Dagur - 22.04.1989, Blaðsíða 15

Laugardagur 22. apríí 1989 - DAGUR - 15
af erlendum vetfvangi
f
Kínveqar ftrndu upp sáningarvél
sem fest er á reiðhjól
- Með því að nota reiðhjólin við sáningu nást íjórföld afköst
miðað við eldri aðferðir Kínverja
Til að flýta fyrir sér og létta störf-
in á ökrunum eru Kínveyjar nú
farnir að framleiða sánittgarvél-
ar, sem festar eru á reiðhjól.
Framleiðsla þessa einfalda vél-
búnaðar hófst á árinu 1986, og
Magasár er smitandi
Nýjustu rannsóknir hafa leitt í
ljós, að bakterían, sem veldur
magasári, getur borist frá manni
til manns.
Magasár er smitandi, sótt-
kveikjan berst frá manni til
manns. Sú er nýjasta niðurstaðan
af rannsóknum á þessum mjög
svo útbreidda sjúkdómi.
Pað er nýjast hjá læknavísind-
unum í sambandi við magasár, að
því valdi bakterían campyl-
obakter pylori, og nú hefur hóp-
ur ástralskra vísindamanna kom-
ist að því, að bakterían getur
borist frá einum manni til annars.
Læknarnir rannsökuðu blóð-
sýni frá 98 einstaklingum á
heimili fyrir þroskahefta til að
kanna, hvort í blóði þeirra fynd-
ust mótefni gegn umræddri
bakteríu.
Mótefni sýna, hvort viðkom-
andi annaðhvort er eða hefur
verið með bakteríuna. Niður-
staða mótefnaprófunarinnar var
síðan borin saman við sams kon-
ar rannsókn, þar sem í hlut áttu
blóðgjafar og börn.
Rannsóknin leiddi í ljós, að
meðal þeirra, sem voru í sambýli
á heimili þroskaheftra, voru
miklu fleiri, sem höfðu mótefni í
blóðinu heldur en reyndist vera
hjá samanburðarhópnum.
Á stofnuninni lifir fólkið í
mjög nánu sambýli, svo að þar
hlýtur að teljast meiri hætta á
smitun. Það þekkja allir t.d. í
sambandi við kvef eða aðrar
umgangspestir.
Niðurstaðan er því sú, að
magasársbakterían berist frá
manni til manns. Bakterían
finnst hjá um það bil 90 hundr-
aðshlutum þeirra, sem fá maga-
sár, en læknar vita ekki ennþá,
hverjar smitunarleiðirnar eru.
Sumir álíta, að smitun geti orðið
við kynmök.
Campylobacter-bakterían hef-
ur aldrei fundist annars staðar en
í maga eða skeifugörn sjúklinga
með magasár eða magabólgur,
og læknar vita ekki til að nein dýr
geti verið smitberar.
Magasárssérfræðingar álíta, að
bakterían valdi skemmdum á
slímhúðinni í skeifugörninni,
þannig að síðan verði opin leið
fyrir magasýrurnar til að mynda
sár.
Þeir eru ófáir, sem fá magasár
einhvern tíma á ævinni, og meðul
við því eru einhver mest seldu lyf
í heiminum.
(III. Videnskab 2/88. - Þ.J.)
voru þá smíðaðar 20 þúsund
vélar.
Nú hafa Kínverjar skýrt svo
frá, að með því að nota reiðhjól
við sáninguna gangi hún fjórum
sinnum hraðar fyrir sig en með
hefðbundnum aðferðum þeirra.
Landbúnaðurinn í Kína hefur
ekki tekið miklum breytingum
síðustu 2000 árin. Jarðir bænda
eru margar mjög litlar, og ennþá
eru um 80 prósent jarðnæðisins
ræktuð með ævafornum aðferð-
um, þar sem helstu verkfærin eru
haki og uxaplógur. Því getur nýja
sáningarvélin valdið landbúnað-
arbyltingu í Kína.
Sáningarvélin er ekki margbrot-
Hér sést hvernig sáningarvélinni er
in, það er frægeymir og niður-
fallsrör frá honum, og framan við
neðri enda rörsins örlítill plógur.
