Dagblaðið Vísir - DV - 09.04.1994, Blaðsíða 27

LAUGARDAGUR 9. APRÍL 1994
35
„Hann viðurkenndi að mikil streita væri að ganga af sér dauðum; hann var farinn að halda framhjá konu
sinni með glæsilegri ungri stúlku og fjárhagurinn var ekki eins góður og föt og bíll gáfu til kynna.“
Nökkvi læknir og
minnislausi uppinn
Ungur maður kom eitt sinn til
Nökkva læknis, settist niður, and-
varpaði pg sagði: „Ég held ég sé
farinn að kalka.“ „Af hveiju held-
urðu það,“ sagði Nökkvi og virti
fyrir sér viðmælanda sinn. „Ég er
orðinn svo gleyminn," sagði hann,
og huldi andlitið í höndum sér.
Þetta var maður um þrítugt á upp-
leið í þjóðfélaginu, átti fallega konu
og myndarleg börn, rennilegan
þýskan bíl og raðhús á besta stað
í bænum. Klæddur var hann að sið
ungra manna á framabraut, í tví-
hneppt gráleit Armani-jakkaföt,
röndótta skyrtu og litskrúðugt
grænleitt slipsi. Þó að úti væri
snjór, rigning og rok var hann með
ítalskar handsaumaðar mokka-
sínur á fótunum. Honum fannst
minnið svíkja sig illa á ögurstundu.
Hann mundi ekki alltaf nauðsynleg
símanúmer og stundum átti hann
erfitt með andlit og mannanöfn
sem var ákaflega óþægilegt. Á ótal
námskeiðum fyrir unga menn á
uppleið hafði hann lært um mikil-
vægi þess að muna nöfn og andht
viðskiptavinanna. „Þettaer alveg
ferlegt," sagði hann, „stundum
finnst mér að ég þekki viðkomandi
en get ekki komið honum fyrir
mig. Ég hlýt að vera farinn að
kalka. Þetta er í ættinni," hætti
hann við.
Beðið og séð til
Nökkva fannst hann fullkomlega
eðhlegur í viðtalinu. Líkamleg
skoðun var eðlileg svo og einföld-
ustu minnispróf sýndu ekkert af-
brigðilegt svo Nökkvi ákvað að
bíða og sjá til í eina viku. í næsta
viðtaU var hann ekki eins órólegur
yfir minnisleysinu. Hann viöur-
kenndi að mikfi streita væri að
ganga af sér dauðum; hann var far-
inn að halda framhjá konu sinni
með glæsilegri ungri stúlku ogfjár-
hagurinn var ekki eins góður og föt
og bfil gáfu til kynna. Nökkvi gaf
honum nokkrar einfaldar ráðlegg-
ingar varðandi streitu og þeir
kvöddust að svo húnu. Hann kom
ekki aftur en nokkru síðar frétti
Nökkvi að hann væri skiUnn við
konuna og fluttur út. „Vegir upp-
ans eru yfirleitt torfærir,“ sagði
hann þá spekingslega við sjálfan
sig. Þeir hittust á málverkaupp-
borði nokkru síðar og Nökkvi
spurði hvemig gengi. „Þetta var
bara rugl með minnisleysið," sagði
bissnessmaðurinn, „ég var aUt of
stressaður eins og þú sagðir. Nú
er ég farinn að muna eins og 80
megabæta tölva.“ Hann herti beltið
á síðum frakkanum brosti með
sorg í augunum og hélt sína leið.
Margbrotið minni
AUar lífverur hafa einhvers kon-
ar minni. Einföld dýr forðast að-
stæður sem vekja upp óþægilegar
minningar. Minni manneskjunnar
Á lækravaktiimi
Óttar Guðmundsson | læknir
er háþróað og furðulegt hversu
mikið flestir muna. Margir hafa þó
áhyggjur af minni sínu og bölsótast
yfir gleymsku og eigin takmörkun-
um. Flestir muna þó ótalmargt,
nokkur þúsund andlit, mikinn
fjölda af nöfnum, stöðum, atvikum,
lykt og tónlist. Tungumál og tal
sanna hversu mikið fólk man. Þeg-
ar talað er þarf sífellt að færa hugs-
un í orð, muna eftir málfræði orð-
anna og setningaskipan og á sama
tíma hlusta, túlka og skilja allt sem
sagt er og rifja upp svipaðar orð-
ræður sem áður hafa farið fram.
Enginn veit hvernig minnið starf-
ar. Sennilega er um að ræða raf-
strauma í miðtaugakerfinu og boð-
efni sem flytjast milli taugaenda
og gera það að verkum að fólk
man. Uppbyggingtaugafrumnanna
breytist og atriði og atburðir festast
inni í heilanum í einhvers konar
minnisbanka, þar sem löngu liðin
atvik geymast eins og gömul verð-
bréf í sparisj óð. Minninu er oft
skipt í þrennt; skynfæraminni sem
tekur við áreiti eða boðum frá
skynfærunum og geymir í ör-
skamma stund (0,5 sek); skamm-
tímaminni sem geymir upplýs-
ingar í 15-20 sek. og langtíma-
minnið sem geymir upplýsingar til
lengri tíma. Heilinn virðist ákvarða
hvað flyst úr skammtímaminni yfir
í langtímaminnið og hvað gleymist
strax. Langtímaminni hefur verið
skipt í nokkrar undirdeildir eins
og atvikaminni, tungumálaminni,
endurminningciminni og fleiri.
