Dagblaðið Vísir - DV - 13.02.1993, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR 13. FEBRÚAR 1993.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EVJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK, SlMI (91)63 27 00
SlMBRÉF: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SlMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
SlMBRÉF: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð I lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Sigurinn er ósigur
Liðskannanir í herbúðum samtaka launþega hafa leitt
í ljós, að fólk er ekki eins baráttuglatt og látið hefur
verið í veðri vaka. í samræmi við það hafa seglin verið
rifuð á stærstu skútunni. Forusta Alþýðusambandsins
er í rauninni farin að falast eftir nýrri þjóðarsátt.
Að venju fer öllu meira fyrir bandalagi opinberra og
mest fyrir kennurum. Sú baráttuharka er þó til einskis,
því að viðsemjandinn er einmitt sá aðib, sem er harðari
en nokkur annar vinnuveitandi í landinu. Það er ríkið
sjálft, sem er að verja stefnu ríkisstjórnarinnar.
Að ýmsu leyti má líta á það sem töluverðan árangur
hjá ríkisstjórninni að hafa komizt upp með að rífa fyrri
þjóðarsátt í tætlur og fá svo fómardýrin til að biðja um
nýja þjóðarsátt á lægri nótum. En það getur líka verið
hættulegt að valta yfir almenning hvað eftir annað.
Ríkisstjórnin getur sennilega látið kné fylgja kviði
og náð nýrri þjóðarsátt án kauphækkana og með fremur
litlum félagsmálapakka, að minnsta kosti mun minni
pakka en forustumenn samtaka launafólks hafa verið
að fjalla um sem þolanlega lendingu í erfiðri stöðu.
Ef þetta verður raunin, nær ríkisstjórnin að sigla út
þetta ár, án þess að verðbólga fari af stað á nýjan leik.
Það væri óneitanlega umtalsverður sigur stjórnarstefn-
unnar og um leið einkar jákvæð stærð í þjóðarbúskapn-
um. En á móti koma aðrar stærðir, sem eru neikvæðar.
Þótt þjóðin hafi gott af því að reyna að lifa ekki um
efni fram, er ekki sama, hvemig farið er að. Ríkisstjórn-
in hefur fyrst og fremst ráðizt gegn velferðarkerfi al-
mennings, lífskjörum, heilsugæzlu og menntun, en látið
velferðarkerfi gæludýra atvinnulífsins í friði.
Haldið er fullum dampi á verðmætabrennslu í hefð-
bundnum landbúnaði. Ráðherrar halda fullum dampi á
hefðbundnu kjördæmapoti. Undir yfirskini einkavæð-
ingar er ríkiseinokun breytt í einkaeinokun og fram
haldið hefðbundinni gæzlu sérhagsmuna gæludýranna.
Ríkisstjórnin lætur almenning um allar þjáningar af
laxeringu þjóðarbúsins. Þótt margir hafi gott af því að
læra að lifa ekki um efni fram, hefði þó verið enn gagn-
legra, ef gæludýrin í velferðarkerfi atvinnulífsins og
sérhagsmunanna væru látin lifa á eigin verðleikum.
Þótt margir hafi gott af því að læra að lifa ekki um
efni fram, er þó ljóst, að sumt fólk hefur ekki þau efni,
að því gagnist þessi lexía. Einna verst fara hinir atvinnu-
lausu, sem smám saman missa getuna til að afla sér
nýrrar vinnu og verða að lokum ófærir til vinnu.
Þegar upp úr þessari heimatilbúnu kreppu er staðið,
mun koma í ljós, að atvinnuleysið hefur breytt svo per-
sónuleika fólks, að það getur ekki hagnýtt sér vinnu,
þótt hún bjóðist. Það er reynsla frá útlöndum, að mikla
endurhæfmgu þarf til að hasla sér völl að nýju.
Það er stefna ríkisstjómarinnar að mála skrattann á
vegginn, til dæmis með því að vísa til Færeyja og vara
við færeysku ástandi, svo og að keyra lífskjör þjóðarinn-
ar eins mikið niður og frekast er unnt. Þannig telur
hún, að svokallað jafnvægi náist í þjóðarbúskapnum.
