Dagblaðið Vísir - DV - 12.03.1992, Qupperneq 14

14
FIMMTUDAGUR 12. MARS 1992.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK, SlMI (91)63 27 00
SlMBRÉF: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91)63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SlMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
SlMBRÉF: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJOLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ARVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð í lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Holdanautin afskrifuð
Nú er komið að lokum Galloway-martraðarinnar, sem
hefur kostað skattborgara landsins meira en hundrað
milljónir króna. Landgræðslustjóri hefur tekið af skar-
ið, neitar að ala meira af slíkum nautgripum í Gunnars-
holti og vill losna við þetta vandræðakyn úr ræktun.
Gunnar Bjarnason ráðunautur hafði rétt fyrir sér í
þessu eins og ýmsu öðru, þegar hann mælti gegn því,
að þetta lélega nautakyn yrði flutt til landsins og sett
upp rándýr einangrunarstöð í Hrísey. Landbúnaðar-
kerfið hlustaði ekki á þessa gagnrýni frekar en aðra.
Komið hefur í ljós, að Galloway-gripir eru skapþung-
ir og jafnvel illskeyttir í fjósi. Það veldur íslenzkum
bændum nokkrum erfiðleikum og er meginástæða þess,
að landgræðslustjóri og nautgripanefnd Búnaðarþings
vilja nú falla frá hinum langvinnu mistökum.
Landbúnaðarkerfið hefur minni áhyggjur af hinu,
sem er alvarlegra, að Galloway-kjötið er mun lakara en
kjötið af gamla íslenzka nautakyninu. Landbúnaðar-
kerfið hefur löngum ætlazt til, að neytendur snæði það,
sem að þeim er rétt, án þess að vera með múður.
Oft hefur verið bent á, að holdanautakjötið væri
bæði seigt og vont. í umsögnum DV um veitingahús
hefur fólk verið varað við að panta nautakjöt, nema á
þeim veitingastöðum, sem eingöngu bjóða feitt og ann-
ars flokks kjöt af hinu hefðbundna íslenzka nautakyni.
Það er annað dæmi um ruglið í landbúnaðarkerfmu,
að ólseigir sultarskrokkar eru settir í fyrsta verðflokk,
en feitir skrokkar með meyru kjöti eru settir í annan
verðflokk. Svona haga menn sér, þegar þeir eru orðnir
alveg sambandslausir við þarfir markaðarins.
Galloway-holdanautin voru aldrei miðuð við þarfir
markaðarins. Ef hugað hefði verið um neytendur, hefði
verið valið betra nautakyn, svo sem Angus, sem hefur
rutt Galloway úr Bretlandi eða hið franska Charolais,
sem margir telja bragðbesta nautakjöt í heimi.
Ef nú verður reynt að flytja nýtt nautakyn til lands-
ins, er óþarfi að nota til þess rándýra einangrunarstöð
í Hrísey, sem kostar í rekstri sjö milljónir króna árlega.
Flytja má til landsins frjóvguð egg og hefja ræktunina
í tilraunastöðinni á Keldum, þar sem aðstaða er góð.
ímyndaðar öryggiskröfur voru notaðar til að kaupa
atkvæði á Norðurlandi eystra, þegar ákveðið var að
reisa einangrunarstöð í Hrísey. Koma þurfti upp húsa-
kynnum og búnaði, sem þegar var til á Keldum, og ráða
starfsfólk, sem ekki hefði þurft að ráða á Keldum.
Nokkrar verstu hliðar núverandi landbúnaðarkerfis
komu fram í holdanautamálinu. Vahð var úrelt kyn, sem
útlendir bændur vildu ekki nota, mun lakara en það,
sem til var fyrir hér á landi. Valið var kyn, sem valfrjáls-
ir neytendur í öðrum löndum höfðu áður hafnað.
Þetta er miðstýrt kerfi, þar sem markaðslögmál eru
að engu höfð. Nokkrir valdamiklir og ábyrgðarlausir
karlar ákveða, hvaða nautakjöt íslendingar eigi að borða
og að styðja skuh í leiðinni byggð í Hrísey. Þeir ákveða
í fílabeinsturni að kasta fé skattgreiðenda á glæ.
Þessir karlar í Bændahöhinni ákváðu, að nautgripir,
sem eru vanir kulda og vosbúð á afskekktum og einangr-
uðum heiðum í Skotlandi, hlytu að henta íslenzkum
bændum, sem þó hafa gripi sína yfirleitt í sæmilega
hlýjum fjósum. Á þessum grunni var búin til martröð.
