Dagblaðið Vísir - DV - 10.08.1992, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 10. ÁGÚST 1992.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÖNSSON
Fréttastjóri: JÖNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK, SlMI (91)63 27 00
SlMBRÉF: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SlMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
SlMBRÉF: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF., ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð I lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Alþjóðlegt listasafn
Fyrir nokkrum árum fékk Reykjavíkurborg aö gjöf
frá listamanninum og íslendingnum Erró, mikið safn
listaverka eftir hann sjálfan. Þetta var höfðingleg gjöf
og lét Erró svo ummælt af þessu tilefni aö hann heföi
ákveðiö að gefa borginni þetta safn sitt frekar en öðrum
stofnunum hér heima þar sem hann treysti því best að
Reykjavíkurborg varðveitti listaverkin svo sómi væri
að.
Á fundi borgarráðs nú fyrir helgina var ákveðið að
endurbyggja Korpúlfsstaði fyrir Errósafn og sem menn-
ingarmiðstöð fyrir Reykvíkinga og landsmenn alla.
Stefnt er að því að gera Korpúlfsstaði að nokkurs konar
alþjóðlegu hstasafni.
Þetta er stór ákvörðun og að mörgu leyti skemmti-
leg. Þama fer saman að skapa Errósafninu veglega
umgjörð og svo hitt að endurbyggja Korpúifsstaði sem
er ein glæsilegasta og merkilegasta byggingin á höfuð-
borgarsvæðinu. Eins og flestir vita vom Korpúlfsstaðir
upphaflega reistir af Thor Jensen sem setti þar upp
mjólkurbú og var ekki í kot vísað. Á seinni árum hefur
borgin eignast Korpúlfsstaði án þess þó að nýting hús-
eignarinnar hafi legið fyrir. Hefur Korpúlfsstaðabygg-
ingin verið í hálfgerðri niðumíðslu og ráðleysi ríkt um
framtíð hennar.
En böggull fyrir skammrifi. Endurbætur á Korpúlfs-
stöðum em taldar munu kosta hálfan annan milljarð
króna auk búnaðar og lóðar. Gera má ráð fyrir að kostn-
aðartölur séu nærri tveim milljörðum ef saman er tahð.
Eftir ráðhúsævintýrið og Perluna verður það að telj-
ast nokkur dirfska af hálfu borgarstjómar að ráðast í
svo umfangsmiklar byggingarframkvæmdir. Sérstak-
lega þar sem hér er um að ræða framkvæmdir sem
ekki gefa arð í aðra hönd frekar en tvær fyrrnefndar
byggingar. Kostnaður við ráðhús og Perlu fer langt fram
úr öhum áætlunum og er í rauninni skólabókardæmi
um bmðl á almannafé.
Sú saga má ekki endurtaka sig og því er það tvímæla-
laus skylda borgaryfirvalda að standa þannig að hönn-
un, undirbúningi og útboðum á endurbyggingu Korp-
úlfsstaða að mistökin endurtaki sig ekki. Reykjavíkur-
borg telur sig hafa efni á því að reisa Erró bautastein
fyrir hálfan annan mihjarð en þá verður um leið að
gera þá kröfu til borgarstjómar að áætlanir standist.
Þverstæður þessa máls em þær að meðan Reykjavík-
urborg dundar sér við skrauthúsabyggingar og vUl nú
nýjast reisa alþjóðlegt hstasafn em samsvarandi bygg-
ingar í höfuðborginni, sem heyra undir ríkið, í fjár-
svelti. Þjóðarbókhlaða stendur enn auð vestur á Melum,
Þjóðleikhúsið er 1 margra ára viðgerð og Þjóðminjasafn-
ið heldur hvorki vatni né vindum. Svo er um fleiri hús
sem tilheyra menningu og hstum.
Reykjavík vUl gera vel við Erró og erlenda hstaáhuga-
menn. Um það er aUt gott að segja. En stendur það ekki
líka Reykjavíkurborg nær að verja einhverjum fjármun-
um til að koma þeim byggingum og verðmætum í viðun-
andi horf sem em í hjarta borgarinnar og setja svip sinn
á borgarlífið? Þjóðleikhús, Þjóðarbókhlaða og Þjóð-
minjasafn em reykvískir minnisvarðar og aUt em það
hús og menningarverðmæti sem þjóðin hefur eignast
af sjálfri sér og enginn þurft að gefa okkur.
