Dagblaðið Vísir - DV - 15.05.1991, Qupperneq 16

16
MIÐVIKUDAGUR 15. MAÍ 1991.
G-samtökin í nýju Ijósi
Þaö er skelfilega leiðinlegt þegar
maöur uppgötvar aö þeir sem maö-
ur telur sér vinveitta reynast vera
grunnhyggnir eiginhagsmuna-
seggir. Ég er vart farinn að trúa
því enn að þeir menn er stóðu fyrir
smölun á síðasta aðalfund til þess
að tryggja kosningar stjómar er
héldi starfi mínu áfram, skyldu láta
velferö allra skjólstæöinga samtak-
anna lönd og leiö vegna væntan-
legra eigin hagsmuna.
Ruglukollar í riddaraleik
Ekki ætla ég aö reyna aö rekja
alla þessa sögu hér því það er ekki
hægt í stuttri grein. Ef viö hverfum
til upphafs ársins 1990 og skoðum
umræðu fólks þá um G-samtökin
og svo aftur núna er ekki óeðlilegt
að spyija þá menn er kappkosta að
ata mig auri hvað þeir hafi lagt af
mörkum í þágu samtakanna á þess-
um tíma. Því miður máttu þeir ekki
vera að neinu, hvorki borga félags-
gjöldin, kaffið sitt á kaffikvöldum
einu sinni í viku eða þrífa eftir sig.
Þegar ljóst var að Alþingi hafði
veitt þessari starfsemi samtakanna
fjárstuðning aö upphæð tvær millj-
ónir til þess að greiða rekstrar-
kostnað var ég algjörlega ómögu-
legur starfsmaður og með vinnu-
brögðum sem sæma best undir-
heimum var ég flæmdur burt. í fjöl-
miðlum er sett af stað ófrægingar-
herferð. í útvarpi segja þeir að ég
hafi hætt að eigin ósk. I DV segja
KjaJIariim
Guðbjörn Jónsson
ráðgjafi
þeir að nýja stjórnin, sem kosin var
til þess að halda starfi mínu áfram,
hafi sagt mér upp. í Morgunblaðinu
segja þeir að ég hafi farið fyrirvara-
laust.
Ég bíð spenntur eftir næstu út-
gáfu því ég hef ekki sagt upp enn-
þá, þeir hafa ekki sagt mér upp
heldur, en þegar hnýsni í skjöl
fólksins var orðin það mikið að ég
taldi þeim ekki óhætt á skrifstofu
samtakanna, þar sem ég gat ekki
læst þau niðri, flutti ég mig í her-
bergi á næstu hæð fyrir neðan, en
þar gat ég læst skjölin inni ásamt
tækjabúnaði mínum. Þaö vakti því
óskipta furðu mína þegar þeir
sögðu fólki að þeir vissu ekkert
hvað hefði orðið af mér og ég væri
hættur hjá samtökunum.
Þeir hafa meira að segja gengið
svo langt að blanda sér í málefni
fólks án þess að viðkomandi hafi
óskað þess og dæmi er um að þeir
hafi nærri klúðrað viðkvæmu máh
því þetta eru verk sem þeir hafa
ekkert vit á.
Stungið af með gögn
Eitt það vinsælasta hjá þeim er
að segja að ég hafi stungið af með
trúnaðargögn frá samtökunum. í
bréfi til þeirra 19. mars sl., óskaði
ég skýringa á hvaða gögn þetta
væru en enn í dag, 25. apríl, hef ég
ekkert svar fengið. Þeir segja að ég
hafi stungið af meö félagaskrána.
Að vísu fékk ég frænku mína til
þess að slá inn á hugbúnað í tölv-
unni hjá mér félagatal samtak-
anna. Fyrir það var ekkert greitt
af hálfu samtakanna.
Stjómarmenn samtakanna hafa
fengið fjölmargar útprentanir af
þessari skrá og notuðu hana meðal
annars í pólitískum tilgangi í próf-
kjöri eins stjórnmálaflokksins. Þeir
segja hins vegar að ég hafi notað
þessa sömu skrá óleyfilega til þess
að hafa samband við félagsmenn
samtakanna. Það skrýtna við þetta
allt saman er að ég var búinn að
lofa að gefa þeim tölvutækt eintak
af þessari skrá og getur formaður
vitjað þess þegar hann vill. Ég
myndi kannski spyrja hann fá-
einna spurninga í leiðinni. Eins og
til dæmis. Hvers vegna hann sagði
við menn í félagsmálaráðuneytinu
11. mars sl. að ég væri hættur en á
sama tíma sat ég á skrifstofu félags-
ins að vinna í málefnum fólks?