Eftir meira en hundrað mihjón króna tjón þjóðarinn-
ar hefur svo komið í ljós, að enginn vih hafa neitt af
holdanautunum að segja, hvorki neytendur né bændur.
Jónas Kristjánsson
„Nunnurnar eru ekki handstýrð verkfæri í höndum yfirmanna Landakots, heldur sjálfstæðar manneskjur...,“
segir Finnur m.a. í grein sinni. - St. Jósefssystur á fundi með fjármálaráðherra og heilbrigðisráðherra.
DV-mynd Brynjar Gauti
Systurnar til bjargar
Ríkisstjóm Davíös Oddssonar
þykist vera aö spara á öllum svið-
um. Því miður er þaö nú svo aö
flest þau áform, sem ríkisstjórnin
er með um sparnað, munu ekki
leiða til sparnaðar heldur þvert á
móti. Dæmi um það er sameining
Borgarspítala og Landakots í eitt
sjúkrahús. Verði hún að veruleika,
þá munu útgjöld til heilbrigöismála
stóraukast í framtíðinni.
Málefnaleg andstaða Framsókn-
arflokksins við ríkisstjórnina mót-
ast af þeim leiðum sem ríkisstjóm-
in hefur valið aö fara til spamaðar
en ekki því að framsóknarmenn
séu ekki markmiðunum um hag-
ræðingu og sparnað sammála.
Spamaður og hagræðing næst ekki
fram með því að kasta höndunum
til þess er gera þarf. Það sem nú
getur bjargað því að ríkisstjómin
valdi stórslysi í sameiningarmál-
um sjúkrahúsanna í Reykjavík er
að vilji St. Jósefssystra á Landa-
koti verði virtur.
Vildu öldrunarsjúkrahús
Um áramótin 1988-1989 gengu
yfirmenn Landakotsspítala, þeir
Logi Guðbrandsson og Ólafur Óm
Arnarson, á fund þáverandi heil-
brigðis- og tryggingamálaráðherra,
Guðmundar Bjamasonar, og ósk-
uðu eftir því aö ráðherra beitti sér
fyrir því að Landakotsspítali og
Borgarspítali yrðu sameinaðir. Til-
lögur þeirra gerðu ráð fyrir því aö
verkaskipting á milh sjúkrahús-
anna yrði þannig að öll bráðaþjón-
usta flyttist frá Landakotsspítala
yfir á Borgarspítala og Landa-
kotsspítali yrði gerður að öldmnar-
lækningasjúkrahúsi.
Þegar þeir kostir um aukna
verkaskiptingu, samstarf eða jafn-
vel sameiningu sjúkrahúsanna
þriggja í Reykjavík voru skoðaöir
grannt, þá kom í ljós að sameining
Borgarspítala og Landakotsspítala
var versti kosturinn, þar sem hún
leiddi til stórkostlega aukinna út-
gjalda.
Skítt með þjóðarhag
Þegar aðrar leíðir en sameining
Borgarspítala og Landakotsspítala
vom reifaðar, þá voru rök yfir-
manna Landakotsspítala gegn shk-
um hugmyndum þau að það væri
ekki hægt þar sem samningurinn
við nunnumar á Landakoti um
óbreyttan rekstur spítalans fram
til ársins 1996 væri í gildi. Nú þegar
þvinga á Borgarspítala og Landa-
kotsspítala saman í eitt sjúkrahús
í andstöðu við nunnumar og stóran
hluta starfsfólks beggja sjúkrahús-
anna, þá skiptir einhver samning-
ur við einhveijar nunnur ekki
máh, hvaö þá áht og orðstír Landa-
kotsspítala.
Þá skiptir hagur og framtíð hins
aimenna starfsmanns, sem þjónað
héfur sjúkhngum sjúkrahússins og
stofnuninni sjálfri i áratugi, ekki
KjaUarinn
Finnur Ingólfsson
alþingismaður Framsóknar-
flokksins í Reykjavík
máh, hvað þá þjóðarhagur. Sárafá-
ir menn og þaö í póhtísku skjóh
Sjálfstæðisflokksins vom sann-
færðir um að þeir gætu sagt nunn-
unum fyrir verkum og töldu heil-
brigðisráðherra trú um að samein-
ing Landakots og Borgarspítala
gengi þegjandi og hljóðalaust fyrir
sig. En fyriræúanimar gengu ekki
eftir þar sem nunnurnar em ekki
handstýrð verkfæri í höndum yfir-
manna Landakots heldur sjálf-
stæðar manneskjur sem hafa fag-
legan metnað fyrir hönd síns gamla
spítala og vilja ekki sjá eftir honum
í giniö á Borgarspítalanum.
