Dagur - 24.12.1949, Page 11

JÓLABLAÐ DAGS
11
])úsund krónum, sem mýrarverkið kostaði, liafi runnið
í hans vasa. Slíkt \'ar auðvitað hin mesta fjarstæða, og
et það miklu líkfegra, að hann hafi lagt fram ótæpt fé
frá sjállum sér til að standa straum af ýmsum kostnaði
og fyrirhöfn, er hann hafði í sambandi við þetta verk
Ilins vegar þótti sá ljóðiir á ráði hans, að hann væri
lítill reikningsskilamaður og muíi það mest hafa kom-
ið til af því, hversu mikil umsvif hann hafði og margt
í takinu í einu, að ekki fann hann tíma til þess. Fór jtað
þá líka svo, að mörg járnin brunnu í eldinum fyrir
honum, og hefir það hcnt margan góðan dreng, þó
eigi væri af illum ásetningi. Ýmsir, sem lagt höfðu fé
í lyrirtæki hans, töpuðu því, og var þeim sár skaðinn
og býsnuðust þá yfir óreiðu hans.
En það nmn vera mála sannast, að aldrei hafi það
verið ætlun Eggerts að pretta af mtjnnUni fé, þó að
fyrirtæki hans ýms yrðu hönum ofurefli, enda var það
ólíkt upplági hans. Því að svo (irlátur var hann að eðlis-
fari, að hann sást ekkert fyrir, ef liaiíh gat einhverjum
hjálpað, og sjást þess merki í plöggum hans, að ýmsir
fátæklingar elskuðu hann og trúðu á hann eins og for-
sjón sína. Meðan hann hafði verzlun rigndi yfir hann
beiðnum uní vörulán frá alísÍausUm mönnum, um
korn til að bjarga skepnum í vorharðindum eða aníi-
að, og veitti hann ávaflt einhverja úrlausn og gekk þá
lítt eftir borgUn. Seð hefi eg minnisgreinar með hans
hendi um slík útlán og skrifar liánn stundum í svigum
aftan við: minnir mig. Sýnir það, að eigi hefir hann
ávallt fært slíka hjálp vandlega til reiknings.
Hamingjusól Eggerts tók nú mjög að hníga til viðar.
Hann hverfur að mestu úr héraðssögu Eyjafjarðar
stnttu eftir 1880. Erostaveturimi mikla er hann á suð-
urleið, og kom hihgað norður lítt eða ekki eftir það.
Settist liann að 'í Reykjavík um stund, og hafði enn
margt á prjónunum, en ekki hefi eg náð í glöggar
heimildir um þennan síðasta þátt ævi haiis. Hann kom
á fót verzlun í félagi við Gunnlaúg Rriem í Glasgow
og var það ætlun þeirra að afla markaða fyrir útflutn-
ingsvörur .bænda og keyptu hross og sláturfé á haust-
um, en fluttu inn ýmislegt, sem ekki hafði sézt hér á
landi áður, eins og t. d. emailleraðar vörur. En ekki
gekk verzlun þessi vel ög lenti í fjárþröng.
Matthías Jochumsson, sem var góður kunningi Egg-
erts á þesstun árum, segir, að hann hafi þá verið að
safna hlutafé til síldarútvegs við Eyjafjörð. Gefur hann
þeim bræðrum, Tryggva og honum, þann vitnisburð,
að ósíngjarnari eða góðgjarnari rnenn hafi naumast
fundizt, þótt víða væri leitað, og hafi báðir verið ofur-
hugar og atkvæðamenn, þó að gæfan brygðist Eggert
meir. Víst var um það, að á þessum árum var stofnað í
Reykjavík íslenzkt fiskiveiðafélag, sem ,hafði það að
markmiði, að fjölga svö séili verða mætti vel útbúnum
veiðiskipum, sem hentug væri til alls konar fiskveiðv
hér við land.
Hinn 7. febrúar 1883, skrifar Eggert, ásamt 60 mönn-
um öðruin, áskorun til Alþingis um að styðja þetta
fyrirtæki, því að brýna nauðsyn beri til að gera allt,
sem mögulegt sé, til að bæta atvinnuvegina, og þurfi
meðal annars að stofna ábyrgðarsjóð til að tryggja
þennan óörugga atvinnuveg, sjávarútveginn. Leggur
liann til, að þingið geri ráðstafanir til þeSs. að nægilegt
fé sé fyrir hendi gegn gildu veði, til að kaupa skip,
annað hvort méð stofnun banka, eða með skynsamlegri
ráðstöfun á lé landsins, sem nú sé á Vöxtum erlendis.
F.nn frerhúr fer hann fram'á, að hlutaiélaginu verði
veitt trygging f’yrir bráðabirgðaláni, ef skaða beri að
hönduni, og að komið verði á ókeypis kennslu í sjó-
mannafræði (Lbs. 394 foh).
l.ítt rtiun þessu hafa verið sinnt. Þó er það líklega
að undirlagi Eggerts, að samþykkt voru á þinginu 1883
lagafrumvörp um afnám aðflutningsgjalds á útlend-
um skipum og lög um að taka útlend skip til leigu til
fiskveiða. Flutningsmaður var Arnljótur Olafsson.
Þessi miklu áförrti strönduðu öll á fjárskorti og
sinnuleysi.
Að lokum surfu erfiðleikar og fjárhagsvandræði svo
fast að honum, að hann hvarf til Vesturheims fum
1885) í því skyni að leita þar gæfunnar á ný. Fréttist
síðast af honuin í Minneapolis. Birtist þar viðtal við
hann í blaði, þar sem hann kveðst vera á'leið til frænda
sittna og virta í North-Dakota. En aldrei kom hann
frarrt. Heyrt hefi eg að einhvern tíma hafi borizt fregn
af honum og þá hafi hann verið kominrt til Ástralíu.
Hitt þykir írtér líklegra, að hann hafi annað hvort
larizt voveiflega skömmu eftir komu sína til Minnea-
polis, eða veikzt og endað ævi sína einn og ókunnur í
einhverju gistihúsi vestur á sléttunni miklu og hlotið
þar hvíld í óþekktri gröf.
Þannig hyarf þessi mikli ofurhugi og brennandi
hugsjónamaður úr sögu lands síns og lýðs, sem hann
unni svo mjög, aðeins fjörutíu og fimm ára gamall,
við minni orðstír en hann átti skilið. Þvi að eina ógæfa
hans var reyndar sú, að hann var hálfri öld á undan
samtíð sinni í stórhug og manndáð.
—-X*-