Dagblaðið Vísir - DV - 12.02.1992, Blaðsíða 15

MIÐVIKUDAGUR 12. FEBRÚAR 1992.
31
Tölvur
Upplýsingaöflun í
Háskólabókasafni
Hjá Háskólabókasafni, sem er til
húsa í aðalbyggingu Háskólans, er
hægt að gera umfangsmiklar heim-
ildarleitir með tölvu úr mismunandi
gagnasöfnum.
Tölvukerfið Gegnir
Fyrir skömmu var tölvukerfið
Gegnir opnað almenningi. í því eru
m.a. skrár um rit Háskólabókasafns
og Landsbókasafns. í Gegni má sjá
hvaða bækur, íslenskar og erlendar,
eru til í þessum tveimur söfnum og
er hægt að leita eftir efni, höfundum
og titlum, svo dæmi séu nefnd.
Erlend gagnasöfn
Þegar bækur safnanna nægja ekki
til að seðja upplýsingaþörfina er í
Háskólabókasafni hægt að fá aðgang
að erlendum gagnasöfnum.
Þessi gagnasöfn eru annars vegar
á geisladiskum í safninu og hins veg-
ar í erlendum upplýsingamiðstöðv-
um. Upplýsingamar, sem hægt er að
fá, eru tvenns konar, þ.e. tilvísun í
greinar og önnur skrif um tiltekið
efni og í sumum tilvikum greinamar
sjálfar. Gagnasöfnin og greinarnar
eru yfirleitt ritaðar á ensku. Ef grein-
amar em ekki skráðar í gagnabank-
ann, og ekki til í Háskólabókasafni,
aðstoðar starfsfólk bókasafnsins við
að útvega greinina erlendis frá í
gegnum svokallaö millisafnalán.
Halldóra Þorsteinsdóttir, bókasafns-
fræðingur bjá Háskólanum, tjáði DV
að þetta væri mest notað af nemend-
um og starfsfólki Háskólans en lagði
áherslu á að þessi þjónusta stæði öll-
um opin og gæti nýst bæði einstakl-
ingum og fyrirtækjum. Til dæmis
gætu fyrirtæki, er áhuga hafa á ný-
sköpun, fengið aðgang að miklu
magni upplýsinga og þannig nýtt sér
rannsóknir og reynslu þeirra er til
þekkja.
Gagnasöfn á
geisladiski
CD-ROM-geisladiskar komu fyrst á
markað árið 1985. Tilkoma þeirra var
bylting í geymslu og miðlun gagna.
Á einum litlum diski má koma fyrir
upplýsingum sem samsvara 270 þús-
und blaðsíöum eða 600 mégabaétum.
Til marks um magn upplýsinga á
einum diski tekur td. 20-30 binda
alfræðirit minna en þriðjung af
geymslurými disksins. í Háskóla-
bókasafni eru 15 gagnasöfn á geisla-
diskum. Sem dæmi um diska, er inni-
halda tilvísanir í tímaritsgreinar
o.þ.h., eru: BPI (viðskiptafræði),
ERIC (uppeldis- og kennslufræði),
LISA (bókasafns- og upplýsinga-
tækni), MLA (bókmenntir), PAIS
(viðskipta-, hag- og stjórnmáiafræði)
og SCI (raunvísindi, verk- og læknis-
fræði). Einnig eru til Books in Print,
sem er skrá um útgefnar bækur, og
alfræðiritið Groher the Electronic
Ráðstefnur sem
eru stöðugt í gangi
og ölluin opnar
Með því að stofna notendareikning
hjá Háskóla íslands fæst aðgangur
að ráðstefnukerfi sem gerir kleift að
tengjast fólki úti um allan heim með
sömu áhugamál.
Ráðstefnukerfið
Usenet
Kerfið heitir Usenet og hafa þús-
undir manna um allan heim aðgang
að því. Ráðstefnukerfið er vettvang-
ur þar sem fólk getur skipst á skoð-
unum um margvísleg málefni, komið
fréttum á framfæri og dreift hugbún-
aði. Kerfinu er skipt niður í 1000 ráð-
stefnur (málaflokka) og koma um 750
af þeim til íslands. Ráðstefnum er
skipt í tvo flokka, opnar og ritstýrð-
ar. Notkunin fer þannig fram aö not-
endur skrá sig á þær ráöstefnur sem
þeir hafa áhuga á. Síðan munu þeim
berast greinar, bréf og ýmsar til-
kyimingar um þetta ákveöna mál-
efni. Á opnum ráösteíhum er not-
anda einnig fijálst að leggja sitt til
málanna, senda greinar, svör og gera
athugasemdir við það sem ritaö er
um á ráðstefnunni. Á ritstýrðum
ráðstefnum er farið yfir efhið og val-
ið úr það sem fær að dreifast um
netið.
Dæmigerð notkun fer þannig fram
að notandi, sem skráður er á ráð-
stefnu um staðamet, sendir fyrir-
spum um hvemig hægt sé að leysa
ákveðið vandamál í netinu. Aðrir
netáhugamenn á ráöstefnunni lesa
fyrirspumina og senda svar um hæl
ef þeir telja sig vita lausnina.
Ráðstefnum er skipt í 10 efnis-
Encyclopedia. Notkun geisladisk-
anna er ókeypis og öllum heimil.
