Dagur - 13.12.1989, Blaðsíða 14

14 - DAGUR - Miðvikudagur 13. desember 1989
t
Minning:
Kristín Pétursdóttir
Fædd 8. janúar 1900 - Dáin 5. desember 1989
Ég get ekki látið hjá líða að
skrifa nokkrar línur til ömmu
minnar sem farin er yfir móðuna
miklu.
Elsku amma ég þakka þér inni-
lega allar okkar samverustundir
sem voru mér svo kærar. Þú tókst
mér alltaf opnum örmum, hvort
sem var um styttri eða lengri
tíma.
Margar góðar minningar á ég
úr Spítalavegi 8. Hjá þér og afa
meðan hann lifði. Eftir að ég
eignaðist mína eigin fjölskyldu
breyttist ekkert, þú tókst henni
eins og þinni eigin. Fyrir þetta
allt vil ég þakka þér amma mín
og vona ég að þér muni ganga vel
á þinni nýju braut á leið til ást-
vina þinna sem farnir voru á und-
an þér.
Helgi Aðalsteinsson
og fjölskylda.
í dag verður til moldar borin,
Kristín Pétursdóttir, fyrrum hús-
móðir að Spítalavegi 8, Akur-
eyri. Hún lést þann 5. desember
sl. að Dvalarheimilinu Hlíð, en
þar hafði hún dvalið hátt á annan
áratug.
Kristín var af eyfirsku bergi
brotin í föðurætt en húnvetnsku í
móðurætt. Faðir hennar, Pétur
Björnsson, var fæddur í Ásgerð-
arstaðaseli í Hörgárdal árið 1851,
en þar bjuggu foreldrar hans,
Björn Benediktsson frá Flöguseli
og Guðrún Guðmundsdóttir frá
Lönguhlíð. Pétur flutti ungur í
Húnavatnssýslu til elsta bróður
síns, sem var vinnumaður á
Keldulandi í Skagahreppi. Þar óx
hann úr grasi. Móðir Kristínar
hét Guðrún Guðmundína, for-
eldrar hennar voru Anna Gísla-
dóttir frá Harastöðum í Skaga-
hreppi og Guðmundur Jónasson,
líklega fæddur að Stóru-Ásgeirsá
í Viðidalstungusókn. Föður sinn
sá Guðrún aldrei, hann drukkn-
aði í fiskiróðri áður en hún
fæddist.
Pétur og Guðrún hófu fyrst
búskap að Ósi en bjuggu síðar að
Tjörn í Nesjum á Skaga og þar
fæddist Kristín þann 8. janúar
árið 1900. Hún fæddist inn í stór-
an barnahóp. Hún var 10. barn
foreldra sinna en alls urðu syst-
kinin þrettán. Þar af komust tólf
til fullorðinsára. Börnin voru:
Guðmundur f. 1884, Álfheiður f.
1888, Páll f. 1889, Anna f. 1890,
Sigurlaug f. 1893, Jóninna Mar-
grét f. 1894, Guðrún f. 1895,
Guðmundur f. 1897, Halldóra f.
1898, Kristín f. 1900, Soffía f.
1901, Sigurður f. 1904 og Pétur f.
1906. Eftirlifandi systkini í dag
eru Soffía, fyrrum húsfreyja á
Holtastöðum í Langadal, sem
býr nú á Vistheimilinu á Blöndu-
ósi, og Pétur sem lengst af starf-
aði sem sjómaður á strandferða-
skipum Skipaútgerðar ríkisins.
Hann er nú búsettur í Hvera-
gerði.
Heimilið að Tjörn var mann-
margt, því auk barnanna og for-
eldra þeirra voru þar nokkrir
vinnumenn og tvær til þrjár
vinnukonur. Þau hafa því verið
ófá handtökin sem þurfti til að
metta alla munnana á þeim bæ.
Aldrei varð þar matarskortur.