Skammtímaminni virðist byggjast
á skammæjum raffræðilegum fyr-
irbærum en langtímaminnið á
langvinnri breytingu á eggjahvítu-
efnum í taugafrumum.
Misgóðminni
Það er mismunandi hversu vel
fólki gengur að muna. Til eru sögur
um einstaklinga sem mundu hina
furðulegustu hluti. Fræg er sagan
um Tyrkjann Mehmed Ali Halfcf
sem 1%7 fór með 6666 vers úr kór-
aninum utanað á 6 klukkustund-
um. Themistokles var sagður
muna andlit og nöfn 20000
Aþenubúa. Slíkt minni er þó ekki
æskilegt. Heilinn getur munað
margt en ekki allt. Hann verður
sífellt að flokka það sem hann sér
og heyrir og ákveða hvað muna
skuli og hvað ekki. Bestu heilarnir
eru sennilega þeir sem geta gleymt
því sem skiptir litlu máh en munað
allt hitt. Gáfur og minni snúast
ekki um að muna allt heldur það
sem máh skiptir hveiju sinni og
geta notað minnið í samræmi við
það. Aðalatriðið er hvernig við
munum en ekki hversu mikið. Th
að geta munað verður fólk að geta
gleymt. Það er því fullkomlega eðli-
legt að sitthvað gleymist í heimi þar
sem áreitin eru mörg og nútíma-
maðurinn þarf stöðugt að tileinka
sér sífellt upplýsingastreymi.
Vandamál uppans
Maðurinn í Armanifötunum sem
leitaði til Nökkva út af minnisleysi
var sennilega ekki gleymnari en
gengur og gerist. Á hinn bóginn
gerði hann ómanneskjulegar kröf-
ur til sjálfs sín og áttaði sig ekki á
takmörkunum og töfrum minnis-
ins. Það var í raun næsta eðlilegt
að hann gleymdi ýmsu undir því
gífurlega álagi sem hann var.
Streita og spenna fara iha með ein-
beitingu og athyglisgáfur og síðan
er minninu kennt um, þegar hlutir
gleymast við shkar aðstæður. Fólk
ætti að vera þakklát gleymskunni
enda sagði William James einhvers
staðar: „Þeir sem muna allt eru
jafn iha staddir og þeir sem gleyma
öllu.“
Ókeypis fyrir atvinnulausa
Reikiheilun - námskeið -1 stig
Sigurður Guðleifsson reikimeistari
Bolholti 6, 5. hæð, s: 686418 m. kl. 17 og 19 daglega
L
LANDSVIRKJUN
Vinnubúðir til sölu
Landsvirkjun áformar að selja til flutnings vinnubuð-
ir við Blöndustöð í Húnavatnssýslu.
Um er að ræða:
Vinnubúðir fyrir 46 manns, 46 húseiningar
Vinnubúðir fyrir 46 manns, 42 húseiningar
Vinnubúðir fyrir 46 manns, 46 húseiningar
Nánari upplýsingar veitir innkaupastjóri Landsvirkj-
unar, Háaleitisbraut 68, sími 91 -600700
Verkamannafélagið Dagsbrún
Orlofshús 1994
Umsóknareyðublöð um dvöl í orlofshúsum félagsins
í sumar verða afhent á skrifstofu félagsins að Lindar-
götu 9 frá og með þriðjudeginum 12. apríl nk.
Umsóknum skal skilað aftur á sama stað eigi síðar
en 29. apríl. •
Húsin eru:
2 hús í Svignaskarði, Borgarfirði
1 hús í Flókalundi, Vatnsfirði
3 íbúðir á Akureyri
2 hús á lllugastöðum, Fnjóskadal
2 hús á Einarsstöðum á Héraði
1 hús í Vík í Mýrdal
5 hús í Ölfusborgum J
1 hús í Úthlíð í Biskupstungum
1 hús í Hvammi í Skorradal
Samtals eru til útleigu 18 orlofshús í samtals 306
gistivikur.
Vikuleigan er kr. 7.000 nema í Hvammi kr. 10.000.
Verkamannafélagið Dagsbrún
Styrkir til atvinnumála kvenna
Á-árinu 1994 hefur félagsmálaráðuneytið til ráðstöf-
unar 20 milljónir króna sem eru ætlaðar til atvinnuá-
taks meðal kvenna. Við ráðstöfun fjárins er einkum
tekið mið af þróunarverkefnum og námskeiðum sem
þykja líkleg til að fjölga atvinnutækifærum kvenna á
viðkomandi atvinnusvæði. Þau atvinnusvæði þar
sem atvinnuleysi kvenna hefur verið vaxandi eða er
varanlegt koma sérstaklega til álita við ráðstöfun fjár-
veitinga. Við skiptingu fjárins munu eftirfarandi atriði
verða höfð til hliðsjónar:
* Verkefnin skulu vera skilgreind og fyrir liggja
framkvæmda- og kostnaðaráætlun.
* Tekið er mið af framlagi heimamanna til þess
verkefnis sem sótt er um.
*/Ékki verða veittir beinir stofn- eða rekstrarstyrk-
/ir til einstakra fyrirtækja nema sérstakar ástæður
mæli með.
:t Verkefnið skal koma sem flestum konum að
notum.
* Að öðru jöfnu skal fjármögnun af hálfu ríkisins
ekki nema meir en 50% af kostnaði við verkefnið.
Umsóknareyðublöð fást í félagsmálaráðuneyti og hjá
atvinnu- og iðnráðgjöfum á landsbyggðinni.
Umsóknarfrestur er til 15. maí nk.
I
TTTT
-et £ a t t
'■& * S'-l | iiiiíi i hi