Dagblaðið Vísir - DV - 04.03.1993, Blaðsíða 14

14
FIMMTUDAGUR 4. MARS 1993
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK, SlMI (91)63 27 00
SlMBRÉF: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SlMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
SlMBRÉF: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð í lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Undirmáls-yfirstétt
Svartsýni hefur náö tökum á hugum þjóöa um alla
Vestur-Evrópu, þar á meðal íslendinga. Hún mælist
meðal annars í skoðanakönnunum, sem sýna, að fólk
er ekki sátt við foringja sína, býst ekki við neinu góðu
af þeirra hálfu og gerir sér litlar framtíðarvonir.
Atakavilji fólks er lamaður. Ráðamenn fyrirtækja
draga saman seghn og leggja ekki í ný verkefni. Þess
vegna eykst atvinnuleysi á íslandi og festist í sessi um
alla Vestur-Evrópu. Ráðamenn þjóða sjá vandamál
Jirannast upp án þess að þeir hafi mátt til gagnsóknar.
Bretar eru dæmigerðir. í skoðanakönnunum segist
nærri helmingur þjóðarinnar mundu flytjast úr landi,
ef hann ætti þess kost. Krúna og kirkja hafa glatað virð-
ingu. Og undirmálsmaðurinn John Major hefur leyst
jámfrúna Margaret Thatcher af hólmi í pólitíkinni.
Fríverzlunarmálin í tollaklúbbnum GATT eru líka
dæmigerð. Allur þorri hagfróðra manna veit, að lækkun
tolla og annarra múra í alþjóðaviðskiptum bætir hag
allra og mest þeirrar þjóðar, sem tohana lækkar. Samt
er viðskiptastríð í uppsighngu nnlli Vesturlanda.
Undirmálsmenn stjómmálanna eyða tíma sínum í að
fylgjast með gengi sínu í skoðanakönnunum og 1 að
mæla hávaða í þrýstihópum, sem ráðast að almanna-
hagsmunum og koma í veg fyrir, að lífskjör innlendra
neytenda séu bætt með því að rjúfa tohmúrana.
Við stýri þjóðarskútanna sofa undirmálsmenn á borð
við bandarísku forsetana George Bush og Bill Chnton
og evrópsku forsætisráðherrana John Major og Helmut
Kohl, svo og franska forsetann Francois Mitterrand.
Veður og vindar hðandi stundar ráða ferð þeirra allra.
Þeir svara með sjónhverfingum, er heh Evrópuþjóð
trylhst svo af sagnarugli sínu, að hún fremur lang-
verstu stríðsglæpi álfunnar á síðustu hálfri öld. Þeir
láta Serba að mestu óáreitta, gráa fyrir járnum, en neita
fómardýrum þeirra um vopn og hernaðarstuðning.
Svokahaðir sáttasemjarar, Cyrus Vance og David
Owen, flytja tihögur, sem margfalda vegalengd landa-
mæra Serba og verðlauna stríðsglæpi þeirra. Og Atl-
antshafsbandalagið hefur greinilega fengið hægt andlát
í djúpum svefni, þótt eldar brenni við mæri þess.
íslendingum er líka stjómað af undirmálsmönnum,
en munurinn er sá, að þeir fara með óhófsvöld. Við
búum við ráðherralýðræði í þéttu kófi reglugerða.
Valdamikhr ráðamenn okkar hafa reynzt ófærir um að
stjórna sjálfum sér og hvað þá að leiða heha þjóð.
Ef stöðvað væri peningabrennslukerfið, sem ráðherr-
ar starfrækja í félagi við banka- og sjóðastjóra, væm
meira en nógir peningar th í þessu landi. Ef stöðvað
væri styrkjakerfið og innflutningsbannið í landbúnaði,
mundu hfskjör almennings snögglega stórbatna.
Misheppnaðir ráðamenn sjá þá leið eina að láta al-
menning og fyrirtæki herða sultaról í sífehu, en hafa
ekki áræði th að skera brott meinsemdir kerfisins th
að losa þjóðina úr viðjum og færa henni fé og kjark til
að takast á við óþrjótandi framtíðarverkefni.
Vestrænir undirmálsleiðtogar horfa stjarfir á sókn
Serba gegn vestrænni siðmenningu og sókn sérhags-
muna gegn vestrænni fríverzlun. íslenzkir undirmáls-
leiðtogar horfa stjarfir á verðmætabrennslu í sukki pen-
ingastofnana og í vemdun gæludýra atvinnuhfsins.
Kreppan okkar stafar ekki af fiskheysi, heldur af
hugmyndagjaldþroti hinnar úr sér gengnu póhtísku yf-
irstéttar, bæði hér heima og í nágrannalöndunum.
Jónas Kristjánsson
„En langan samdrátt og lækkun veða í verðgildi, ekki síst húseigna, var erfitt að sjá fyrir,“ segir m.a. í grein
Guðmundar.
Bankar í vanda
í kjölfar þess samdráttar sem ríkt
hefur í efnahagslífi helstu iönríkja
hafa bankar lent í miklum vanda
ekki síður en fyrirtæki í atvinnu-
rekstri. í Bandaríkjunum, Japan,
Bretlandi og Skandinavíu er vandi
bankanna áberandi 1 efnahagslíf-
inu.
Ástæður eru margar. Til sögunn-
ar nefna menn ógætilega lána-
stefnu á síðari hluta níunda áratug-
arins þegar uppsveifla var og bjart-
sýni ríkti.
