Dagur - 18.02.1989, Blaðsíða 9

Dagur - 18.02.1989, Blaðsíða 9
18. febrúar 1989 - DAGUR - 9 Texti: Jóhann Ólafur Halldórsson Tómas Arnason tekur við embætti fjármálaráðherra af Matthíasi Á. Matthiesen árið 1978. á stefnu ríkjandi stjórnar. Viö Geir sögðum af okkur öllunt pólitískum trúnaðarstörfum þegar við komum i Seðlabank- ann." Svona eiga ráðherrar ekki að tala Fræg er orðin yfirlýsing Jóns Baldvins Hannibalssonar þess efnis að 150 starfsmenn af 166 starfsmönnum í Seðlabanka- húsinu geri mest lítið annað en naga blýanta. Hvernig bregðast yfirmenn í Seðlabankanum viö slíkurn yfirlýsing- um? „Taka verður fram að starfsgildi í Seðlabankanunt eru 142. En menn eru ekkert hressir yíir slíkunt yfirlýsingum. Ég álít að það sé ekkert athugavert við að stjórnmálamenn gagnrýni Seðlabankann en það er ekki æskilegt að ráöist sé á einstaka menn í því sambandi. Bankastjórar hafa ekki þá stöðu að þeir geti staðið í útistöðum við ráðherra og stjórn- málaleiðtoga. Þar er ekkert jafnræði á. Því er óheppilegt að ráðherrar ráðist á einstaka embættismenn, hvort sent þeir eru Seðlabankastjórar eða aðrir. Mér finnst þessi yfir- lýsing Jóns Baldvins vera heldur stráksleg og sögð óhugsað sennilega til að ná sér niöri á Seðlabankanum. Ég tek satt að segja ekkert mark á henni en þetta er ómaklegt gagn- vart því fólki sem vinnur í bankanum af trúmennsku. Ráð- herrar eiga ekki að tala svona.“ - En hvað unt orðahnippingar í fjölmiðlunt að undan- förnu milli Sverris Hermannssonar og Ólafs Ragnars Grímssonar um vaxtamálin. Eiga bankastjórar að senda stjórnvöldum tóninn þegar þeim sýnist? „Ég álít að það sé ntjög óæskilegt að bankastjórar þjóð- bankanna og ráðherrar í ríkisstjórn séu að skattyrðast frammi fyrir þjóðinni. Hafi það einhver áhrif þá minnkar það traust á ríkisstjórn og bönkum.“ Stefnubreyting í vaxtamálum á vitlausum tíma „Nei, við erum ekki ailtaf sammála bankastjórarnir í Seðlabankanum,“ segir Tómas Árnason Seðlabankastjóri. Mynd: jóh Á ekkert að kasta stjórnmálamönnum út úr þjóðfélaginu Tómas segist telja það rétta stefnu að skipa menn pólitískt í stöður bankastjóra ríkisbankanna. Það skapi meiri frið um stofnanirnar og styrki þær í starfi. Margir hafa viljað halda því fram að það sé allt að því óeðlilega sjálfgefið að þingmenn komist í þessar stöður eftir að hafa setið lengi á þingi. „Ég hef allt aðra skoðun á þessu máli. Ég álít að menn sem hafa verið þingmenn hafi öðlast margvíslega reynslu til að gegna m.a. þessum embættum og ég er þeirr- ar skoðunar að það eigi ekkert að kasta stjórnmálamönn- um út úr þjóðfélaginu ef þeir hætta í stjórnmálum. Þeir eiga alltaf yfir höfði sér að hætta vegna þess að ekki er víst að þeir verði kosnir. Og ef þeir hætta í stjórnmálum þá tel ég eðlilegt að þeir taki að sér hin og önnur störf í þjóð- félaginu. Auðvitað fer það eftir atvikum hvers konar störf. En ég tel það ekkert sjálfgefið að stjórnmálamenn verði bankastjórar og ég efast um að ég hefði tekið að mér stöðu Seðlabankastjóra ef ég hefði ekki verið búinn að vera í Framkvæmdastofnun, fjármálaráðuneytinu og bankamála- ráðuneytinu. Þar hafði ég aflað mér dýrmætrar reynslu. Ég held að það sé mjög óheppilegt að eingöngu banka- menn verði bankastjórar. Þá einangrast bankarnir frá þjóðlífinu. Ég held að þessu þurfi að blanda saman og fá hæfilega blöndu af mönnum sem eru aldir upp í bönkunum og mönnum úr þýðingarmiklum störfum í þjóðfélaginu, hvort sem það er í atvinnulífinu eða á öðrum sviðum.“ - Bankamenn hafa margir hverjir sagt að það sé næsta vonlaust að ætla sér að vinna sig upp á toppinn vegna þess að toppsætin séu frátekin fyrir aðra. Er það rétt? „Eftir því sem ofar er komið í stigann þrengist um. Það er ekki pláss fyrir alla. Hins vegar eru mörg ágæt störf í bönkunum sem eru virkilegt keppikefli fyrir menn að kom- ast í.