Dagblaðið Vísir - DV - 04.02.1992, Blaðsíða 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 4. FEBRÚAR 1992.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK, SlMI (91)63 27 00
SlMBRÉF: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SlMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
SlMBRÉF: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ARVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð í lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Forréttindavernd
Verndun forréttinda er rauði þráðurinn í athöfnum
ríkisstjórnarinnar. Hún mætir samdrætti með því að
slá skjaldborg um velferðarkerfi forréttinda í efnahags-
lífinu og ræðst með þeim mun meiri þunga að velferðar-
kerfi þeirra, sem minna mega sín í þjóðfélaginu.
íslenzkir aðalverktakar munu áfram mega stunda
hermang í ríkisstjórnarskjóli. Utanríkisráðherra hefur
lýst því yfir, að ekki verði hreyft við því rotna kerfi
næstu árin. Ekki er stefnt að því að leggja hermangið
niður, heldur hleypa fleiri peningamönnum í það.
Flugleiðir munu áfram mega stunda sína einokun á
beztu flugleiðum innan lands og utan. Þær munu áfram
mega hrekja flugfélög af Keflavíkurvelli með einokun
sinni á flugafgreiðslu. Þær munu áfram fá að stjórna
Flugráði og þenja sig út í ferðamálum landsins.
Hinn hefðbundni landbúnaður fær á þessu ári tölu-
vert aukinn hlut af ríkisútgjöldunum. Þetta er sagt vera
gert í hagræðingarskyni eins og hefur verið sagt svo
oft áður. Aukin peningabrennsla í landbúnaði skýrir
ein allan samdrátt í heilbrigðis- og skólamálum.
Munur þessarar og næstu ríkisstjórna á undan henni
er, að þessi hefur spyrnt við fótum og stöðvað hægfara
þróun eins áratugar í átt til markaðsbúskapar, sem
hófst með svokölluðum Ólafslögum Jóhannessonar árið
1979, þegar komið var á raunvöxtum íjárskuldbindinga.
Raunvextirnir drápu versta forréttindafyrirtæki
landsins, Samband íslenzkra samvinnufélaga, og leiddu
mikla grósku í atvinnulífið. Lán voru ekki lengur gjafir
til gæludýra, heldur varð að nota þau í arðbær verk-
efni, sem gátu staðið undir verðtryggðum lánum.
Með aukinni þátttöku í vestrænu viðskiptasamstarfi
neyðast stjórnvöld til að láta kyrrt hggja, þótt erlend
fyrirtæki komi inn á markaðinn til hagsbóta fyrir neyt-
endur. Það hefur gerzt í tryggingum og gerist vonandi
fyrr eða síðar í stöðnuðu bankakerfi landsins.
Ríkisstjórnin getur til langs tíma ekki verndað fáokun
í bönkum, tryggingafélögum, olíufélögum og skipafélög-
um, af því að hún er bundin erlendum samningum. En
hún gerir sitt ýtrasta til að vemda einokun eins og
dæmi íslenzkra aðalverktaka og Flugleiða sýna.
Sala ríkisfyrirtækja er sama marki brennd. Fordæm-
ið er Bifreiðaeftirlitið, sem breytt var í rándýrt einkafyr-
irtæki, Bifreiðaskoðun íslands, sem hefur einokun á
sínu sviði. Við búum ekki við einkavæðingu markaðsbú-
skapar, heldur einkavæðingu einokunarbúskapar.
Þannig verður Sementsverksmiðjan seld. Tækifærið
verður ekki notað til að hefja frelsi 1 sementsverzlun,
heldur verður peningamönnum afhent sementseinokun,
sem ríkið hefur nú. Afleiðingin verður stórhækkun á
verði sements eins og varð á skoðun bifreiða.
Hefðhundin frjálshyggja í efnahagsmálum gerir ráð
fyrir, að losað sé um höft, svo að samkeppni aukist til
hagsbóta fyrir neytendur. Ráðgerð einkavæðing af hálfu
ríkisstjórnarinnar fylgir ekki þessu lögmáli, heldur
miðar að aukinni misnotkun á opinberum höftum.
Ekki er rúm fyrir lítilmagnann í þessu velferðarkerfi
stórfyrirtækja og landbúnaðar, sem rekið er hér á landi.
Þess vegna er íjár aflað í stóraukinn ríkisrekstur land-
búnaðar með því að skera niður við trog velferðarkerfi
almennings, einkum heilbrigðismál og skólamál.
Núverandi ríkisstjóm er ein mesta afturhaldssljóm,
sem verið hefur við völd í mannsaldur. Hún er eins
konar fomleif frá einokunartíma 18. aldar.
Jónas Kristjánsson
„Greiðslur fyrir sérfræðilæknisþjónustu eru nú algjörlega tvískiptar eftir því hvort þjónustan er veitt á lækn-
ingastofu sérfræðings úti i bæ eða inni á spitala."
Eru réttir aðilar að taka rangar ákvarðanir?
Hrossalækningar
á sjúkrahúsum
Þegar teknar eru ákvarðanir um
spamað í rekstri sjúkrahúsa er
verr af stað farið en heima setið ef
gripnar eru úr lausu lofö upphæðir
og síðan sagt aö nú skuh þær spar-
aðar, í stað spamaðar sem lýtur
fyrirfram ákveðinni stefnumörk-
un.
