Dagblaðið Vísir - DV - 04.02.1992, Blaðsíða 15

ÞRIÐJUDAGUR 4. FEBRUAR 1992.
15
Er landbúnaðarmaf-
ían á móti GATT?
í öllu því moldviðri, sem hefur
verið þyrlað upp að undanfömu
um GATT-málið, hefur örlað á
þeim grundvallarmisskilningi að
bændur og hagsmunasamtök
þeirra séu almennt á móti GATT;
að landbúnaðarmafían sé með
skipulegum hætti að koma GATT-
viðræðunum á kné og rói jafnvel
að því öllum árum að koma íslandi
út úr GATT.
Hræðsluáróður bændasamtak-
anna, uppþot á bændafundum með
utanríkisráðherra og síöast en ekki
síst huldubændur með leyniskjöl
úr fórum landbúnaðarmafíunnar
eru dæmi sem nefnd eru um meinta
neðanjarðarstarfsemi hennar.
En nú hafa hagsmunasamtök
bænda, ekki bara á íslandi, heldur
í velflestum aðildarríkjum GATT,
lýst yfir stuðningi við GATT-við-
ræðumar, þýðingarmestu samn-
ingaviðræður um alþjóðaviðskipti
sem átt hafa sér stað á síðustu ára-
tugum. Bændasamtökin eru því
ekki á móti GATT. En hvað er þá
eiginlega á seyði?
Bændureru með
í fljótu bragði má ætla að verið
sé að draga ranga ályktun af rétt-
um forsendum. Bændasamtökin
hafa lýst yfir andstöðu við þau drög
að nýju GATT-samkomulagi sem
liggja uppi á borðum samninga-
mannanna í Genf og þá vel að
merkja aðeins við þann hluta
þeirra sem lýtur að landbúnaðin-
um en drögin spanna flest svið
heimsverslunarinnar. Og það eru
ekki aöeins bændasamtökin sem
hafa lýst yfir efasemdum um ágæti
landbúnaðarhluta samningsdrag-
anna.
Helstu hagsmunasamtök vinnu-
markaðarins, VSÍ, ASÍ, BSRB og
VMSS, telja að í óbreyttri mynd
raski samningsdrögin því hagræö-
ingarstarfi sem á sér stað innan
landbúnaðarins og hafa þau varað
t
Kjallariim
Helga Guðrún Jónsdóttir
forstöðumaður Upplýsinga-
þjónustu landbúnaðarins
við aileiðingum þess. Það sama er
uppi á teningnum hjá fjölda
bændasamtaka og annarra hags-
munasamtaka erlendis. Það er því
rétt að bændasamtökin eru á móti
landbúnaðarkafla samningsdrag-
anna en rangt að þau séu á móti
samningunum í heild sinni, hvað
þá aðild íslands að GATT eða eitt-
hvað þaðan af verra. En hvers
vegna styðja bændasamtökin
GATT-viðræðurnar?
Viðskiptastríð, með tilheyrandi
óöld, hefur geisað á undanförnum
árum á alþjóðamarkaðnum þar
sem flestar þjóðir hafa fimlega beitt
hættulegum vopnum á borð við
innflútningshöft, undirboð og gíf-
urlega ríkisstyrki í nafni þjóðar-
hagsmuna. Þetta stríð spannar
mörg svið, allt frá bílaviðskiptum
til dreifmgar á sjónvarpsefni.
Mesta harkan er þó í viðskiptum
með landbúnaðarafurðir.
Bandaríkin og Evrópubandalagið
hafa verið stórtækust á þessu sviði.
Bara kom- og baðmullarframleið-
endur í Bandaríkjunum era styrkt-
ir um 9,5 milljarða Bandaríkjadala
á ári. Bandarískir mjólkurfram-
leiðendur fá helmingi hærri upp-
hæö árlega. Og landbúnaðurinn
innan Evrópubandalagsins fær í
heild 50 milljarða dala „innspýt-
ingu“ á ári.
Vítahringur
Þessi þróun hefur leitt af sér upp-
lausnarástand í alþjóðviðskiptum.
Hvað landbúnaðinn snertir hefur
hún stórskaðað þær þjóðir sem
byggja á útflutningi búvara og
neytt aðrar þjóðir til að grípa til
vemdaraðgerða í þágu eigin land-
búnaðar. Síðast en ekki síst hefur
þetta orðið til að útiloka samkeppni
á jafnréttisgrundvelli og brengla
allt verðskyn manna á matvælum
þar eð raunverulegur framleiðslu-
kostnaður er fahnn.