Stunduð voru jöfnum höndum
landbúnaður og sjósókn. Pétur
átti skip og stundaði útróðra jafn-
framt búskapnum. Reyndist
hann kappsmikill og aflasæll for-
maður, sem fór ýmist til dagróðra
eða í hákarlalegur, og stundaði
einnig selveiði og hrognkelsa-
veiði. Guðrún var enginn eftir-
bátur manns síns við öflun fanga
til heimilisins, þótt minna hafi
e.t.v. farið fyrir hennar störfum.
Henni var þannig lýst af dætrum
sínum, að hún hafi verið fremur
hlédræg og hljóðlát kona, en að
hann hafi aftur á móti verið
hnellinn, léttur í spori og
glettinn.
Er börnin uxu úr grasi, urðu
þau strax að taka þátt í öllum
störfum, hvort sem um var að
ræða hin hefðbundnu sveitastörf
eða öflun sjávarfanganna, og
stóðu dæturnar við beitingu ekk-
ert síður en synirnir. En ekki
held ég að þær hafi stundað sjó-
róðra, a.m.k. ekki að jafnaði.
Þegar þau urðu eldri réðu þau sig
síðan í vinnumennsku, ýmist á
nærliggjandi bæjum eða þá að
lagt var land undir fót og haldið
til fjarlægari staða.
Kristín réði sig sem vinnukonu
að Hvammi í Eyjafirði, líklega
skömmu eftir 1920. Ári síðarréði
hún sig í vist til Sigríðar og Hall-
gríms Davíðssonar, verslunar-
stjóra Höepfnersverslunar á
Akureyri, en hjá þeim hjónum
starfaði hún í mörg ár. Er Kristín
hélt úr foreldrahúsum var hún
alvön öllum þeim störfum sem til
féllu á venjulegu íslensku sveita-
heimili. En á þeim árum sem nú
fóru í hönd var Kristín á heimili
sem bar með sér mikinn menn-
ingarbrag. Þar voru ýmsar dyggð-
ir í hávegum hafðar og þar lærði
Kristín margvíslega matargerð
sem ekki þekkist á þeim árum á
venjulegum alþýðuheimilum.
Gagnkvæm vinátta og virðing
hélst með Kristínu og fyrrum
húsbændum hennar á meðan
ævin entist.
Við Höepfnersverslun starfaði
ungur verslunarsveinn, Helgi
Pálsson, sem síðar varð eigin-
maður Kristínar. Helgi lauk námi
frá Gagnfræðaskóla Akureyrar
og gerðist útgerðarmaður, og
kaupmaður síðar á ævinni. Helgi
varð eindreginn sjálfstæðismaður
og starfaði mikið að félagsmál-
um. Hann sat í bæjarstjórn til
fjölda ára og gegndi ýmsum trún-
aðarstörfum í bæjarmálum á veg-
um flokksins. Flestum ber saman
um að Helgi sé einn aðalfrum-
kvöðull að stofnun Útgerðarfé-
lags Akureyringa hf. Hann barð-
ist einarðlegast fyrir tilveru
félagsins, ásamt Tryggva Helga-
syni, á erfiðleikatímum þess.
Helgi og Kristín eignuðust sjö
börn: Margréti, sem giftist Aðal-
steini Björnssyni bifreiðarstjóra í
Borgarnesi. Hann er látinn. Mar-
grét býr í Borgarnesi og starfar
við dvalarheimili aldraðra; Guð-
rúnu, kaupkonu á Akureyri, sem
gift er Jóhanni Ingimarssyni;
Pétur, vélstjóra á Akureyri, sem
giftur er Ásu Ásbergsdóttur
hjúkrunarfærðingi; Sigurlaugu,
hjúkrunarfræðingi í Reykjavík,
gift Ragnari A. Ragnarssyni;
Hallgrím, vaktmann hjá Útgerð-
arfélagi Akureyringa; Björgu,
Hvíti víkingurinn heitir sjón-
varpsmyndaflokkur sem norrænu
sjónvarpsstöðvarnar hafa sam-
einast um að gera. Þetta verða
fjórar sjötíu mínútna myndir til
sýningar í sjónvarpi, en jafnframt
verður gerð ein löng útgáfa af
verkinu í kvikmyndahúsum.
