Dagur - 20.12.1986, Page 12

12 - DAGUR - 20. desember 1986
Hér sést hvernig unnið var við uppgröftinn.
Fyrir um það bil eitt þúsund
árum var York, sem
stendur á árbakka nálægt
austurströnd Englands, einn
stærsti, auðugasti og frægasti bær
á öllu Bretlandi. Á þeim tíma var
hann nefndur Jórvík, en á 10. öld
var hann þekktur sem höfuðstað-
ur Norður-Englands með eina
mestu viðskiptahöfn í allri
Evrópu. Ástæðan fyrir velgengni
þessa bæjar var sú, að þarna
höfðu víkingar og afkomendur
þeirra sest að, eftir að þeir höfðu
hertekið hann árið 866 og endur-
byggt nær algjörlega.
Jórvík víkinganna er nú algjör-
lega horfin af yfirborðinu en á
nokkrum stöðum við árnar Ouse
og Foss, sem renna gegnum mið-
borgina út í fljótið Humber, en
við það standa Hull annars vegar
og Grimsby hins vegar, hafa
fundist leifar frá víkingatíman-
um. Þær eru langt undir yfirborði
Jórvíkur nútímans. Á árunum
1976 til 1981 unnu jarðfræðingar
að miklum rannsóknum og upp-
greftri á stað sem heitir Copper-
gate, eða Kopargata. Þarstendur
nú Coppergate ráðhúsið, en und-
ir því eru fornleifarnar ennþá
aðgengilegar. Byggt var yfir upp-
gröftinn og hann látinn halda sér.
Ekki nóg með það. Með sam-
vinnu fjölmargra vísindamanna
var í hluta uppgraftrarins reist
víkingabyggð, eins og menn gera
sér hugmyndir um að hún hafi lit-
ið út. Þar standa hús, eins og þau
voru þúsund árum fyrr, byggð úr
sams konar efnum og notuð
voru, sem fornleifarannsóknirnar
leiddu í ljós. Þarna er víkinga-
safn, sem heitir Jorvik Viking
Center. Þar geta menn ferðast
aftur í tímann með svokölluðum
tímavögnum og staldrað er við í
Jórvík dag einn síðla í október
árið 948.
Aldrei fyrr hefur þvílík
skelfing gagntekið Bret-
land eins ög víkinga-
plágan, né heldur var nokkru
sinni talið mögulegt að slíkt gæti
borist yfir hafið. Eitthvað á þessa
leið skrifaði enskur lærdómsmað-
ur árið 793. Hann var að lýsa
komu fyrstu víkinganna til Norð-
ur-Englands. Og fleiri áttu eftir
að koma þegar hinir norrænu
víkingar uppgötvuðu hversu auð-
■ velt var að auðgast rrieð því að
herja á strendur Bretlands. Þeir
ætluðu að hertaka allt landið, én
það var aðeins í suður og vest-
urhlutanúm sem tókst aö stöðva
þá. Bretiand skiptist og nörður-
og austurhlutinn varð Danalög,
svæði sem var stjórnað af dönsk-
um og norskum víkingum, en
Unnið við að gera sjóklárt, en í Jórvík var höfnin hvað niestur annastaður, enda byggðist staðurinn að
verulegu leyti á siglingum og verslun.
Undir þessu húsi, í neðanjarðarhvelfingu sem grafin var u
Þar sem tíminn stendur kyrr
Íslendingar komu þar einnig við
sögu sem kunnugt er.
Jórvík varð höfuðstaðurinn og
þar sem annars staðar, þar sem
hinir norrænu menn réðu ríkjum,
urðu venjur þeirra og hefðir ofan
á - landbúnaður, stjórnkerfi,
tungumál, listiðnaður, klæða-
burður og húsagerð, svo eitthvað
sé nefnt. Hundruð þorpa í
Yorkshire bera ennþá norræn
nöfn.
Talið er að Normannar hafi
hertekið Jórvík 1067, en heima-
menn veittu mótstöðu. Hin norr-
æna byggð var brennd nánást tii
grunna 1069 til að skapa autt
svæði umhverfis kastala Nor-
mannanna. Nægar leifar eru þó
til svo unnt sé að gera sér heillega
mynd af því hvernig byggingar
voru og lífið gekk fyrir sig í Jór-
vík víkingatímans. Það er sagt að
j allir þeir munir, allt það dót og
Jorvik
- þar voru hús byggð úr nærtæku byggingarefni, timbri og hálmi. Svona er talið;