Dagur - 19.12.1987, Blaðsíða 3

19. DESEMBER 1987 - DAGUR -
Pórliallur Höskuldsson:
fíin máttuga nálægð
„Gleð þig særða sál . . .
Fagna komu Krists . . .“
Hvað eru jólin? Hvert er inntak
þeirra? - Og - hvað er það sem gerir
jólin að slíkri hátíð að fáir, ef
nokkrir, geta hugsað sér að vera án þeirra?
Einhvern veginn þannig hljóðuðu spurn-
ingar sem fréttamaður nokkur lagði eitt sinn
fyrir vegfarendur. Það mun hafa verið á jóla-
föstu og eflaust var tilgangurinn sá að vekja
hlustendur til umhugsunar um jólin og gildi
þeirra. En ég man hvað ég hrökk við: Hvað
eru jólin? Var þörf á að spyrja þannig? Veit
ekki hvert mannsbarn hvers vegna við höld-
um jól? Og höfum við sem kristnir menn ekki
þegið slíkt af honum sem fæddist inn í þennan
heim hina fyrstu jólanótt, og það náð á náð
ofan, að við lítum slíkar spurningar nanast út
í hött?
En ég komst brátt að því að ekki voru þess-
ar spurningar ástæðulausar. Svörin reikuðu
vægast sagt í ýmsar áttir, allt frá alvarlegum
tilraunum til skilgreininga og til þess að menn
líktu jólunum við tálsýn eða draum sem kem-
ur og fer en gerir okkur aðeins óróleg af því
að hann er svo órafjarri þeim veruleik sem
við blasir í hversdagnum.
Sumir gáfu skáldleg svör, þar sem þeir
ræddu um ljóssins eða lífsins hátíð, töluðu í
líkingum en án nokkurra frekari skýringa.
Aðrir létu tilfinningarnar tala, ef svo má
segja, gerðu sér tíðrætt um hátíð barnanna og
vitnuðu gjarna til viðkvæmrar bernsku- eða
móðurminningar og lögðu höfuðáherslu á jól-
in sem fjölskyldu- og heimilishátíð. Báðir
þessir hópar höfðu nokkurt trúarlegt ívaf í
svörum sínum en án þess þó að koma nærri
kjarna málsins. Þriðji hópurinn lýsti hinn
trúarlega bakgrunn jólanna aftur í móti
ákveðið sem helgisögn sem aðeins setti nota-
legan ævintýrablæ á hátíðina og annað ekki.
Jólin voru þessum fyrst og fremst hin forna
sólarhátíð færð í nútímabúning, þar sem
menn fögnuðu hækkandi sól og efldust að
bjartsýni og nýrri von vegna þess að senn færi
skammdegismyrkrið að þoka og vorið og
sumarið að færast nær.
☆
Þegar ég hugleiddi þessi svör, velti ég því
fyrir mér hvort jólin ættu virkilega ekki annan
hljómgrunn hjá þjóðinni en þarna kom fram.
Eða eru menn svona feimnir að tala trúarinn-
ar mál og það á sjálfum jólunum? Eða var
það e.t.v. hitt að þarna voru þeir ekki spurðir
sem mest höfðu reynt eða mest höfðu misst
og einatt eru fyrstir til að játa trú sína og
viðurkenna máttarverk Guðs, hversu furðu-
legt sem það kann að þykja?
Ég veit ekki hvort heldur var. En hitt veit
ég að það sem fyrst og fremst gerir jólin að
svo mikilvægri hátíð í lífi fjöldans, gleymdist
í þessum þætti. Vissulega eiga jólin fjölþætt-
an bakgrunn og eflaust fela fyrrgreind svör öll
í sér nokkurn sannleik um eðli og einkenni
jólanna. En meginburðarásinn er fagnaðar-
boðskapur trúarinnar, hvort sem menn gera
sér grein fyrir því eða ekki og hvort sem
mönnum líkar betur eða verr. Það er boð-
skapurinn um nálægð hans sem forðum fædd-
ist inn í þennan heim í barninu litla í
Betlehem, barninu sem uppkomið „gekk um
kring, gjörði gott og græddi alla“. Það er boð-
skapurinn um að hann sé í nánd, sem með
orðum sínum, lífi, dauða og upprisu gerði
hinn fórnfúsa kærleika að sigurafli og æðsta
lögmáli sem fellur aldrei úr gildi. Það er boð-
skapurinn um að enn sé hann að koma af því
að hann vill fá að fæðast inn í hugskot okkar
og búa þar með okkur „fullur náðar og sann-
leika“.
