Dagblaðið Vísir - DV - 20.02.1992, Blaðsíða 15

FIMMTUDAGUR 20. FEBRÚAR 1992.
15
Tekjutenging Ivfeyris
Um síöustu mánaðamót kom til
framkvæmda breyting á lögum um
elli- og örorkulífeyrisgreiöslur frá
Tryggingastofnun og var greitt út
samkvæmt þeim 3. febrúar sl. en
3. dagur mánaöar er útborgunar-
dagur stofnunarinnar. Mikið hefur
verið rætt og ritað um þessa breyt-
ingu. Þó virðast menn ekki vera
búnir að átta sig fyllilega á öllum
þáttum hennar og ætla ég því að
skýra breytinguna nánar.
Ellilífeyrir háður tekjum
Grunnlífeyrir einstakhngs er kr.
12.123 á mánuði. Hann var óháður
tekjum en er það ekki lengur.
Skattskyldar tekjur, aðrar en líf-
eyrissjóðstekjur og tryggingabæt-
ur, skeröa grunniífeyri ef þær eru
hærri en 65.847 kr. á mánuði hjá
einstaklingi. 25% af þeim tekjum,
sem umfram eru, skerða ellilífeyr-
inn þannig að lífeyririnn fellur nið-
ur, ef þessar tekjur eru 114.330 kr.
á mánuði eða hærri.
Sé um hjón að ræða er ellilífeyrir
hvors hjóna 90% af fullum grunn-
lífeyri einstaklings og nemur í dag
10.911 kr. á mánuði. Þetta gildir ef
bæði eru komin á ellilífeyri. Sé
aðeins annað hjóna með elhlífeyri
greiðist grunnlifeyrir einstakhngs,
þ.e. 12.123 kr. á mánuði. Lífeyririnn
skerðist við eigin tekjur einstakl-
ings eða eigin tekjur hvors hjóna
en ekki sameiginlegar tekjur
þeirra. Ellihfeyrir hvors hjóna fell-
ur niður ef tekjurnar ná 109.491 kr.
á mánuði vegna þess að grunnlíf-
eyrir þeirra er lægri en einstakl-
ings.
Við breytinguna misstu 1150 ein-
staklingar almennan lífeyri og 1400
fengu skertan lífeyri af þeim 22.350
sem fengu elhlífeyri greiddan áður.
Ellilífeyrir sjómanna
Hafi maður stundað sjómennsku
í 25 ár og verið lögskráður á skip
gert út af íslenskum aðilum getur
Kjallarmn
Asta R. Jóhannesdóttir
deildarstjóri félagsmála- og
upplýsingadeildar Trygginga-
stofnunar'ríkisins
Tekjutrygging ellilífeyris-
þega óbreytt
Óskert tekjutrygging elhlífeyris-
þega einstakhngs og hvors hjóna
er óbreytt, 22.305 kr. á mánuði.
Tekjutrygging skerðist um 45%
tekna, sem eru umfram ákveðið
frítekjumark, sem er 16.280 kr.
gagnvart atvinnu- og leigutekjum
og 23.650 kr. gagnvart tekjum úr
lífeyrissjóöi hjá einstakhngi. Tekj-
ur maka eða sambýhngs hafa áhrif
á upphæö tekjutryggingar. Frí-
tekjumark hjóna og sambýhsfólks
er 22.792 kr. gagnvart atvinnu- og
leigutekjum og 33.110 kr. gagnvart
tekjum úr lífeyrissjóði.
Reglur varðandi tekjutrygging-
una eru óbreyttar frá því sem var
fyrir áðurnefnda lagabreytingu.
Hækkar ekki við frestun
Ekki er lengur unnt að ávinna sér
„Sé um hjón að ræða er ellilífeyrir
hvors hjóna 90% af fullum grunnlífeyri
einstaklings og nemur í dag 10.911 kr.
á mánuði. Þetta gildir ef bæði eru kom-
in á ellilífeyri.“
hann átt rétt á ellilífeyri þegar
hann verður 60 ára. Það er háð því
að tekjur hans fari ekki yfir þau
viðmiðunarmörk sem skerða hann
að fuhu.
Ellilífeyrir sjómanna veitir sama
rétt og almennur lífeyrir og sömu
skeröingarreglur gilda um hann.