Undirbúningur við verkið
hófst fyrir um þrem árum, þegar
leiklistarstjórar norrænu sjón-
varpsstöðvanna ákváðu að fela
Hrafni Gunnlaugssyni að skrifa
frumhandrit að þáttaröð sem
byggði á íslenskum sögum um
kristnitökuna á Norðurlöndum.
Jafnframt var ákveðið að Lars
Bjálkeskog hjá sænska sjónvarp-
inu tæki að sér að stjórna undir-
búningi verklegra framkvæmda.
Þegar frumhandrit og fyrsta
framkvæmdaáætlun lágu fyrir,
var ákveðið að Hrafn skrifaði
lokahandrit Hvíta víkingsins í
samvinnu við Jonathan Rumbold,
þekktan enskan handritahöfund
sem hefur unnið fyrir BBC. Jafn-
skrifstofukonu hjá Hagkaup í
Reykjavík, gift Magnúsi Fr. Sig-
urðssyni skipstjóra hjá Eimskip;
og Pál, kennara og organista á
Kjalarnesi, giftur Bjarneyju Ein-
arsdóttur frá Akranesi. Barna-
börn og barnabarnabörn eru orð-
in fjölmörg.
Þrátt fyrir mannmargt heimili
starfaði Kristín einnig mikið að
félagsmálum. Hún var ein af
stofnendum sjálfstæðiskvenna-
félagsins Varnar á Akureyri.
Hún gegndi m.a. því trúnaðar-
starfi fyrir kvenfélagið Hlíf á
Akureyri að vera Pálmholtsfor-
maður þeirrar deildar félagsins
um hríð, en kvenfélagið rak
barnaheimilið Pálmholt til fjölda
ára. Henni voru þökkuð óeigin-
gjörn störf í þágu félagsins er hún
var kjörin heiðursfélagi þess.
Kristín var mikilhæf og fram-
úrskarandi dugleg kona. Það
vekur furðu mína hve miklu hún
gat áorkað, en jafnframt látið fara
lítið fyrir því. Reyndar naut hún
oft á tíðum dyggilegrar aðstoðar
systur sinnar, Laugu, sem ávallt
framt tóku Norðmenn að sér að
ganga frá lokaáætlun um verkið.
Fullunnið handrit lá fyrir sl. sum-
ar og samþykktu leiklistarstjórar
allra Norðurlanda að sækja sam-
eiginlega um fjárveitingu til
verksins að upphæð 20 milljónir
sænskra króna til Norræna sjón-
varpssjóðsins. Jafnframt ákváðu
stöðvarnar fimm að leggja fram
eina og hálfa milljón sænskar
hver, eða samtals 7,5 milljónir
sænskra króna. Heildarkostnað-
ur er um 32 milljónir sænskra
króna (rúmlega 300 milljónir
íslenskra) og er gert ráð fyrir að
þær 4,5 milljónir sem á vantar
komi frá einkafyrirtækjum og
sjónvarpsstöðum utan Norður-
landa.
Á 30 ára afmælisfundi Nord-
visionar hér í Reykjavík í síðustu
viku, var umsókn leiklistarstjór-
anna lögð fram. Formaður Nord-
visionar er Pétur Guðfinnsson,
framkvæmdastjóri Sjónvarpsins,
cn hann á jafnframt sæti í stjórn
var boðin og búin til að aðstoða
hana. Kristfn hafði að nógu að
hyggja. Auk þess að hugsa um
nokkuð stórt hús og börnin sjö,
var heyjað á sumrum, því lítils-
háttar fjár- og kúabúskap stund-
aði hún. Ræktaðar voru kartöfl-
ur, unnið var við sláturgerð og
fleira og fleira.