Þessi aðferð, tíi að ná fram spam-
aði, mun án efa ganga gegn sam-
felldu starfi liðinna áratuga til upp-
byggingar tækjakosts, þekkingar
og reynslu.
Greinirá um leiðir
Rekstur sjúkrahúsa er í eðh sínu
starfsemi af því tagi að skyndiá-
kvarðanir um breytt fyrirkomulag
geta orðið til þess að fjárfestingar
og kunnátta, sem byggð hefur verið
upp á löngum tíma, glatast. Raun-
verulegum spamaði í rekstri
sjúkrahúsa er því aðeins hægt aö
ná fram að unnið sé eför fyrirfram
ákvarðaðri stefnu til langs tíma en
ekki ráðist í illa grundaðar skyndi-
aðgerðir.
Formenn læknaráða spítalanna í
Reykjavík hafa séð ástæðu til að
vara við því neyðarástandi sem
kynni að skapast af völdum hins
fyrirskipaða spamaðar og bent á
verri þjónustu og aukinn kostnað
samfélagsins af slíkum ráðstöfun-
um þegar til lengdar lætur.
Ekki er deilt um að í rekstri
sjúkrahúsa er hægt að ná fram
verulegum sparnaði. Menn greinir
á um leiðir og hvort rangir aðilar
em að taka réttar ákvarðanir um
hvaða sjúkrahús og deildir skuli
starfræktar eða sameinaðar.
Sjúkratryggingar greiði fyrir
þjónustuna - aðrir sjái um
reksturinn
í hnotskm-n er vandamálið það að
ríkisvaldið hefur í tímans rás axlað
of mikla íjárhagslega ábyrgð með
því fyrirkomulagi að greiða rekstur
sjúkrahúsa með beinum fjárfram-
lögum úr ríkissjóði, í stað þess að
greiða sjúkrahúsunum eingöngu
fyrir tiltekna veitta þjónustu
Gæknisverk, aðgerðir og ummönn-
un) en láta öðmm eför reksturinn.
Til að ná fram sparnaði væri því
heppilegast að ríkið hæfl þá löngu
vegferð með því að losa sig frá spít-
komandi spítala og kostnaður er
óviss.
Valdið í höndum
heimamanna
Víðs végar af landinu, þar sem
starfrækt eru sjúkrahús, berast
fréttír af þvi að með miðstýrðum
ákvörðunum heilbrigðisstjórnar-
innar eigi að gera út um hvernig
rekstri þessara spítala eigi að hátta
í framtíðinni og hvaða starfsemi
skuli fara þar fram.
Mun æskilegra væri að aðrir aðil-
ar en ríkið, fyrst og fremst einstök
sveitarfélög, bæru alfarið ábyrgð á
rekstri spítalanna en „seldu“
sjúkratryggingunum „þjónustu"
sína á umsömdu verði. Með þeim
hætti kemur sérhæfmg sjúkrahús-
. anna afsjálfu sér, án afskipta ríkis-
„Til að ná fram sparnaði væri því
heppilegast að ríkið hæfi þá löngu veg-
ferð með því að losa sig frá spítala-
rekstri sem mest það má og fela Trygg-
ingastofmm ríkisins sem vörsluaðila
sameiginlegs sjúkrasjóðs allra lands-
manna að hefja samningaviðræður við
einstaka spítala...“
Kjallarinn
Bolli Héðinsson
fyrrv. formaður Tryggingaráðs
alarekstri sem mest það má og fela
Tryggingastofnun ríkisins, sem
vörsluaðila sameiginlegs sjúkra-
sjóðs allra landsmanna, að hefja
samningaviðræður við einstaka
spítala um greiðslur fyrir sérfræði-
læknisþjónustu og umönnun inni á
spítulum, líkt og nú er gert við sér-
fræðinga utan spítala.
Greiðslur fyrir sérfræðilæknis-
þjónustu eru nú algjörlega tvískipt-
ar eftir því hvort þjónustan er veitt
á lækningastofu sérfræðings útí í
bæ eða inni á spítala. í minni hátt-
ar tilvikum kann aö vera um svip-
aöar aðgerðir að ræða. Fari aðgerð-
in fram á stofu sérfræðingsins
greiöir Tryggingastofnun sam-
kvæmt umsömdum taxta og lýkur
þar afskiptum ríkisins af stofu-
rekstri sérfræðingsins. Fari að-
geröin hins vegar fram inni á
sjúkrahúsi greiðist ein aögerð af
heildarframlagi ríkisins til við-
valdsins af því hvar og meö hvaða
hætti spítalarnir eru reknir.
Sjálfsagt má lengi skrifa um
hvaða stærð spítala er hagkvæm-
ust og ekkert svar einhhtt. Jafnvel
þó saman væru dregnir alhr áþreif-
anlegir þætfir í rekstri spítala og
reynt að finna þannig út svarið
geta margir aðrir þættir, sem erfið-
ara er að henda reiður á, haft sitt
að segja.
Þannig er sýnt að þótt sýna megi
fram á að sjúkrahús rekið á einum
staö standist alls ekki þær „arð-
semiskröfur" sem gera á til sjúíkra-
húsa þá þyrftí það að vera í hönd-
um viðkomandi sveitarstjórna að
ákveða hvort þær taki á sig halla
af rekstri spítalans, t.d. til að geta
áfram boðiö upp á þjónustu sjúkra-
hússins í byggðarlaginu eða til að
halda í þau störf sem skapast við
rekstur sjúkrahúss.
Bolli Héðinsson