Einnig mundi ég spyrja hvers
vegna mér hefur ekki enn verið til-
kynnt um bréf sem stjómin sendi
frá sér 2. mars en þar segir að ég
sé hættur og formaður orðinn
framkvæmdastjóri og með pró-
kúru. Hvernig getur gjaldþrota
maður verið með prókúru? Ef for-
maður var kominn með prókúru
2. mars, hvers vegna þurfti hann
þá 12. mars að kalla gjaldkera úr
vinnu frá Hafnarfirði til þess að
ná út fjármagni frá ríkissjóði?
Hvers vegna mátti þetta fjármagn
ekki fara hina venjulegu leið inn á
tékkkareikning ráðgjafaþjón-
ustunnar? Var það svona mdkið
kappsmál að ég vissi ekki af
greiðslu fjármagnsins? Það eru
margar fleiri spurningar sem væri
gaman að spyrja.
Þegar kjarkinn vantar
Það er slæmt þegar þeir sem ætla
að beijast fyrir réttindum annarra
treysta sér ekki til þess að standa
frammi fyrir eigin aðgerðum. Þeim
var nýlega boðið upp á að taka mig
í gegn í beinni útsendingu á rás 2.
Enginn þeirra haíði kjark.
Á fundi með félagsmálaráðherra
fyrir kosningar kvartaði formaður
undan því að ná ekki sambandi við
banka eða stofnanir. Af hveiju?
Ekki þarf ég að kvarta. Ekki þorði
stjórnin að mæta á félagsfund sem
boðaður var til þess að lýsa van-
trausti á stjómina. Vantraustið var
samþykkt með öllum greiddum at-
kvæðum.
Guðbjörn Jónsson
„Hvers vegna mátti þetta fjármagn
ekki fara hina venjulegu leið inn á
tékkareikning ráðgj afaþj ónustunnar?
Var það svona mikið kappsmál að ég
vissi ekki af greiðslu fjármagnsins?“
Framfarir byggjast á vitur-
legri notkun reynslunnar
í þeirri umræðu, sem hefur átt
sér stað í fangelsismálum undan-
farið, hefur sú hhð, er að aðstand-
endum snýr, nánast gleymst. Við
skulum skoða hana aðeins nánar.
ísland hefur algera sérstöðu í
þeim löndum sem teljast til V-
Evrópu, að undanskildum Möltu
og Grikklandi sem hafa svipaða
aðstöðu og afstöðu til fangelsis-
mála.
Mörgum er að þessum málum
vinna, þar á meðal opinberum
starfsmönnum, hefur þótt aftur-
kippur í mörgum þáttum þeirra.
Hefur dómsmálaráðherra látið þau
ummæli frá sér fara aö fangelsi
KjaHaiinn
Halldór Fannar
Ellertsson
fangi á Litla-Hrauni
sem rúm, skápur, skrifborö og einn
stóll skilja eftir um tveggja fer-
metra gólfpláss. Litla-Hraun hefur
verið á undanþágum frá heilbrigð-
islögum í 20 ár. Klefamir standast
ekki þær kröfur um lágmarksstærð
er Helsinkisáttmálinn segir til um
og 7 klukkutíma á viku hafa fangi
og aðstandendur hans, maki, böm,
„Við ættum að einbeita okkur að því
að standa betur að fangelsismálum ef
við höfum einhvern áhuga á að geta
státað áfram af góðu og friðsælu þjóð-
félagi.“
eigi að vera til betrunar, en for-
stjóri Fangelsismálastofnunar er á
öndverðum meiði hvað þetta varð-
ar ef marka má ummæli hans ný-
lega. (sbr. Þjóðv. 29.01. sl.)
Klefar standast ekki
kröfur um lágmarksstærð
í öllum löndum V-Evrópu eru
lögboðin leyfi sem fangar fá minnst
einu sinni í mánuði 24 tíma í senn
til að geta notiö samveru viö sína
nánustu í heilbrigðu umhverfi.
Þær þjóðir sem íslendingar telja sig
í hópi með, em Norðurlandaþjóðir.
Alls staðar á Norðurlöndunum er
gefinn kostur á að vinna sér leyfin
inn allt að 24 sinnum á ári, og þá
48 tíma í senn. í þessum leyfum
getur íjölskyldan verið saman í því
umhverfi sem hún hefur skapað
sér en ekki í sex fermetra klefa þar
foreldrar, skyldfólk og vinir til að
reyna að halda sambandi innilokuð
í klefa sem ekki stenst kröfur fyrir
einn einstakling.