Eftir breytingarnar um síðustu
mánaðamót missti helmingur sjó-
manna elhlífeyrisgreiöslur sínar
frá Tryggingastofnun alveg. Helm-
ingur þeirra sem fékk greiðslur nú
fékk skertan lífeyri svo aðeins
fjórðungur- sjómanna hélt fullum
ellilífeyri.
„Frítekjumark hjóna og sambýlisfólks er 22.792 kr. gagnvart atvinnu-
og leigutekjum og 33.110 kr. gagnvart tekjum úr lifeyrissjóði."
hækkun ellilífeyris með því að
fresta töku hans eins og áður var.
Þeir sem hafa áunnið sér rétt th
hækkunar fram til 1. febrúar 1992
halda þeirri hækkun sem áunnist
hefur. Hún skerðist ekki þó svo að
lífeyrir skerðist.
Þeir sem hafa áunnið sér rétt geta
sótt um ellilífeyri tvö ár aftur í tím-
ann en þá miðast greiðslur við upp-
hæðina sem safnast hafði þá. Þetta
gildir einnig um þá sem e.t.v. eiga
ekki rétt á elhlífeyri í dag vegna
skerðingarákvæðanna. Þeir fá síð-
an hækkunina greidda mánaðar-
lega þó svo að þeir fái ekki ellilíf-
eyrinn.
Tekjutrygging
öryrkja hækkar
Örorku- og endurhæfingarlífeyr-
ir einstaklings er 12.123 kr. á mán-
uði. Hann skerðist á sama hátt og
grunnlífeyrir elhlífeyrisþega en
skerðing örorkulífeyris hefst ef
skattskyldar tekjur fara yfir 67.236
kr. á mánuöi hjá einstakhngi en
hann fehur niður ef nettótekjumar
em 115.728 kr. eða hærri. Skerðing-
in er ahtaf miðuð viö eigin tekjur
öryrkjans, tekjur maka breyta þar
engu. Af þeim 5.100 öryrkjum, sem
fengu örorkulífeyri greiddan í jan-
úar, féll hann niður hjá 40 manns
og skertist hjá 135 manns.
Örorkulífeyrir hjóna, sem bæði
em öryrkjar, er 10.911 kr. á mán-
uði. Skattskyldar tekjur, aðrar en
greiðslur úr lífeyrissjóði og bætur
almannatrygginga, skerða örorku-
lífeyri fari þær yfir 67.236 kr. á
mánuði en lífeyririnn fehur niður
ef nettótekjur eru 110.880 kr. á
mánuði eða hærri því grunnlífeyrir
hjóna hvors um sig er lægri en hjá
einstaklingi.
Það ber að vekja athygli á því að
örorkulífeyrir vegna slysaörorku
fellur ekki undir skerðingarregl-
umar þannig aö hann skerðist
ekki.
Tekjutrygging örorkulífeyris-
þega hækkar úr 22.305 kr. á mán-
uöi í 22.930 kr. Tekjur sem skerða
tekjutrygginguna og reglur um
skerðingu eru þær sömu og ghda
um tekjutryggingu ellhífeyrisþega.
Hver er ellilífeyrisþegi?
Ýmis hlunnindi og greiðslur úr
sjúkratryggingum eru tengdar því
hvort viðkomandi er ehihfeyris-
þegi eöa ekki. Má þar nefna t.d.
hlutdeild í tannlæknakostnaði og
lægri greiðslur fyrir læknisþjón-
ustu og hehsugæslu. Sú spurning
hefur vaknað í kjölfar þessara nýju
laga hvort unnt sé að skhgreina
þann sem er 67 ára eða eldri sem
ehihfeyrisþega ef hann er með þaö
háar tekjur að hann fær engan elli-
lífeyri.
Hehbrigðis- og tryggingamála-
ráðuneytið hefur staðfest aö það
líti svo á að sá sem náð hefur 67
ára aldri sé ehilífeyrisþegi (60 ára
ef um sjómann er að ræða að upp-
fyhtum ákveðnum skhyrðum),
óháð bótagreiðslum frá Trygginga-
stofnun ríkisins.
Ásta R. Jóhannesdóttir
Um eggjakast
Um daginn köstuðu einhverjir
unglingar eggjum í menntamála-
ráðherra. Ekki ætla ég að mæla því
bót; í mínum huga er það nokkuð
skýrt að það á ekki að kasta eggium
í fólk.