Ef og þegar peningar em fyrir hendi til að verja til
hsta og menningar hlýtur að vera unnt að auka sam-
starf ríkis og borgar þannig að við séum ekki sökuð um
flottræfilshátt á einum stað en nánasarhátt á öðrum.
EUert B. Schram
Undangengnar vikur hefur veriö
mikill ágreiningur um aflaheimild-
ir á næsta fiskveiðiári. Vísinda-
menn álíta ástand þorskstofnsins,
stærsta og verðmætasta nytja-
stofns okkar, mjög slæmt. Þeir ráð-
lögöu að hverfa frá ,jafnstöðu“
stofnsins en hefja uppbyggingu
hans til að rísa undir meiri veiðum
í framtíðinni.
Rikisstjórnin hefur, eftir mikla
og víðtæka umfiöllun, komist að
niðurstöðu og sjávarútvegsráö-
herra gefið út reglugerð um afla-
heimildir á nýju fiskveiðiári. Farið
er að ráðum vísindamanna við
Hafrannsóknastofnun þó ekki sé
þeim fylgt út í æsar.
Samdrætti í þorskveiðum verður
aö mestu mætt með auknum veið-
um úr öörum stofnum. Þá hefur
ríkissfiómin jafnframt ákveðið að
sú stofnun sem fer með byggða-
mál, Byggðastofnun, er starfar
undir yfirumsjón þingkjörinnar
stjómar og heyrir undir forsætis-
ráðherra, skuli sérstaklega athuga
áhrif þessara ákvarðana á einstök
byggöarlög og svæði og semja álits-
gerð um aðgerðir vegna röskunar
á högum þeirra af þessum sökum.
Afar miklu skiptir að sæmileg
„Ekki verða erlend lán bjargráð sjávarútvegsins nú. - Síðustu úrræði
af því tagi eru í dag hengingaról fyrirtækja um land allt.“
Atvinnuástand og byggðaröskun:
Vandasamt
verkefni
sátt náist um þessar gífurlega mik-
ilvægu ákvarðanir um afkomu-
möguleika sjávarútvegsins og þjóð-
arbúsins, og að þeir sem þjóðin
hefur valið til að ráða fram úr
hennar sameiginlegu viðfangsefn-
um láti stjórnast af skynsemi og
framsýni við aö leita lausna við
afleiðingum hennar.
Gömlu „hag-
stjórnarúrræðin"
A undanfomum áratugum hefur
veriö beitt óheillaráðum - að pissa
í skóinn sinn meö erlendum lánum,
og að sópa vandanum undir teppið.
Afleiðingar þeirra vom gríðarleg
skuldasöfnun, jafnvel þegar vel
áraði - þess vegna em möguleikar
okkar nú minni en ella hefðu verið
til að bregðast við þessum erfiðleik-
um.
Ýmsir tefia heppilegt að auka nú
framkvæmdir á vegrnn ríkisins til
að vega upp minni atvinnu og efna-
hagsumsviif og þá væntanlega fyrir
erlent lánsfé. Einn af hagfræöing-
um okkar hefur sagt að meðan
þorskstofninn er byggður upp
muni hagstætt aö taka erlend lán,
sem greidd verði þegar stofninn er
á ný orðinn sterkur og þolir mikiar
veiðar. Hagfræðileg rök hans
munu rétt. En við höfum tekið mjög
mikil erlend lán - og viðskipti við
útlönd em óhagstæð ár eftir ár, og
sá munur bætist jafnharðan við
erlendar skuldir okkar. Við erum
jafnvel nú þegar búin aö nýta það
efnahagslega svigrúm sem vinnst
með uppbyggingu þorskstofnsins.
