sparnaðarleiðum er al-
menningi standa til boða. Fyrst er
rétt að skýra hugtökin vextir og
verðtrygging sem eru þau hugtök
er reynir helst á í sambandi við
ávöxtun fjár. Vextir eru hlutfallsleg
viðbót við peningakröfu sem reikn-
uð er miðað við ákveöna tímaein-
ingu, yfirleitt eitt ár. Eru vextir
þannig í raun endurgjald fyrir leigu
á peningum.
Vextir geta verið tvenns konar.
Nafnvextir gefa til kynna hlutfalls-
lega hækkun í krónutölu en raun-
vextir gefa til kynna hlutfallslega
aukningu á raunverulegu verð-
gildi, þ.e.a.s. þegar verðbólga hefur
verið dregin frá nafnvöxtum.
Dæmi: Ef nafnvextir eru 30% og
verðbólga 20% þá eru raunvextir
um 10%. Verðtrygging er hins veg-
ar uppfærsla höfuðstóls í samræmi
við aimennar verðhækkanir, þ.e.
verðbólgu. Ef verðbólga er 20% þá
hækkar höfuðstóll sem því nemur
ef hann er verðtryggður.
Spariskírteini ríkisins
Spariskírteini ríkissjóðs eru
skuldabréf, sem ríkissjóður gefur
út og er skuldari að, spariskírteini
eru með ákveðnum gjaiddaga og
föstum fyrirfram ákveönum vöxt-
um. Það þýðir að eigandi spariskír-
teinis fær þá vexti sem ákveönir
eru í skírteininu allan gildistíma
skírteinisins, þrátt fyrir að vextir í
þjóðfélaginu hækki eða lækki.
Vilji eigendur spariskírteina rík-
issjóðs fá þau greidd fyrir gjalddaga
eða innlausnardag er yfirleitt hægt
að selja þau á verðbréfamörkuðum
en þá þarf að greiða innlausnar-
gjald. Seölabankinn tekur hins veg-
ar ekkert gjald fyrir að innleysa
þau á gjalddaga. Spariskírteini rík-
issjóðs eru samkvæmt núgildandi
skattalögum tekju- og eignaskatts-
frjáls.
Engin hætta er á að ríkissjóður
greiði ekki á gjalddaga þannig að
tapáhætta og vanskilaáhætta er
engin. Ef bréfin er seld á almennum
markaði fyrir gjalddaga og vextir í
þjóðfélaginu hafa almennt lækkað
frá því bréfið var keypt fæst hærri
ávöxtun en bréfið segir til um. Hafi
þeir hins vegar hækkað fæst lægra
verð. Þetta kallast gengisáhætta.
Húsbréf
Húsbréf eru ríkistryggð, verö-
tryggö skuldabréf með fóstum
vöxtum. Þau eru sambærileg spari-
skírteinum ríkissjóðs og geta því
hentað sem sparnaðarform en lítið
hefur reynt á þau sem slík enn sem
komiö er.
Bankabréf
Bankabréf eru skuldabréf gefin
út af bönkum eða sparisjóðum. Þau
eru oftast með einum ákveðnum
gjalddaga og vextimir eru fyrir-
Umsjón:
ORATOR
- félag laganema
fram ákveðnir. Vextir af banka-
bréfum eru skattfrjálsir eins og all-
ir vextir sem einstaklingar fá en
bankabréfin eru eignaskattsskyld.
Bankinn sem gefur út bankabréfið
ábyrgist greiðslu þess á gjalddaga.
Vanskilaáhætta er mjög lítil og
sömuleiðis tapáhætta. Hinsvegar
getur verið um gengisáhættu að
ræða þurfi eigandi bankabréfsins
að losa það fyrir gjalddaga.
Hlutabréf
Hlutabréf eru ávísun á eignarhlut
í ákveðnum fyrirtækjum. Hluta-
bréfaviðskipti hafa verið mjög lítil
hér á landi en á allra síöustu árum
hefur áhugi sparifiáreigenda á
þessum valkosti farið vaxandi.
Ástæður þessa eru meðal ánnars
skattfríðindi og góð ávöxtun.
Hlutabréf eru eignaskattsfrjáls að
vissu marki og aröurinn er tekju-
skattsfijáls ef hann fer hvorki yfir
10% af nafnverði né yfir ákveöna
upphæð.
