Dagur - 25.05.1984, Blaðsíða 11

25. maí 1984 - DAGUR — 11
Roar Kvam í helgarviðtali
Svona sveiflur eru ekki hjá atvinnu-
fólki, það missir standardinn ekki
niður fyrir meðalmennskuna á slæm-
um kvöldum. En þetta var þroskandi
fyrir krakkana, sérstaklega þá sem
hafa hugsað sér að gera hljóðfæraleik
að atvinnu. Pað er nefnilega ekki
alltaf gaman að vera í hljómsveit,
það getur meira að segja verið hund-
leiðinlegt og það var gott fyrir krakk-
ana að komast að raun um það núna.
Það má því segja, að þetta hafi
verið nokkurs konar starfskynning.
En ég vona að samstarfið við Leik-
félag Akureyrar haldist, en þá með
því að fá fleiri af kennurum skólans
inn í hljómsveitina. En það gerist
ekki nema með því móti að Leikfé-
lagið greiði hærra kaup. Þetta er at-
vinnuleikhús með atvinnuleikurum,
sem hljóta að hafa metnað til að hafa
hljómsveit með atvinnuhljóðfæra-
leikurum.“
- 3. júní stjórnar þú kór og hljóm-
sveit, sem ætlar að flytja okkur Ör-
lagagátuna hans Björgvins Guð-
mundssonar. Er það hljómsveit
Tónlistarskólans sem þar verður að
verki?
„Að hluta til já, blásaraarmur
hennar verður þar til staðar, en
strengimir verða í höndum félaga úr
Nýju strengjasveitinni í Reykjavík.“
- Er strengjaarmur ykkar hljóm-
sveitar þá ekki nægilega sterkur?
„Ekki eins og er, hann tók dýfu
niður á við fyrir um 2 árum, en
er nú að ná sér á strik aftur smátt og
smátt. Það kostar mikla ástundun að
ná valdi á strengjahljóðfæri, tekur
um það bil 10 ár, og þeir sem leggja
það fyrir sig verða að hafa gott vald
á líkamanum og næmt tóneyra. Þetta
er staðreynd sem við komumst ekki
framhjá frekar en aðrir, og það sem
er enn erfiðara; þegar við höfum
loksins verið búnir að byggja upp
boðlega strengjasveit hefur oft kom-
ið flótti í liðið þegar hljóðfæraleikar-
arnir hafa farið úr bænum til fram-
haldsnáms. En okkur hefur gengið
betur með blásarasveitina, enda er
fljótlegra að ná valdi yfir þeim hljóð-
færum.“
0 Gamall
draumur
- Kórinn sem flytur Örlagagátuna
er stór, telur um 60 söngvara úr ein-
um fjórum kórum. Er það skref í þá
átt að sameina akureyrska kóra til
stórra átaka á tónlistarsviðinu?
„Ég vona það. Það hefur verið
óskadraumur minn allt frá því að ég
kom hingað að sameina sterkustu
kraftana úr öllum kórunum til að
flytja eitthvað stórt, til dæmis einu
sinni á ári. Ég ræddi þetta við ýmsa
ráðamenn kóranna, en fékk litlar
undirtektir, flestir þeirra töldu þetta
útilokað. Fljótlega varð mér Ijóst, að
nær útilokað er að gera þennan
draum minn að veruleika, því met-
ingurinn milli kóranna er mikill. Ég
hugsa að það væri jafnvel auðveldara
að sameina KA og Þór í eitt gott
knattspymulið, heldur en akureyrsku
kórana í einn sterkan kór.
Ég lauk við útsetningar á Örlaga-
gátunni fyrir um það bil tveimur
árum. Þá skrifaði ég kórunum og bað
um samstarf. Þá var mér ekki svarað.
Síðan varð það úr, að við auglýstum
eftir söngfólki í haust, til að flytja
þetta ákveðna verk, töldum líkur til
að hægt væri að sameina söngkrafta
bæjarins um verk eftir látinn sam-
borgara. En það voru aðeins tveir
söngvarar sem gáfu sig fram. Það
varð því úr að Passíukórinn tók þetta
verkefni inn á sína verkefnaskrá.
Síðan höfum við fengið stuðning frá
Geysi, Gígjunni og Kirkjukór Ak-
ureyrar. Ætli félagar í Passíukórnum
séu ekki um 40, en úr öðrum kórum
fáum við 20 söngvara. Ein forsendan
fyrir því að kórarnir geti einhvern
tímann starfað saman er sú, að stjóm-
endur þeirra hafi samstarfsvilja. Og
ég er viss um að samstarfið við Geysi
hefði orðið torsóttara ef Michael
Clarke, kollegi minn og vinur, væri
þar ekki stjórnandi. Já, og svo er ég
með sveitamenn í kórnum, bónda
framan úr Firði og annan á Hauga-
nesi. Ég hef rekið mig á það, að fólk
sem þarf að hafa hvað mest fyrir æf-
ingunum mætir hvað best. Þetta
sannast á sveitakórunum, þar sem
félagarnir þurfa jafnvel að aka tugi
kílómetra á æfingar, en láta það ekk-
ert á sig fá.“
0 Ekki óáþekkt
óperu
- Hvernig kom það til að þú fórst
að glíma við Örlagagátu Björgvins?