☆
Án efa geta flestir tekið undir með þeim
sem jólin vekja viðkvæmar .minningar og
blessa þann hug og þær hendur sem gerðu
bernskujólin svo gleðirík. „Barnsins glaði
jólahugur“ er mörgum sem „viti lffs á leið-
um“ ævina á enda. En hvað er það sem helgar
svo „mannlegt allt“ á jólum þegar dýpst er
skyggnst annað en hugboðið um þessa nálægð
Guðs? Hvað annað en þessi nána snerting við
hann í barninu í jötunni sem jólin boða og
blessa? í kunnum jólasálmi segjum við líka:
„Ó, Jesúbarn, þú kemur nú í nótt,
og nálægð þína ég í hjarta finn. “
Ég er a.m.k. ekki í vafa um, að það er þessi
reynsla hversu ljós sem hún er eða meðvituð
sern gefur jólunum gildi og gerir þau að þeirri
blessunarríku hátíð sem raunin er. Það er
þessi nánd sem kallar fram vináttuna og kær-
leikann svo að deilurnar víkja og enginn þolir
myrkursins öflum að komast að, þessi nánd
sem gefur friðinn sem er „æðri öllum skiln-
ingi“. Og það er fyrst og fremst þessi vitund
sem glæðir vonina og eflir bjartsýnina en ekki
þekking okkar á gangi hnattarins á braut sinni
um sólina, þessi reynsla sem gefur gjörðum
okkar merkingu þegar við lofsyngjum ljósið
og lífið eða önnur skáldleg líkingarhugtök
sem svo algengt er að grípa til á jólum.
☆
En er þá ekki rökrétt að spyrja: Hvað ef
við fyndum þessa nánd fleiri daga? Hvað ef
hann væri ekki aðeins gestur okkar á jólum
þessi Jesús, heldur líka hina dagana alla.
Hann kom í þennan heim í mynd lítils barns,
en áður en hann fór sagði hann: „Sjá, ég er
með ykkur alla daga, allt til enda veraldar-
innar.“
Þannig minna jólin í reynd á þann trúarinn-
ar sannleik sem kirkjan er sett til að boða og
standa vörð um að frelsarinn er alltaf nærri
með sína mildu og máttugu hönd. Og enn er
hann sami frelsarinn og forðum, frelsari frá
illu, frá ótta og kvíða, synd og dauða. Gleym-
um því ekki á komandi hátíð að eiga helgar
stundir með honum sem
„var í jötu lagður lágt
en ríkir þó á himnum hátt“.
Beygjum hugans og hjartans kné fyrir hon-
um bæði á heimilum okkar og í kirkjunni.
Biðjum að hann megi fæðast svo inn í hug-
skot okkar að hann hverfi ekki aftur þótt jólin
líði. Og biðjum að æ fleiri megi reyna að jólin
eru ekki draumur sem kemur og fer, heldur
eru þau hinn eini sanni veruleiki, sem við
innst inni þráum öll og þörfnumst öll. Pá
munu gleðigjafirnar, hlýjan, góðvildin og
gleðin, fylgja okkur út í hversdaginn.
Guð gefi að svo megi verða.
Gleðileg jól.
Þökkum viðskiptin
á árinu sem er að líða
Óskum Húsvíkingum svo og
landsmönnum öllum
gleðilegra jóla
og farsæls
komandi árs
Þökkum samstarfið á árinu
Bæjarstjórn Húsavíkur
Gleðileg jól
farsælt komandi ár
Þökkum ánægjuleg viðskipti
á árinu sem er eð líða
co r