Einstakhngar, sem fiárfesta í
hlutabréfum, geta dregið kaupverð
þeirra frá skattskyldum tekjum
sínum, þó að hámarki 115.000 kr.
fyrir einstakling og 230.000 kr. hjá
hjónum. Það þýðir að einstaklingur
getur fengiö 43.400 kr. endurgreidd-
ar frá skattinum hafi hann keypt
hlutabréf fyrir 115.000 kr. árið 1990
í fyrirtæki sem hefur fengið viður-
kenningu ríkisskattstjóra.
Frá 1. september á síðasta ári
hefur almenningi verið heimilt að
kaupa hlutabréf í erlendum fyrir-
tækjum. Á þessari heimild eru tals-
verðar takmarkanir en stefnt er að
því að draga úr þeim smátt og
smátt. Þessi bréf eru almennt talin
áhættusamari en íslensku bréfin.
Verðbréfasjóðir
Verðbréfasjóðir eru sjóðir sem
einstaklingar leggja peninga í. Pen-
ingarnir eru notaðir til að kaupa
skuldabréf og hlutabréf. Því hag-
stæðari bréf sem sjóðurinn kaupir,
því meiri ávöxtun fá þeir sem fiár-
festa í sjóðnum. Háir vextir og lítil
áhætta fara sjaldan saman og er
því valin einhver millivegur. Flest-
ir sjóðir á íslandi eru að langmestu
leyti samsettir úr skuldabréfum.
Verðbréfasjóðirnir geta bæði ver-
ið vaxtasjóðir og tekjusjóðir. í
vaxtasjóðnum leggjast vextir og
verðbætur ofan á höfuðstóhnn en
í tekjusjóðnum eru vextimir, þ.e.
raunvextimir, greiddir út, t.d. á
þriggja mánaða fresti.
Inneign í verðbréfasjóðum er
eignaskattsskyld, á sama hátt og
bankabréf. Vextir og verðbætur
eru aftur á móti tekjuskattsfijálsar
eins og alhr vextir em.
Bankareikningar
Bankar bjóða upp á ýmsa val-
möguleika í sambandi við ávöxtun.
Bankareikningar eru tvenns kon-
ar, bundnir og óbundnir.
Bundnir reikningar eru þeir
reikningar nefndir sem ekki er
hægt að taka út af fyrr en eftir fyr-
irfram ákveðinn tíma, yfirleitt 6
eða 12 mánuði og sjaldan lengur
en 18 mánuði. Þessir reikningar
bera almennt hæstu vextina og eru
ýmist verðtryggðir eða svokallaðir
skiptikjarareikningar. Með skipt-
ikjarareikningum er átt við reikn-
inga þar sem nafnvextir em bomir
saman við verðtryggingu tvisvar á
ári. Ef vextimir eru lægri en verð-
bólga þá er innstæðan hækkuð eins
og um verðtryggingu hefði verið
að ræða. Ef vextirnir em hins veg-
ar hærri en verðbólga nýtur eig-
andi góðs af því.
Ennþá em þó í gangi bundnir
reikningar sem eru hvorki verð-
tryggðir né skiptikjarareikningar
heldur bera aðeins vexti.
Eigendum óbundinna reikninga
er frjálst að taka út af þeim hvenær
sem er. Óbundnir reikningar bera
ýmist fasta vexti, t.d. almennar
sparisjóðsbækur og tékkareikning-
ar eða eru verðtryggðir, þannig að
það sem er óhreyft í fyrirfram
ákveðinn tíma, venjulega 6 mán-
uði, er verðtryggt en það sem er á
hreyfingu ber aðeins nafnvexti.
Þessir síðamefndu reikningar
verða að standa óhreyfðir í ákveö-
inn lágmarkstíma, venjulega 15 til
30 daga, til að vera hagstæöari en
almennir óbundnir reikningar.
Skiptikjarareikningar geta einn-
ig veriö óbundnir, þá eru vextirnir
og samanburður við verðbólgu
miðaðir við lægstu innistæðu á
hverju 6 mánaöa tímabih.
Hér veröur ekki tekin afstaða til
þess hvaða ávöxtunarleið er hag-
stæðust. Það verður hver aö meta
fyrir sig út frá því til hve langs tíma
hann ætlar að ávaxta fé sitt, hvaða
áhættu hann er reiðubúinn að taka
og úr hve miklum peningum hann
hefur að spila.
Hvaða ávöxtunarleið er hagstæðust
verður hver að meta út frá tíma, áhættu
og fjármunum