Samkvæmt könnun, sem gerö
var, slitnar upp úr yfir 90% sam-
banda er áður var til stofnað og
eftir situr fangi sem gat ekkert gert
til aö viðhalda þeim. Ekkert hefur
komið frá Fangelsismálastofnun til
aö breyta þessu heldur svarar yfir-
maður hennar, Haraldur Jóhann-
essen, því til aö fangelsi séu til að
refsa mönnum en ekki til að bæta
þá.
Það eru orðin þónokkur ár síðan
Norðurlöndin innleiddu þessi leyfi
og hafa haft góða reynslu af. í þess-
um leyfum gilda strangar og skýrar
reglur hvemig fangi skuli haga sér.
Einnig þarf hann að standa sig vel
innan fangelsisveggjanna svo sem
mæta alltaf til vinnu, vera án lyfja
og þess háttar. Ef fangi brýtur eitt-
hvað af þessum reglum missir
hann réttinn til að fara í leyfi og
þá er það aðeins á hans eigin
ábyrgð. Þetta stuölar að eigin að-
haldi og hjálpar til að útrýma þeim
lyfja- og vímuefnavanda sem í fang-
elsum er. Hann er opinber stað-
reynd.
Símamál eru í þeim ólestri að ís-
lendingar þurfa að leita til Afríku
til að finna sambærilega viðmiðun.
Aðstandendur fá þaö fljótlega á til-
finninguna að það sé verið að
stuðla aö því að einangra fanga frá
þeim.
Föngum eru skammtaöar ná-
kvæmlega 5 mínútur til að ljúka
við símtal sem þeim er úhlutað
þrisvar í viku hverri og aðstand-
endur fá að hringja þrisvar sinnum
og þá einnig í 5 mínútur og aðeins
á milli kl. 19 og 22 á kvöldin.
Þessi símtöl fara öll í gegnum
símstöð sem tekur fyrir þetta viö-
vik 280 kr. í hvert skipti eða 1400
kr. á viku sem er yfir helmingur
af þeim launum sem fangar geta
unnið sér inn á viku.
Tengsl og sambönd
Það segir sig sjálft að á þessum
tíma er erfitt að ganga frá þeim.
málum sem fangar þurfa að sinna,
hvað þá að reyna að útskýra það
fyrir börnum að fanginn geti ekki
lengur talað við þau, „tíminn sé
búinn“.
í rammgerðasta fangelsi Banda-
ríkjanna, sýslufangelsinu í Los
Angeles, sjá fangelsisyfirvöld sér
fært aö hafa frjálsan aðgang að
síma þó að þar dvelji 6 þúsund
fangar aö jafnaði. í öllum fangels-
um Norðurlanda hafa allir fangar
frjáls afnot af síma og ef þörf þykir
er hægt að hlera þá og fanganum
þá tjáð þaö.
Það hafa mörg sambönd slitnaö
vegna þeirrar þröngsýni og þess
miðalda hugsanagangs sem hér
ríkir í fangelsismálum. Hægt en
örugglega missir fanginn tengsl sín
við aðstandendur og leitar því á
náðir lyfia og fíkniefna sem er því
miður algengt hjá þeim sem flýja
raunveruleikann. Fanginn hefur
ekkert að vinna en öllu aö tapa,
sviptur öllu því sem hann átti, fiöl-
skyldu, vinum og allri sjálfsvirö-
ingu.
Viö ættum að einbeita okkur að
því að standa betur að fangelsis-
málum ef við höfum einhvern
áhuga á að geta státað áfram af
góðu og friðsælu þjóðfélagi. At-
burðir undanfarinna vikna fá
mann til aö velta því fyrir sér hvað
sé að gerast, hvað valdi því að of-
beldi sé orðið eins algengt og raun
ber vitni.
Gæti hugsast að ef betur væri
staðið aö fangelsismálum og ein-
staklingurinn byggður upp í stað
þess að kippa undan honum fótun-
um myndu ekki eins margir og
raun ber vitni lenda í sömu sporun-
um, það er inni í fangelsi aftur og
aftur? Því að möguleikar þeirra úti
í þjóðfélaginu eftir að vera sviptir
öllu sjálfræði í lengri eða skemmri
tíma verða ansi litlir fyrir flesta.
Halldór Fannar Ellertsson