Ekki verða erlend lán bjargráö
sjávarútvegsins nú. - Síðustu úr-
ræði af því tagi era í dag hengingar-
ól fyrirtækja um allt land því milfi-
arða mun vanta á að framlegð
þeirra nægi til að rísa undir áhvíl-
andi lánum. Núverandi ríkissfiórn
beitti sér fyrir því aö inngreiöslum
var hætt í Verðjöfnunarsjóð og síð-
ar fyrir útborgun inneigna þeirra
sem berjast við vanskil og er nú
unnið að því. Einnig fyrir frestun
áhvílandi greiðslubyrði með
breyttum lánstíma. Þessar aögerð-
ir létta um sinn byrði fyrirtækj-
anna en duga skammt. Álmennar
aðgeröir munu nauðsynlegar til að
greinin í heild eigi afkomu von.
Rekstrarsldlyrði hennar era ófull-
nægjandi.
Kjallariim
Árni Ragnar Árnason
alþingismaður Sjálfstæðisfl.
fyrir Reykjaneskjördæmi
Afli og verömæti
Samdrátturinn bitnar misjafnt á
byggðarlögum og svæðum. í
Reykjavík og á Suðurlandi verður
aukning. í öðram landshlutum
verður skerðing frá 3,5% í Reykja-
neskjördæmi upp í um 9% á Vest-
fiörðum en heiidarskerðing um 5%.
Ef forkaupsréttir verða nýttir til
að kaupa veiðiheimildir Hagræð-
ingarsjóðs verður aukning Reykja-
víkur og Suðurlands yfir 3%, en
skerðing annarra frá um 1% í
Reykjaneskjördæmi upp í um 6% á
Vestfiörðum, en heildarskerðing
um 2,2%.
Þar sem ríkissfiómin hefur falið
Byggðastofnun að meta áhrif þess-
ara ákvarðana til byggðaröskunar,
og leggja fram áht mn aðgerðir, tel
ég algjörlega órökrétt þau viðbrögð
sem fram hafa komið og krefiast
þess að sú röskun verði nú þegar
bætt - með aögerðum sem ekki er
lagagrundvöllur fyrir.
Aflaheimildir era misjafnar milli
landshluta og byggöarlaga. Sam-
setning fisktegunda í afla hefur frá
upphafi fiskveiðisfiómar verið
miklu betri um Vesturland, norður
um og til Austfiarða. Þeir lands-
hlutar hafa um áratugi setið að
miklu verðmætari aflaheimildum
og betri afkomumöguleikum en
byggðarlögin við Suðvestur- og
Suðurland - og hafa auk þess allt
til síðustu ára fengið aukinn kvóta
við að kaupa bát að sunnan að ekki
sé minnst á skipsfiórakvótana. Til
þessa hafa betur settu fiskveiði-
svæðin ekki látið af sínu þegar t.d.
þorskgengd hvarf af miðum Suöur-
nesjamanna og þeir máttu sæta
miklu hrapi í verðmæti afla og
mjög auknum kostnaði við veiðar
- ekki var þá tekið undir óskir um
aðgerðir vegna þeirrar röskunar
sem af leiddi á högum byggðarlaga
á Suðumesjum.
Versta atvinnuástandið
Atvinnuástand er misjafnt og
byggðarlögin því misvel í stakk
búin til að takast á við nýja erfið-
leika af þessum sökum. I lok júní
sl. var atvinnuástand á Vestfiörð-
um langbest á landinu, atvinnu-
lausar vora 5 konur eða 0,1% og
10 karlar eða 0,3%, samtals 15
manns.
Á Suðumesjum var ástandið
langverst, atvinnulausar vora 282
konur eða 9,5% og 153 karlar eða
3,2%, samtals 435 manns eða 5,6%
að meðaltali - helmingi hærra hlut-
fall en á landinu öllu, og hefur svo
veriö samfellt síðan um mitt síð-
asta ár.
í öllum öðram landshlutum var
atvinnuleysi nfiög svipað eða frá
2,4% upp í 3% og meðaltal um land-
ið allt var 2,6%. Það er því augljóst
að þeir sem síst mega við skertum
aflaheimildum era byggðarlögin á
Suðumesjum og fólkið sem þar býr
- við versta atvinnuástand á land-
inu. Árni Ragnar Ámason
„ ... telégalgjörlegaórökréttþauvið-
brögð sem fram hafa komið og krefjast
þess að sú röskun verði nú þegar bætt
- með aðgerðum sem ekki er laga-
grundvöllur fyrir.“