Lítið hjól, sem er í tengslum við
afturhjól reiðhjólsins sér til þess,
að frækornin falli niður með
jöfnu millibili. Þegar hjólað er
áfram, ristir litli plógurinn far í
jarðveginn og fræin falla jafn-
harðan niður í þetta far.
Sá, sem heiðurinn á af upp-
finningu þessa búnaðar, heitir
Chang Xiang og er bóndi í Hubei-
héraði í grennd við Peking. Til
þess að reiðhjólið yrði ekki bund-
komið fyrir á hjólinu.
ið við landbúnaðarstörfin ein-
göngu lagði hann mikið upp úr
því, að tengibúnaður vélarinnar
við hjólið væri einfaldur. Sáning-
arvélin er fest við hjólgrindina,
en það þarf aðeins eitt handtak til
að taka hana af eða setja hana á
aftur.
Verði reynslan af þessu nýja
tæki jafngóð og vonir standa til,
ætti að verða mikill markaður
fyrir það. í Kína vinna um 800
milljónir manna við landbúnað
og eiga um 200 milljónir reið-
lljóla. (III. Vidcnskab 2/88. - f.J.)
Skortur á zinki veldur
lesblindu hjá bömum
Nýlegar rannsóknir á zinkmagni í
svita barna benda til þess, að
skortur á zinki í líkamanum valdi
lesblindu. Zink er lífsnauðsyn-
legt snefilefni og rannsóknir á
dýrum hafa leitt í ljós, að hjá
þeim gegnir það miklu hlutverki í
sambandi við taugakerfið.
Vísindamenn hafa hins vegar
ekki verið á eitt sáttir um það,
hvort þessu væri eins farið að því
er mannfólkið snertir, m.a.
vegna þess, að það hefur verið
erfiðleikum bundið að mæla
zinkmagnið. Til þess hefur skort
öruggar aðferðir. En með því að
mæla zinkmagn í svita manna, er
nú unnt að sýna fram á áhrif þess.
Sviti 26 barna á aldrinum 6 til 14
ára, sem áttu í erfiðleikum með
lestur, var efnagreindur og niður-
stöðurnar bornar saman við sams
konar efnagreiningu á svita 26
barna, sem ekki áttu í neinum
erfiðleikum með lesturinn.
Niðurstaðan sýndi, svo ekki varð
um villst, að minna zink var í lík-
ama lesblindu barnanna.
Að meðaltali var zinkmagnið,
sem þau gáfu frá sér, 66 prósent
af því eðlilega. Vísindamenn
þeir, sem að rannsókn þessari
stóðu og birtu niðurstöður sínar í
British Medical Journal, telja
einnig líkur til, að zinkskortur
hjá öðru hvoru foreldranna á
getnaðartímanum geti haft þau
áhrif, að barnið verði lesblint.
Zink er í fjölda efnakljúfa, ekki
aðeins þeirra, sem hafa áhrif á
þroska heilans, heldur einnig
þeirra, sem áhrif hafa á ónæmis-
kerfið. Dagleg þörf barna fyrir
zink er 0,5 mg á hvert kg líkams-
þunga, en fullorðnir þurfa 15 mg.
(III. Vidcnskab. - Þ.J.)
vísnaþátfur
Hinn mikli ferða og fjallamaður
Hallgrímur Jónasson á næstu
vísurnar. Virðast þær ortar í
göngum, en í slíkar ferðir fór hann
víða.
Brosir sól um brún og skörð,
blika sundin fagurgjörð.
Meðan við erum ofar jörð
allir muna Breiðafjörð.
Hún á greiðum himinvæng
heldur leiðar sinnar.
Yfir breiðir blakka sæng
bunga heiðarinnar.
Ónýtur við arg og sig,
- enda lítils virði. -
Enginn hundur eltir mig
í öllum Skagafirði.
Næsta vísa er gáta, ort af Kristleifi
Þorsteinssyni, Stóra-Kroppi.
Einfæting ég úti sá
ei til ferða laginn.
Báðum öxlum ber hann á
bull og ragn á daginn.
(Ráðning: Símastaur.)