En svona er nú lífið samt undar-
legt: Fólk kastar eggjum í annað
fólk. Kannski er þetta uppbót fyrir
þá staðreynd, að þjóðin hefur um
langt árabil ekki vanist vopna-
burði. Við getum þá verið þakklát
fyrir það.
Kannski stafar þetta hka af þeirri
ofgnótt og offramleiðslu sem er á
landbúnaðarvörum. Þær eru svo
niðurgreiddar að fólk fer ósjálfrátt
að sóa þeim. Kannski ætti ríkis-
stjómin aö hækka á þeim verðið.
Án efa yrði aukin kostnaðarhlut-
dehd fólks í eggjum th þess að
kostnaðarvitund þess ykist og þaö
kastaði þeim síður í annað fólk.
Vopnabúr íslendinga
Annars langar mig að koma frek-
ar inn á þetta með uppbótina fyrir
vopnleysjð. Mig minnir að ég hafi
lesiö um svona uppbót í sálarfræði
þegar ég var að læra th þess að
verða kennari. Vegna skorts á al-
vöru vopnum, og kannski ofurht-
illar minnimáttarkenndar af því,
hefur þjóðin gripið th annars konar
vopna.
Þar ber fyrst að nefna ferskeytl-
ima sem sumir hafa beitt áf mikhh
hst, sbr. þessa alþekktu vísu Andr-
ésar Bjömssonar:
Ferskeytlan er Frónbúans
fyrsta bamaglingur.
En verður seinna í höndum hans
KjaUarinn
Eiríkur Brynjólfsson
rithöfundur
hvöss sem byssustingur.
Rauö málning hefur einnig verið
notuð, th að mynda með þokkaleg-
um árangri gegn útlendum her-
skipum.
Þá hefur borið á svartri tjöm en
eitt frumlegasta vopnið er án efa
skyr. Það er líka þjóölegt. Það
hugðist Atleyjar-Báröur nota gegn
Agh Skallagrímssyni forðum daga
en snerist í höndum hans og hitti
fyrir hann sjálfan. Þá var skyri
slett úr fötu við Alþingishúsið fyrir
nokkmm árum.
Hér er reyndar komin önnur
landbúnaðarafurð notuð sem vopn.
Þetta sýnir hvað íslendingar em
mikhr sveitamenn í sér ennþá, og
með rík tengsl viö náttúruna. Það
skekkir að vísu þessa niðurstöðu
mína að Félag íslenskra náttúru-
fræðinga skuh um daginn hafa
notað mjög tæknivæddan vopna-
búnað, nefnhega faxtæki. En fram-
tíöin verður að skera úr um hvort
það er prakkarastrik eða tækniþró-
un.
Uppruni eggjakastsins
Eg hef sjálfur orðið svo frægur
að fá egg í hausinn. Það var í
Reykjavík. Þá var ég í nokkuð
langri mótmælagöngu sem var á
leið í ameríska sendiráðið í thefni
af stríðinu í Víetnam. Það hefur án
efa verið afar hægrisinnað egg.
Eins muna sjálfsagt margir sem
tóku þátt í Keflavíkurgöngum efdr
að hafa séð egg svífa yfir höfðum
manna og kannski lenda á þeim.
Sérlega rammt kvað að þessu hátt-
arlagi á leið göngunnar gegnum
Garðabæ sem þá hét Garðahrepp-
ur. Þá átti ég heima í Garðahreppi,
en gekk þar í gegn sem útlendingur
í Keflavíkurgöngum.
En svona virðast egg fylgja sum-
um mönnum, rétt eins og mér aha
leið frá Garðabæ th Reykjavíkur.
Ástæöur eggjakasts
Það er vitaskuld mjög frumstætt
að taka sér landbúnaðarafurð í
hönd og kasta í fólk sem manni
mislíkar við. Það er líka mjög frum-
stætt aö halda að unghngar sem
kasti eggjum séu aö einhveiju leyti
íjarstýrðir af fullorðnu fólki. Ungl-
ingar verða eins og annað fólk að
bera ábyrgð á gjörðum sínum.
En það er mjög viturlegt í þessu
sambandi að spyrja sjálfan sig:
Hvaö þarf aö ögra manni mikið
áður en hann kaupir sér egg og
kastar því?
Eiríkur Brynjólfsson
„An efa yrði aukin kostnaðarhlutdeild
fólks í eggjum til þess að kostnaðarvit-
und þess ykist og það kastaði þeim síð-
ur 1 annað fólk.“