Erlendar upplýs-
ingamiðstöðvar
í þeim tilvikum er ekki fengust
nægjanlegar upplýsingar af geisla-
diskum, t.d. vegna þess að þeir vom
orönir nokkurra mánaða gamlir,
veitir bókasafnið þjónustu við að
leita í erlendum upplýsingamið-
stöðvum. Starfsfólk safnsins leitar
þá upplýsinganna í gegnum gagna-
net Pósts og síma. Stærst upplýs-
ingamiðstööva er DIALOG, sem er í
Kalifomíu, en þar em 600 gagnasöfn
sem innihalda um 200 milljónir til-
vísana. Næststærst er DATASTAR í
Sviss en þar em 200 gagnasöfn, eink-
um á sviði viðskipta-, efna-, lyfja- og
læknisfræði. Borga þarf fyrir þessa
þjónustu og fer verð eftir tengitíma
við upplýsingaþjónustuna. Lág-
marksverð er 500 kr. en meðalverð
2000 kr.
Notkun gagnasafna
Varla þarf að óttast skort á upplýs-
ingum kunni menn að notfæra sér
gagnasöfn, hvort sem þau em á
Halldóra Þorsteinsdóttir í Háskólabókasafni að afla upplýsinga fró erlendum
upplýsingamiðstððvum.
geisladiski eða í erlendum upplýs-
ingamiðstöðvum. Vandinn er sá að
leggja nægilega markvissar spum-
ingar fyrir gagnasöfnin. Svar við
spumingu um einkatölvur gæfi þús-
undir tilvísana í greinar sem með
einhveijum hætti fjalla um þetta
efni. Þessa fyrirspum verður að
þrengja, t.d. með því að tengja orðin
einkatölvur, hjálpartæki og fatlaðir,
til þess að fá tilvísanir í skrif um
hvemig einkatölvur geta veriö hjálp-
artæki fyrir fatlaða. Ef ritin, sem
greinamar birtast í, em ekki til á
Háskólabókasafni útvegar safnið þau
sé þess óskað. Þegar útvega þarf
greinina að utan þá tekur það 2 til 4
vikur, ef hún er fáanleg í Evrópu, en
lengri tíma ef þarf að panta hana frá
Bandaríkjunum. Kostnaður við að fá
ljósrit af 1-10 blaðsíðna grein er 500
kr.
Áskrift að greinum
Áhugafólk um tiltekið efni getur
gerst áskrifendur að greinum er
skrifaðar em um þaö efni. Slík
áskrift færir mönnum vitneskju um
allt sem birt er um efnið með jöfnu
millibili. Áskriftir auövelda atvinnu-
lífinu að fylgast með nýjungum en
þess era líka dæmi að sjúklingar taki
áskrift um sjúkdóm sinn til að fylgj-
ast með framfómm sem gætu oröið
þeimaðliði. -ig
flokka. Þeir era: 1. Heimasmíðaöar
ráðstefnur (upplýsingar sem ekki
eiga erindi út af viðkomandi tölvu),
2. ICENET-ráðstefnur (einungis
dreift innan íslands), 3. EUNET-
ráðstefnur (einungis dreift í Evrópu),
4. COMP (tölvur og tölvunotkun), 5.
NEWS (um Usenet sjálft), 6. SCI
(ýmis vísindi), 7. SOC (menningar-
og félagsmál), 8. REC (afþreyingar-
ráðstefnur), 9. MICS (annað sem ekki
flokkast undir ofangreinda flokka)
og 10. ALT (skammlífir flokkar, em
ekki formlega hluti af Usenet).
Sem dæmi um ráðstefnur má nefna
mikinn fjölda ráöstefna um tölvur
og tölvunotkun en einnig ráöstefnur
um garðyrkju, sagnffæði, hagfræöi,
skák, læknisfræði, heimspeki, kvik-
myndir, geimferðir, kynferðismál og
flug. Fyrir utan þær ráðstefnur, sem
eingöngu dreifast innan íslands, fara
samskiptin fram á ensku.
Æskilegast er að notendur noti
kerfið frá eigin skjá en tengist RHÍ
með mótaldi í gegnum símalínu því
skjáir RHÍ era umsetnir af stúdent-
um yfir vetrartímann. Notendur RHÍ
borga fast mánaðargjald, sem er um
1300 kr., og svo borga þeir í hlutfalli
við notkunina. Þeim sem áhuga hafa
á að kynna sér frekar þessi mál er
bent á Notendahandbók ÍSnet sem
fæst í Bóksölu stúdenta við Hring-
braut. Magnús Gíslason hjá Reikni-
stofiiun Háskólans sér um að veita
viðtöku umsóknum um notenda-
reikninga sem verða að vera á þar
til gerðum umsóknareyöublöðum
sem einnig fást hjá honum. Síminn
hjáMagnúsier 91-694750. -ig
UTVEGSBANKINN
TIMAMOTAHUGBUNAÐUR FYRIR ISLENSKAN SJÁVARUTVEG
/
Utvegsbankinn er nýr hugbúnaður, hannaður til
úrlausnar verkefna í sjávarútvegi.
/
Utvegsbankinn býður heildarlausn við daglegan rekstur
og umsvif í sjávarútvegi og fiskvinnslu.
VERK- OG KERFISFRÆÐISTOFA
STÓRHÖFÐA 15 - REYKJAVÍK - SÍMI 685130