Um leið magnar ríkisstjómin hina heimatilbúnu
kreppu. Hún hefur fomstu um að draga kjark úr fólki
og hefta það framtak, sem eitt getur lyft þjóðinni upp
úr vonleysi og svartsýni. Þessi skuggahhð er þyngri á
vogarskálunum er hin bjarta hlið stöðugs verðlags.
Svo langt getur sigurvegari gengið fram í að kúga og
kvelja hinn sigraða, að hinn sigraði missi mátt til að
standa undir þungri yfirbyggingu sigurvegarans.
Jónas Kristjánsson
Loks bandarísk
afstaða til stríðs-
ins í Bosníu
Ári of seint hefur Bandaríkja-
stjóm mótað steíhu gagnvart
ófriðnum í Bosniu-Hersegóvínu. Á
útmánuðum í fyrra var George
Bush, þáverandi forseti, orðinn
þess áskynja að einbeiting að al-
þjóðamálum var orðin dragbítur á
kjörfylgi hans í komandi kosning-
um. Vinsældimar eftir Flóabar-
daga voru gufaðar upp og honum
legið á hálsi fyrir að sinna ekki al-
varlegum innanlandsvandamál-
um.
Bush ákvað því að Bandaríkin
skyldu ekki hafast að þegar stríðs-
hörmungamar dundu yfir Bosníu-
menn. Hann vísaði vandanum til
Sameinuðu þjóðanna og Evrópu-
bandalagsins til að geta háð kosn-
ingabaráttu eftir eigin höfði.
I fyrravor má vera að utanað-
komandi hemaðaríhlutim gegn
herferð Serba tij að hma sundur
Bosníu hefði borið árangur. Mat
skorti ekki og Serbar höfðu ekki
náð aö hreiðra um sig á stórum
svæðum með þvi að brytja niður
fólk af öðrum þjóðemum eða
hrekja það frá heimkynnum sín-
um. En þar hefði Atlantshafs-
bandalagið orðið að koma til skjal-
anna, og það var útilokað eins og
afstaða Bandaríkj astj órnar var.
Nú eru aðstæður allt aðrar. Bos-
níubúar, sem enn era um kyrrt, era
gersamlega komnir upp á að fá mat
og aðrar nauðsynjar um loftbrú
sem svipar helst til þeirrar sem
birgöi Vestur-Berlín í upphafi
kalda stríðsins. Þúsimdir gæsluliða
á vegum SÞ, flestir frá Frakklandi
og Bretlandi, era léttvopnaðir og
berskjaldaðir fyrir hefndarárásum
Serba. Hemaðaríhlutim yrði fórn-
frek og færði Bosníumenn úr ösk-
unni í eldinn.
í kosningabaráttunni í fyrra brá
Bill Clinton mótframbjóðanda sín-
um um stefnuleysi og aðgerðaleysi
Erlend tíðindi
Magnús Torfi Ólafsson
gagnvart stríðshörmungum og
glæpaverkum í Bosníu. Nú er Clin-
ton orðinn forseti, og undanfamar
vikur hefur stjóm hans tvistigiö í
afstöðunni til friðaráætlunar sem
sáttamenn SÞ og EB, þeir Cyras
Vance og David Owen lávarður,
hafa kynnt Öryggisráðinu og biðja
það að skylda aðila til að sætta sig
við.
Um tíma leit út fyrir að stjóm
Clintons vildi sniðganga tillögu
sáttamanna, fréttamenn skýrðu frá
að rætt væri meðal æðstu manna
í Washington um lofthemað gegn
Serbum í Bosníu og að vopna her
Bosníustjómar, svo hann stæði
betur að vígi gegn Serbum.
Niðurstaðan sem Warren Crist-
opher utanríkisráðherra kunn-
gerði í vikunni sýnir að Banda-
ríkjastjóm hefur eftir allt saman
fallist á friðartillögur Vance og
Owens. Þar er gert ráð fyrir að
Bosníu verði skipt í 10 sjálfstjóm-
arsvæði, og verði markalínur
dregnar svo að hvert þjóðarbrot,
Króatar, múshmar og Serbar, fái
völd í þremur þeirra. Hið tíunda
með höfuðborginni Sarajevo verði
sameiginlegt öllum.