Tryggja ber
sjálfstæði þeirra...
Til að ná fram hagræðingu og
sparnaði í rekstri sjúkrahúsanna í
Reykjavík þarf að koma á auknu
samstarfi og markvissri verka-
skiptingu mhh sjúkrahúsanna
þriggja. Það er einkum tvennt sem
leggur gmnninn að verkaskiptingu
sjúkrahúsanna. Hið fyrra er hvern-
ig þeim fjármunum er ráöstafað
sem ætlaðir eru th fjárfestinga og
hið síðara er hvaða sérfræðingar
eru ráðnir inn á sjúkrahúsin.
Þetta hvort tveggja styður það að
það er skynsamlegt að samstarfs-
ráð þessara þriggja sjúkrahúsa taki
ákvörðun fyrir sjúkrahúsin öh,
hvemig þeim íjármunum er ráð-
stafað sem fara til fjárfestinga, og
taki jafnframt ákvörðun um hvaða
sérfræðingar eru ráönir á hvert
sjúkrahús. Með þessum hætti er
hægt að tryggja markvissa verka-
skiptingu mhh sjúkrahúsanna, þá
er engin ástæða tU að sameina þau.
Þá er hægt að tryggja sjálfstæði
þeirra allra, en ýmis verkefni á
sviði stjórnsýslu og skýrslugeröar
yrðu sameiginleg og þannig mætti
spara mikla fjárniuni í yfirstjórn
sjúkrahúsanna. Á hveiju sjúkra-
húsi yrði sjálfstætt starfsmanna-
ráð, læknaráö og hjúkrunarstjóm.
Ákvarðanir um aðrar mannaráðn-
ingar en ráðningar sérfræðinga
yrðu eftir sem áður hjá hverju
sjúkrahúsi fyrir sig.
Samkeppnin kemur
erlendisfrá
Því er oft haldið fram aö með
þessu fyrirkomulagi sé dregiö úr
eða komið í veg fyrir þá samkeppni
sem nauðsynleg er. Það er rangt.
Samkeppnin, sem íslensk sjúkra-
hús fá, kemur erlendis frá. Það
sýna dæmin og þau staöfesta aö þar
erum við engir eftirbátar þeirra
þjóða sem best standa sig á ýmsum
sviðum heilbrigðisþjónustunnar.
Á þeim sviðum læknisfræðinnar
þar sem engin samkeppni er hér
innanlands, eins og í hjartaskurð-
lækningunum, stöndum við okkur
einna best í samkeppni og saman-
burði viö aðrar þjóðir.
í svo fámennu landi sem íslandi
er viss hætta á aö sú dreifing sér-
hæfðrar þjónustu, sem nú er milli
spítala landsins, geti minnkað gæði
heilbrigðisþjónustunnar, þar sem
oft skapast of fá tílfehi til að halda
viö þjáifun í meðferð. Því er bein-
hnis rökrétt að slíkar sérgreinar
séu staðsettar á einum stað, þar
sem greining og meðferð fer fram.
Fyrir utan þann beina sparnað sem
af markvissri og skipulagðri verka-
skiptingu hlýst milh sjúkrahús-
anna má hægja verulega á og jafn-
vel hætta við mikið af þeim millj-
arða áformum sem sjúkrahús-
stjórnimar eru nú uppi með um
uppbyggingu sjúkrahúsanna.
í eignakaupum sjúkrahúsanna
má spara verulega þegar til lengri
tíma er htið gangi þessar skipulags-
breytingar eftir. Skipulagsbreyt-
ingar af þessu tagi kaha á endur-
skoðun á öllum framtíðaráformum
þeim sem sjúkrahúsunum hafa
veriö sett. Með auknu samstarfi og
samvinnu sjúkrahúsanna í Reykja-
vík er hægt að spara verulega fjár-
muni og auka og bæta þjónustu
sjúkrahúsanna. Finnurlngólfsson
„I svo fámennu landi sem Islandi er
viss hætta á að sú dreifing sérhæfðrar
þjónustu, sem nú er milli spítala lands-
ins, geti minnkað gæði heilbrigðisþjón-
ustunnar, þar sem oft skapast of fá til-
felli til að halda við þjálfun í meðferð.“