Mismunandi aðstæður
í Bandaríkjunum virðist reyndar
uppsveifla vera að fara af stað í
efnahagslífi þótt mönnum gangi
illa að fóta sig á orsökum hennar
eða hve lengi hún muni standa.
En eixunitt þar hefur verið spáð
öldu lokunar banka á næstu mán-
uðum.
Á níunda áratugnum var yflr 1000
bönkum lokað í Bandaríkjunum. Á
árinu 1991 lokuðu yfirvöld nær 130
bönkum vegna þess að þeir náðu
ekki að uppfylla nýjar kröfur um
eigið fé. Alitið er að flölmargir
bankar Bandaríkjanna standi veikt
og á næstu flmm árum kunni um
1000 bankar að hætta starfsemi til
viðbótar.
í japan eiga bankar í miklum erf-
iðleikum. Þeir fjármögnuðu gífur-
legar fjárfestingar Japana erlendis
á niunda áratugnum með langtíma
lánum en hafa sjálfir tekið skamm-
tímalán. Fjárstreymisvandi er því
mikili. Japanskir bankar veröa í
miklum mæli að treysta á skamm-
tímafjármagnsmarkaði. Aðeins sex
japanskir bankar geta nú tekið lán
á Evrópumarkaði án þess að greiða
álag á vexti. Sést hafa ágiskanir tim
Guðmundur G. Þórarinsson
varaformaður
Verkfræðingafélags íslands
að japanskir bankar séu með um
60 trilljónir jena í vafasömum út-
lánum.
Eiginíjárstaða þeirra flestra er þó
sterk en reiðuíjárstaða erfiö.
íslendingar hafa haft stöðugar
fréttir í flölmiðlum af stöðu mála
hjá Sjóvinnubankanum í Færeyj-
rnn. Norðurlöndin hafa ekki farið
varhluta af þessum erfiöleikum.
í Noregi, Svíþjóð og Finnlandi er
mikið íjallað um með hverjum
hætti megi bæta stöðu bankanna.
Þessi þrjú lönd hafa á sl. þrem
árum variö 16 milljörðum dollara
eða um 1050 milljörðum ísl. króna
til bjargar bönkunum. Þetta fé
kemur frá skattborgurunum og
enn er ekki séö fyrir að þetta mikla
fé dugi. Eins og víðar hefur sam-
drátturinn á Norðurlöndum breytt
útlánum síðustu ára í vafasamar
skuldir. Veðin hafa hrunið.
Veðin hrynja
Það er auðvelt eftir á að segja að
bankar hafi lánað ógætilega. En
langan samdrátt og lækkun veða í
verðgildi, ekki síst húseigna, var
erfitt að sjá fyrir.
Víðast hvar í iðnríkjunum ef
Þýskaland er undanskilið hafa
húseignir mjög fallið í veröi. Á
níunda áratugnum hækkuðu hús-
eignir mjög í verði á mismunandi
tímum í mismunandi löndum.
Jafnvel um 20-30% á einu ári.
Nú hefur verð slíkra eigna fallið
um fjórðung og má nefna London,
Toronto og Sidney sem dæmi.
Allt í einu eru lánin illa tryggð.
Allt í einu er eigið fé fyrirtækja og
einstaklinga stórlega skert.
Guðmundur G. Þórarinsson
„Eins og víðar hefur samdrátturinn á
Norðurlöndum breytt útlánum síðustu
ára í vafasamar skuldir. Veðin hafa
hrunið.“
Skoðanir annarra
Rekstur Herjólfsferju
„Vestmannaeyingar eru orðnir langþreyttir á
þeim vandræðagangi sem er á rekstri feijunnar og
þeim erfiöleikum sem af verkfallinu stafa. . . Full-
trúar stéttarfélags sjómanna hafa magnað ófriðinn
með því að mæla vitleysunni bót og sjá engar út-
gönguleiðir. En tveir verkfallsmenn með 260 þús. kr.
mánaðarlaun halda heilu byggðarlagi í einangrun
og veldur uppsögnum skipsfélaga sinna. Þessi kjara-
deila er kjánaleg og siðlaus og grófleg misbeiting á
verkfallsréttinum . . .“ LeiðariíTímanum27.febr.
Breytingar
á landbúnaðarstef nu
„Bændur hafa vissulega sýnt vaxandi skilning á
nauðsyn þess að taka upp breytta starfshætti á und-
anfömumárum . . . Ræða Halldórs Blöndals er vís-
bending um að landbúnaöarráðherra sé reiðubúinn
til að taka forystu fyrir nýrri og raunsærri stefnu-
mörkun í landbúnaðarmálum, þar sem tekið er tillit
til hagsmuna bænda en ekki síður til hagsmuna
neytenda og skattgreiðenda."
Leiðari í Mbl. 3. mars.
Stikur á hálendið
„Það er Vegagerðin, sem sér um aö stika íslenska
vegi, og menn hljóta að gera þ| kröfu að þær leiðir
séu best stikaðar sem mest þurfa á því að halda.
Þess vegna er það ekki nema sanngjöm krafa að
hálendisslóðir verði stikaðar þannig að stikumar
nýtist fjallajeppum sem era þar á ferð á dimmum
vetrarkvöldum og -nóttum. Ef vel ætti að vera þyrfti
að stika víöar, svo sem á jöklum, en það færist í
vöxt að fjallajeppar fari í jöklaferðir . . .“
Garri í Timanum 3. mars.