Ekkert veit ég um konu þá sem
kvað þessa gátu, en vísan er langt
að komin og gömul:
Nafn mitt blundar bárum í
blandað táraflóði.
Sjá má prýði svanna í því.
Svaraðu þessu góði.
(Ráðning: Margrét.)
Séra Sigurður Norland sá fram í
tímann er hann kvað:
Bráðum sneiðast byggðir hér,
borgin seiðir marga.
Tjörn í eyði eflaust fer,
engin leið að bjarga.
Þetta minnir á sumt sem mér, göml-
um sveitakarli, dettur í hug:
Meðan bólar ekkert á
uppreisn sveitavina
Suðurnesja glæfragjá
gleypir landsbyggðina.
Byggðastefnan verst í vök.
Vargar yfir standa.
Því er von að verði slök
vörn til beggja handa.
Þá flyt ég hlýlegar vísur eftir Jór-
unni Ólafsdóttur frá Sörlastöðum.
Að kvöldi afmælisdags.
Mér fékk yljað margt í dag,
muna skal það lengi.
Yndið hefur leikið lag,
ljúft - á hjartansstrengi.
í Fnjóskadal á sumarmorgni:
Glitrar dögg á grænum skrúða,
glóir allt í skini sólar,
engi, hlíðar, áin prúða,
ásar, lautir, móar, hólar.
Ritað í gestabók á Sörlastöðum:
Ástarþökk til ættarslóða
ætíð votta ber.
Drottinn blessi dalinn góða. -
Dásamlegt er hér.
Vilhjálmur Húnfjörð hefur líklega
ort þessa á helgidegi:
Út um blómabeð á ný
berast hljómar klukkna,
heimsins tómahljóði í
helgarómar drukkna.
Næsta vísa er eftir séra Benedikt
Jónsson, Bjarnanesi.
Þótt mig allir tyggi tönnum
og töngli hold með beinum,
samt er ekki mörgum mönnum
matur í mér einum.
Arnþór Árnason frá Garði kvað
næstu vísu.
Lítið mína léttúð græt,
lífi er þannig varið.
Alltaf finnst mér syndin sæt.
Sækir í gamla farið.
Séra Guðmundur Einarsson á
Breiðabólsstað vildi stappa stáli í
ungu menninga:
Von ei deyi drengjum hjá
drós þó teygi á langinn þá.
Þreytist ei, en þrýstið á,
því að meyjar nei - er já.
Hljómlist nútímans lét illa í eyrum
Braga Jónssonar frá Hoftúnum:
Þessa hljómlist drósir dá,
dillast við þá hreima.
Mig þó helst hún minni á
mjálm í köttum breima.
Morgunvísur þessar kvað Pétur
Hannesson á Sauðárkróki:
Sólin hægt úr hafi rís,
heilsar mild í blænum.
Gyllta lokka geisla-dís
greiðir upp úr sænum.
Kvaddi nóttin hljóð og hlý,
himinn tók að bláma
þegar dögun dró við ský
dagsins bjarta fána.
Viljinn. (Heimagert.)
Viljinn einn er allt sem þarf
oft þeir vitru kilja.
Þeir sem tóku eld í arf
einir þetta skilja.
Þeirra seint í föt ég fer
sem fólksins örlög skilja.
Kannski hefur allt sem er
orðið til af vilja.
Enn ég man úr minni sveit
margt sem átti að dylja.
Falleg kona framhjá leit.
Fráleitt skorti vilja.
Karli Sigtryggssyni hefur þótt nóg
um ferðafjör ríkisstjórnarinnar er
hann leit í blöðin. Hvað hefði hann
hugsað nú?
Ríkisstjórnar ferðafjör
freyðir í línu hverri.
III er hennar utanför,
- en afturkoman verri.
Næsta vísa er einnig eftir Karl Sig-
tryggsson á Húsavík.
Mér finnst orðið illa breytt
íslenskt þjóðarsinni:
Runnið út í ekki neitt
eftirtekt og minni.
Séra Bjarni Pálsson á Felli átti óró-
lega nótt, þar sem hann gisti.
Flæmar setjast fljótt til borðs,
flá og naga gestinn.
Það mun kallast illt til orðs
ef þær drepa prestinn.