Flestar þjóðir stjóma með einum
eða öðrum hætti innflutningi en
þetta upplausnarástand hefur
hrundið af stað vítahring verndar-
aðgerða sem enn sér ekki fyrir end-
ann á. GATT-viðræðunum var ætl-
að að binda enda á þessa skálmöld
„Ríkisstjórnin þarf því að sýna við-
skiptasamninganefnd GATT fram á að
fyrirvarar íslands eru byggðir á raun-
verulegri þörf en ekki undanslætti.“
„Bara korn- og baðmullarframleiðendur í Bandarikjunum eru styrktir
um 9,5 milljarða Bandarikjadala á ári.“
með því að setja alþjóðlegar reglur.
Af þessum sökum hafa bændasam-
tök um heim allan stutt GATT-
viðræðumar, þar á meðal þau ís-
lensku. Það verður einfaldlega ekki
við þetta ástand búið til lengdar.
Fyrst svo er, hvers vegna snúast
þá bændur gegn landbúnaðarkafla
þessara samningsdraga?
Hvorki fugl né fiskur
Með nokkurri einföldun má segja
að landbúnaðarkaflinn sé hvorki
fugl né fiskur. í fyrsta lagi er þar
ekki að finna lausn á því upp-
lausnarástandi sem ríkir í alþjóða-
viðskiptum með landbúnaðaraf-
urðir. Drögin skuldbinda aðildar-
ríkin til þess að lækka útflutnings-
bætur um aðeins þriðjung, svo að
lítið dæmi sé nefnt. Það dugar
hvergi til þess að rétta af þá óheilla-
þróun sem ógnar landbúnaðinum
hvarvetna í heiminum. í öðm lagi
draga þau fullmikið taum þeirra
ríkja sem em stórútflytjendur
landbúnaðarafurða. í þriðja lagi
falla drögin illa að landbúnaðinum
hér heima.
Eins og sakir standa munu drögin
í núverandi mynd auka við þau
gífurlegu vandamál sem við eigum
þegar við að etja 1 stað þess að gera
okkur þau auðveldari viðfangs.
Fyrirvarar íslensku ríkisstjómar-
innar miða að því að sníða alvar-
legustu gallana af samningsdrög-
unum og laga þau að íslenskum
aðstæðum. Fáist þeir viðurkenndir
innan GATT á landbúnaðurinn
raunhæfa möguleika á að spjara
sig. En þýðir eitthvað fyrir smáþjóð
eins og okkur að reyna að hafa
áhrif á gang mála í Genf?
Staða okkar gagnvart GATT-
viðræöunum er langt í frá eins-
dæmi og fyrirvarar ríkisstjórnar-
innar eru af þeim sökum ekki ein-
angrað fyrirbæri við samninga-
borðið heldur eðlilegir varnaglar
smáþjóðar sem njóta munu skiln-
ings fjölmargra aðildarríkja
GATT-samkomulagsins. Þá er það
ekki markmið GATT-viðræðnanna
að koma íslenskum landbúnaði á
kné heldur styrkja hann með þvi
að bæta það alþjóðlega viðskipta-
umhverfi sem hann býr við. Ríkis-
stjórnin þarf því að sýna viðskipta-
samninganefnd GATT fram á að
fyrirvarar íslands eru byggðir á
raunverulegri þörf en ekki undan-
slætti. Árangur okkar í GATT-
viðræðunum ræðst með öðmm
orðum fyrst og fremst af þeirri
samningatækni sem við beitum en
ekki möguleikum okkar sem smá-
þjóðar.
Helga Guðrún Jónasdóttir
Þögli dauði
„Sjúkdómurinn er ólæknandi og er settur i flokk meö krabbameini, eyðni
og hjartveiki."
Nú er blessaður heilbrigðisráð-
herrann kominn ofan í budduna
hjá mér eins og svo mörgum öðrum
sem eru svo ólánsamir að vera meö
heilsuna á hælunum ef svo má að
orði komast.
Núna um mánaðamótin gengu í
gildi nýjar reglur sem meðal ann-
ars beinast að vösum þeirra ein-
staklinga sem em að beijast við
sjúkdóm sem lengi gekk undir
nafninu - þögh dauði. Insúlinháð
sykursýki heitir hann í dag. Ég er
einn af þessum einstaklingum og
tel mig því geta rætt um þetta mál
af sæmilegri þekkingu.
Kemur við budduna
Síðasthðin 14 ár hef ég verið að
ghma við sykursýkina og get ég
fullyrt að sá slagur hefur komið
verulega við budduna. Ég var skip-
stjóri í Eyjum þegar sykursýkin
uppgötvaðist í mér og ég þráaðist
við á sjónum í 10 ár eftir að lækn-
amir höföu bent mér á aö ég heföi
enga hehsu th að stunda það starf.