„Ég kynntist annarri óratoríu
Björgvins, Friður á Jörðu heitir hún.
Síðan fór ég að spyrjast fyrir um
önnur verk hans og þá var mér bent
á Örlagagátuna, sem af mörgum er
talin tæknilega best heppnaða tón-
verk Björgvins, þar hafi hann náð
hvað bestum árangri sem tónskáld.
Ég fór suður á Landsbókasafn en þar
eru tónsmíðar hans geymdar og
kynnti mér flestar þeirra. Ég komst
að sömu niðurstöðu, fannst Örlaga-
gátan áhugaverðust. Það varð til þess
að ég ákvað að útsetja verkið fyrir
hljómsveit, kór og einsöngvara og
það var mikið verk. Fljótlega eftir að
ég byrjaði fann ég að það var eitt-
hvað sem rak mig áfram. Stundum
hafði ég það á tilfinningunni, að
Björgvin heitinn stæði fyrir aftan
mig, potaði í mig og segði; áfram
með þig, áfram með þig. Þetta varð
til þess að ég sat yfir verkinu kvöld
eftir kvöld og nótt eftir nótt. Þannig
gekk þetta meira og minna í tvö ár.
Þetta var svolítið sérstakt, því oft
byrja ég á útsetningum, en kasta
þeim síðan frá mér og lít ekki á þær
í langan tíma. En það var eitthvað
sem rak mig til að ljúka við Örlaga-
gátuna á tveim árum í striklotu.
- Hvernig verk er þessi óratoría?
„Það má segja um Björgvin, að
hann hafi verið nokkuð gamaldags
tónskáld, hann samdi sín lengri tón-
verk í rómantískum barokkstíl og
líkist Hándel í óratoríum sínum.
Óratoría minnir um margt á óperu,
hún er tónverk um einhverja
ákveðnasögu, flutt afeinsöngvurum,
kór og hljómsveit. Hún er hins vegar
ekki leikin eins og óperan, þannig að
áheyrendur verða að láta ímyndun-
araflið sjá sér fyrir myndrænu hlið-
inni. Sumir kaflarnir í Örlagagátunni
eru mjög vel skrifaðir, aðrir benda til
þess að innblástur tónskáldsins hafi
ekki verið of mikill, en allt er verkið
skrifað af einlægni. Þess vegna þarf
að nálgast það með sömu einlægninni
og túlkunin þarf að vera einlæg.
Annars verður verkið hundleiðinlegt
og það er auðvelt að flytja Örlaga-
gátuna illa. Þetta hefur reynst mér
einna erfiðast við æfingarnar, því
fólkið hefur verið tregt til að gefa af
sjálfu sér í sönginn. Sumum finnst
þetta asnalegt, ef til vill vegna þess
að sungið er á íslensku og texti
Stephans G. er stundum svolítið ank-
analegur við fyrstu sýn. En til þess að
útkoman verði boðleg verða allir
flytjendur að gefa allt sem þeir eiga
í túlkunina, þannig að hún verði ein-
læg.“
- Tók verkið breytingum í með-
förum þínum?
„Nei, þetta var mikil vinna, útsetn-
ing fyrir hljómsveit ásamt röddum og
raddskrá fyrir kór, en Björgvin hafði
eingöngu skrifað verkið fyrir kór og
píanó. Það má líkja mínu verki við
að taka svart-hvíta mynd og lita
hana. Ég hef klætt þetta verk Björg-
vins í ný klæði, en ég hef engu breytt,
engu sleppt og engu bætt við. Það er
svo annarra að dæma um hvernig
hefur tekist til. Ég er mjög ánægður
með að ná saman þessum kór og
vona að þetta verði hvati til að fleiri
söngmenn vilji taka þátt í svona
stóru verkefni í framtíðinni. Ég held
að það sé menntandi og þroskandi
fyrir þá sem söngmenn og komi
þeirra kór til góða.
- Roar, þú útsetur, stjórnar kór
og hljómsveit og kennir tónlist,
þannig að staða þín er ekki ósvipuð
stöðu Björgvins Guðmundssonar á
sínum tíma. En hann samdi tónverk,
hvað um þig?
„Ég hef samið svolítið af tónverk-
um, en ekkert þeirra hefur verið flutt
hér á landi. Árið 1974 var flutt eftir
mig verk fyrir kór, einsöngvara og
hljómsveit á norrænum múskík-
dögum í Stokkhólmi og það var
framlag Norðmanna til hátíðarinnar.
Auk þess hef ég samið verk fyrir
lúðrasveitir, aðallega til að nota við
kennsluna, en ég tel þau ekki nægi-
lega vel skrifuð til að flytja þau á op-
inberum vettvangi. Auk þess tel ég
mig frekar tónlistartúlkanda en
tónskáld. Tónsmíðar eru handverk;
það er ekki nóg fyrir þig að heyra
hljómana í hausnum, þú verður að
kunna að setja þá á blað, þannig að
aðrir geti leikið þá eins og þú ætlast
til. Annars er til lítils unnið. -GS.
Myndir: KGA.