Þungavopn stríðsaðila í Sarajevo
og nágrenni verði sett undir umráð
friðargæsluhðs innan fimm daga
frá því friðargerð gengur í gildi og
innan 15 daga í öðram landshlut-
um. Alþjóðlegt Uð komi á vettvang
til aö framfylgja friðaráætluninni.
Það sem mestu skiptir í ákvörðun
CUntons er að hann heitir banda-
rískri þátttöku í friðargæsluUðinu.
Gert er ráð fyrir að það verði skip-
að 25.000 mönnum að minnsta kosti
og ljóst þykir að það veröi að vera
í Bosníu svo árum skiptir.
Þá er gert ráð fyrir að stríðsglæp-
ir veröi rannsakaðir og dómstóU
stofnaður til að fjaUa um mál sem
þar koma upp.
í lok funda sáttasemjaranna með
forastumönnum stríðsaðUa í Genf
var það Mate Boban einn, fuUtrúi
Bosníu-Króata, sem samþykkti
friðaráætlunina. AUja Izetbegovic
Bosníuforseti og Radovan
Karadzic, foringi Bosníu-Serba,
höfnuðu henni báðir.
Eftir að stefnumótun Bandaríkja-
forseta lá fyrir, brá svo við að tals-
menn aUra aðila létust ánægðir.
Ekki er þó enn aUt skroppið í Uð-
inn, því ljóst er að enn á eftir að
skoða betur mörkin mUU sjálf-
stjómarsvæðanna í Bosníu. Gerir
Bosníustjóm sér von um að þar
veröi hlutur músUma bættur, svo
þjóðemishreinsanir Serba verði
ekki staðfestar í hvívetna.
Meöan æðstu menn í Washington
bratu heilann, varaði Rússlands-
stjóm við hemaðaraðgerðum gegn
Serbum. CUnton kveðst hafa rætt
máUn við Jeltsín Rússlandsforseta,
og ætlar að senda sérstakan full-
trúa sinn tíl Moskvu tíl að hvetja
Rússa til að beita áhrifum sínum á
Serba tíl aö greiða fyrir friðargerð.
Magnús T. Ólafsson
Sáttamenn í Bosníustríðinu, Cyrus Vance (t.v.) og Owen lávarður, koma á fund í aðalstöðvum SÞ í New York.
Símamynd Reuter
Skodanir armarra
Mitterrand vill auka fylgið
með ferð til Víetnams
Fjóram áratugum eftir ósigur Frakka við Diem
Benh Puh heimsækir Francois Mitterrand forseti
Víetnam. Vonin um ávinning á heimaveUi veldur
m.a. áhuga Mitterrands á ferðinni. Heppnist hún vel
vonast hann tU að geta rétt hult flokks síns fyrir
þingkosningamar í mars.
Úr leiðara Politiken, 10. febr.
Enn of miklu varið
til vamarmála
Kalda stríðinu er lokið og útgjöld tU vamarmála
fara lækkandi. Það er ófrávíkjanleg staðreynd.
Spumingin er: Hve mikið? Og hvað getum við skor-
ið niður?
Les Aspin varnarmálaráðherra hefur skipað hemum
að leggja fram áætlun um niðurskurð upp á 11 tU
12 mUljarða dollara af 267 mUljarða áætlun George
Bush forseta - það er um 4,5% niðurskurður.
Þetta er í samræmi við það sem BUl CUnton lofaöi
í kosningabaráttunni en útgjöldin era samt hærri
en þörf er á. í það minnsta helmingur útgjaldanna
tíl hermála fór í vamir Evrópu gegn ógninni frá
Sovétríkjunum. Sú ógn er ekki lengur fyrir hendi.
Ur leiðara USA Today, 10. febr.
Clinton stendur ekki
við loforðin
BUl CUnton forsetaframbjóðandi hét að utanrík-
isstefnan yrði byggð á lýðræðishugsjónum Banda-
ríkjamanna. En BUl Clinton forseti á enn eftir að
sýna þessa stefnu í verki. Staöreyndin er sú að með
fyrstu verkum hans í embætti var að staðfesta stefnu
Bush í málefnum flóttafóUcs. Úr leiðara IHT, 8. febr.