A tveggja mánaða fresti þurfti ég
að taka mér frí th að fara th Reykja-
víkur th læknisskoðunar. Trygg-
ingastofnun tók að vísu þátt í
kostnaðinum að því leyti að far-
gjaldið sjálft, annaðhvort með
Herjólfi eða Flugleiðum, var greitt
en ahan annan kostnað mátti ég sá
um sjálfur - fæði, húsnæði, bha-
kostnað o.s.frv. -í þessum ferðum.
Sjúkdómurinn er ólæknandi og
er settur í flokk með krabbameini,
eyðni og hjartaveiki. - Sem sagt -
hið versta mál, eins og vinur minn
KjaUarinn
Lýður Ægisson
fyrrv. skipstjóri
Ragnar Reykás orðar það?
Síðasthðin þijú og hálft ár hef ég
verið óvinnufær vegna stoðkerfis-
meiðsla sem ég varð fyrir og meðal
annars valda því að mér gengur
hla að fást við sykursýkina. Ég
þarf að sprauta mig 4 sinnum á
sólarhring með insúlíni og þar fyr-
ir utan tek ég 4-6 sinnum blóðpruf-
ur á dag th að fylgjast með blóð-
sykrinum og geng auk þess th sér-
fræðings í orkulækningum reglu-
lega í sprautur vegna stoðkerfis-
meiðslanna. Þá fer ég að koma að
kjarna málsins.
Kostnaðaraukinn
Tryggingastofnun ríkisins sér
sykursjúkum fyrir insúhni án end-
urgjalds og hefur tekið verulegan
þátt í að greiða kostnað vegna blóð-
hnífa, sprauta og nála eða 90%. Nú
skal verða þar veruleg breyting á,
segir Sighvatur. 50% skuluð þið
greiða sjálf - ræflarnir! Ekki bað
ég ykkur um að fá þennan rándýra
sjúkdóm!
Á sama tíma hækka greiðslur
vegna lækna og sérfræðinga og
reyndar hafa þær hækkanir virkað
þannig á mig að ég hef trassað það
að fara í skoðun vegna sykursýk-
innar síðasthðna 8 mánuði þar sem
ég einfaldlega þarf að nota aurana
mína í annað! Eg gæti trúað að svo
væri um marga aðra sjúka í þessu
landi.
Ef við skoðum kostnaðaraukann
við þessar nýjustu ráðstafanir Sig-
hvats varðandi mitt dæmi þá hta
þær svona út:
Kassi af strimlum, sem ég nota th
að fylgjast með blóðsykrinum, end-
ist mér í 10 daga. í honum era 50
stk. sem kosta í dag 6.750 kr. - Fyr-
ir breytingu greiddi ég 10% af þeirri
upphæð, 675 kr. fyrir kassann en
eftir breytingu 50%, 3.375 kr. 100
stk. sprautnálar kosta 1300 kr. -
Fyrir breytingu greiddi ég 130 kr.
- Eftir breytingu 750 kr. (dugar í
25 daga). Blóðhnífar, sem ég þarf
að nota við að taka blóðprufur - 5
stk. á dag (ég hef ekki verðið ná-
kvæmlega hjá mér, en þar gildir
sama hlutfah).
í stuttu máh hækkar kostnaður
þessara þriggja hða - blóðhnífar,
nálar, strimlar - úr 100 kr. á dag í
400 kr. á dag! - Á ársgrundvelh er
þetta hækkun sem 'neinur 107.600
kr.! - Fer úr 36.400 kr. í 144.000 kr.!
Og þá fer nú að verða gaman hjá
Sighvati með reiknistokkinn!
Að sjálfsögðu er þetta stórsnjöll
leið hjá hehbrigðisráöherra að fara
svona að þessu. Sjúkhngamir hafa
ekki efni á því að leita sér lækninga
og þá er það sjálfgefið að hægt verð-
ur að loka viðkomandi dehdum á
sjúkrahúsunum þar sem ekkert
verður þar að gera! Verður næsta
skref ef til vih að taka okkur ræfl-
unum íjöldagröf th að ná fram
spamaði við útfararkostnaðinn?
Og er þá ekki tímabært að taka
aftur upp gamla nafnið á þessum
sjúkdómi - ÞÖGLI DAUÐI?
Lýður Ægisson
„Eg þarf að sprauta mig 4 sinnum á
sólarhring með insúlíni óg þar fyrir
utan tek ég 4-6 sinnum blóðprufur á
dag til að fylgjast með blóðsykrin-
llvv. u