“ Geir verður að reka stefnu stjórnarinnar - Seðlabankinn hefur þær skyldur að reka peninga- stefnu hverrar ríkisstjórnar. Nú situr við völd vinstri stjórn og á sama tíma situr við hlið þér í bankastjórastöðu fyrr- verandi formaður Sjálfstæðisflokksins, Geir Hallgrímsson. Er ekki svolítið sérkennilegt að hann reki stefnu vinstri stjórnar? „Geir Hallgrímsson hefur vissulega sínar ákveðnu skoðanir í stjórnmálum eins og ég. Hins vegar er það svo að Seðlabankinn á samkvæmt lögum að stuðla að fram- gangi þeirrar stefnu sem ríkisstjórn markar. Það er eitt af hans höfuðverkefnum. Hafi Seðlabankinn aðrar skoðanir en ríkisstjórn þá hefur hann rétt til þess, lögum samkvæmt, að gera grein fyrir þeim skoðunum opinberlega. En þrátt fyrir það verður hann að stuðla að framgangi stefnu ríkis- stjórnarinnar og geri bankastjórar Seðlabankans það ekki þá verða þeir að hætta og nýir að koma í staðinn. Þrátt fyrir að menn hafi aðrar stjórnmálaskoðanir en ríkjandi stjórn á meðan þeir eru Seðlabankastjórar þá verða þeir að gera svo vel og stuðla að þeirri stefnu sem sú stjórn hefur markað. Þess vegna vinnur Geir Hallgrímsson, eins og við hinir, að því að stefna stjórnarinnar nái þeim árangri sem til er ætlast.“ - Eruð þið bankastjórarnir alltaf sammála? „Nei, nei,“ svarar Tómas um hæl og hlær dátt. „Samstarf okkar er gott og við Geir höfum áður starfað saman, t.d. þegar ég var í stuðningsliði stjórnar hans. Og síðar þegar ég var fjármála- og bankamálaráðherra hafði ég mikil sam- skipti við Jóhannes Nordal þannig að ég þekkti þessa menn ágætlega. En við erum ekki alltaf sammála.“ - En er heppilegt að Seðlabankastjórar lýsi yfir að þeirra persónulegu skoðanir gangi þvert á stefnu stjórnvalda? „Nei, ég held að það sé ekki heppilegt. Það getur ekki farið vel saman að Seðlabankastjórar úttali sig mjög þvert Tómas telur að það hafi verið óheppilegt að gefa vextina frjálsa í einum vetfangi. Hann segir að þetta hafi leitt til sprengingar sem náði hámarki þegar vextir voru komnir í 40-50% á síðasta ári. „Fyrirtæki voru ekki við þessu búin. menn voru ekki vanir þessu og þurftu tíma til að aðlagast svona breytingum. Margir höfðu gert ráðstafanir áður en þessi gífurlega breyting kom til, t.d. ráðast í fjárfestingu. Þessu var svo ekki hægt að breyta og þegar vextirnir voru orðnir svona háir þá stóð reksturinn engan veginn undir þessum fjárfestingum. Mér fannst þessi breyting úr nei- kvæðum vöxtum í hávexti gerast alltof snöggt. Hún hefði þurft að gerast á miklu lengri tíma. Þess vegna var nauð- synlegt að stýra vöxtunum til að koma í veg fyrir spreng- ingu í vaxtamálunum. Tímasetningin á þessari stefnubreyt- ingu í vaxtamálum var slæm, breytingin gerðist of hratt og engan veginn í nægilegu samræmi við aðra þætti í efnahags- málum. Hefði ríkissjóður á þessum tíma verið rekinn í jafnvægi þá hefði gegnt öðru máli. Ég var ekki sáttur við þessa framkvæmd og hef gagnrýnt hana. Að vísu hef ég haft hægt um mig síðan ég hætti í pólitíkinni en ég hef sagt ráðherrum og ríkisstjórn þessa skoðun þegar ég hef verið spurður.“ Tómas segist ekki hlynntur hávaxtastefnu heldur sé heppilegra að hafa hóflega vexti eins og ástatt er í íslensk- um efnahagsmálum. Nauðsynlegt sé að Seðlabankinn hafi hönd í bagga með vaxtastefnunni til að korna í veg fyrir að vextir verði óhóflega háir en þó nægilega háir til að hvetja til sparnaðar. En er þá bankastjórinn sanrmála þeirri stefnu sem núverandi ríkisstjórn rekur í efnahagsmálum? „Ég er mjög að verða sammála henni ef hún tryggir rekstrargrundvöll útflutningsiðnaðar. Hún nær hins vegar ekki árangri nema aðrir þættir efnahagsmálanna séu í takt. Það er ekki hægt að taka neinn þátt út úr í efnahagsmálum. Það að hafa gengi fast og frysta launin en láta vextina rása álít ég ekki góða pólitík og um slíka pólitík nást aldrei sætt- ir í þjóðfélaginu. En gegnumgangandi á að vera sú stefna að ríkissjóður sé rekinn þannig að hann beri sig" segir Tómas Árnason. JÓH

x

Dagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagur
https://timarit.is/publication/256

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.