Kristín og Helgi voru efnalega
sjálfstæð og höfðu oftast nóg að
bíta og brenna, þótt stundum
hafi verið þröngt í búi á útgerðar-
árum Helga. Húsmóðirin hafði
hlotið sjálfsbjargarhvötina í
vöggugjöf og kunni ýmislegt fyrir
sér þegar illa áraði. Hjartað
höfðu þau bæði á réttum stað og
var Helgi einkar vinsæll hjá þeim
sem þurftu tímabundinnar
aðstoðar við vegna fjárhagserfið-
leika. Það vináttubragð sýndu
þau norskum hjónum á stríðsár-
unum að taka þau ásamt stórri
fjölskyldu þeirra inn á heimili sitt
og var ærið fjölmennt á Spítala-
vegi 8 allt til stríðsloka, en þá
flutti þetta flóttafólk aftur til síns
heima. Á þeim tíma voru bundin
vináttubönd sem aldrei slitnuðu.
Ég varð þeirrar gæfu aðnjót-
andi að giftast dóttur þessara
heiðurshjóna. Því miður voru
kynni okkar Helga allt of stutt.
En Kristínu þekkti ég í 32 ár og í
16 ár leið vart sá dagur að ég hitti
hana ekki. Eftir því sem kynni
okkar urðu lengri, þess betur
lærði ég að meta mannkosti
hennar. Allt til hinstu stundar
þótti mér hún afskaplega fríð
kona. Á þessari stundu er mér
efst í huga þakklæti fyrir þá hlýju
og góðvild sem hún átti í svo rík-
um mæli, glaðværð hennar og
smitandi hlátur, og allar þær
ánægjustundir sem hún veitti
okkur hjónunum og börnum
okkar.
Ég votta látinni tengdamóður
virðingu mína. Guð geymi hana.
Ragnar Ásgeir Ragnarsson.
Norræna sjónvarpssjóðsins.
Umsóknin til Norræna sjón-
varpssjóðsins var unnin af Svíum
og lögð fram af Ingrid Dalberg
leiklistarstjóra TVl í Stokk-
hólmi.
Sjóðsstjórnin samþykkti að
veita umbeðnar 20 milljónir
sænskra króna tii „Hvíta víkings-
ins“.
Hvíti víkingurinn segir frá
ungu fólki á tímum mikilla
þjóðfélagsbreytinga. Hin æva-
forna Ásatrú feðranna er á
undanhaldi og ný trúarbrögð eru
að ryðja sér til rúms. Ný heims-
mynd tekur við af þeirri fornu og
í umróti tímans þarf að endur-
skoða mörg gildi mannlegs lífs.
Leikurinn hefst í Noregi á dög-
um Ólafs Tryggvasonar en berst
síðan til íslands og víða um
Norðurlönd. Hvíti víkingurinn er
ekki sagnfræðilegt verk eða til-
raun til heimildasmíði um þenn-
an tíma, heldur skáldverk um
einstaklinga og örlög þeirra í
ölduróti tímans. í bakgrunni ger-
ast atburðir sem breyttu fram-
vindu sögunnar.
Hvíti víkingurinn verður leik-
inn á íslensku. Upptökur hefjast
vorið 1990 og verður um fjórð-
ungur verksins kvikmyndaður
hér á íslandi, en inniatriði og það
sem gcrist á Norðurlöndum verð-
ur tekið upp í Noregi og Svíþjóð.
Þáttaröðin verður unnin á 35 mm
filmu.
Enn hefur ekki verið ráðið í
nein hlutverk og verður það gert
upp úr áramótum. Leikstjóri
myndaflokksins er Hrafn Gunn-
laugsson.
Opio
til kl. 21
í kvöld
HAGKAUP
Akureyri
Akureyringar
Ferskar
fréttir með
morgunkaffinu
Áskriftar^ST 96-24222
Norræni sjónvarpssjóðurinn veitir
195 miflj. tfl Hvíta vflángsins