Dagur - 04.04.1992, Blaðsíða 6

6 - DAGUR - Laugardagur 4. apríl 1992
Leikurinn er starf barnsins. Bygginariðnaðarmaður framtíðarinnar að
störfum.
helst þurfa þau að hafa sinn stað
fyrir leikföngin sín. Samt sem
áður finnst þeim best og öruggast
að leika sér í návist fullorðinna.
Börnin okkar þurfa bæði næði og
tíma til að geta leikið sér, gætum
þess því að trufla þau ekki hvað
eftir annað að óþörfu.
Þau þarfnást leikfanga til að
ýta, draga, forma, raða, stafla,
grafa með, hlusta á, búa til hljóð,
þykja vænt um og halda utan um.
Þau eru þegar á þessum árum
byrjuð að æfa hlutverk í leikrit-
inu, „þegar ég verð stór“. Þess
vegna er nauðsynlegt að eiga
Það getur reynst þrautin þyngri að velja leikföng, hvort sem
er til gjafa eða handa sínu eigin barni. Skýringin er ekki sú að
framboðið sé takmarkað, þvert á móti er gnægð leikfanga á
markaðnum slík að erfítt er að greina kjarnann frá hisminu.
Þegar gengið er á milli skrautlegra hillanna í leikfangaversl-
unum vakna ýmsar spurningar. Til hvers kaupum við leik-
föng handa börnum? Að hvaða leikföngum leika þau sér og
hver hafna ofan í kassa, þegar tveggja daga gömul, og nýtast
ekki meir? Hvaða leikföng endast og hver þeirra hrynja í
sundur við minnsta högg? Hver er tilgangurinn með því að
kaupa skrímsli sem ælir slími? Er forsvaranlegt að kaupa
geislabyssu, handjárn og riffía handa börnum? Er í lagi að
kaupa bollastell handa strákum eða torfærujeppa handa
stelpum?
Spurningarnar eru óteljandi rétt
eins og leikföngin í hillunum og
við þeim fást ekki einhlít svör.
Þegar við kaupum leikföng
handa börnunum okkar er það
okkar að hugsa málið, sýna
ábyrgð og velja samkvæmt eigin
hyggjuviti og löngun í stað þess
að láta valið stjórnast af auglýs-
ingaherferðum. Vissulega vilja
flest börn í dag eiga Turtles og
Barbie dúkku með barn í magan-
um. Spurningin er, er nauðsyn-
legt að hvert barn eigi heiit safn
Turtles hluta? Hve margir Mast-
ers og Heman kallar skyldu liggja
óhreyfðir og lítt notaðir í geymsl-
um? Auglýsingaherferðarleik-
föngin eru spennandi en þau eld-
ast illa. Þess vegna er heppilegt
að velja fjölbreytt leikföng, bæði
nýja og spennandi framleiðslu og
gamla og margreynda.
Það er rétt að minna sjálfan sig
á að verð og gæði leikfanga fara
ekki alltaf saman. Ótrúlega dýr
og flókin margsamansett leikföng
eiga oft fáa lífdaga í barnaher-
berginu á meðan einföld leikföng
geta verið uppspretta nýrra og
nýrra leikja á hverjum degi.
Hugsið ykkur til dæmis, hve ein-
faldur góður bolti er! Það sem
kostar ekkert getur líka verið
skemmtilegt. Það er skemmtilegt
að safna fallegum steinum í fötu,
búa til snjóhús og sulla í polli ef
hann er ekki of stór. Það má búa
til ýmislegt úr hversdagslegustu
hlutum, skóflu úr djúsbrúsa, bát
úr bréfi, hús úr rúmteppi.
Hvort sem börnin okkar eru
strákar eða stelpur eiga þau rétt á
að fylgjast með báðum foreldrum
sínum í lífi og starfi. Ákveðum
ekki fyrirfram hvert áhugasvið
bamanna okkar er um leið og við
vitum hvers kyns þau eru. Berum
sömu virðingu fyrir óskum
stráksins, sem vill eignast bolla-
stell, eins og þess sem vill eignast
jarðýtu, og stelpunnar sem vill
eignast verkfæri en ekki snyrti-
dót.
Við val á leikföngum er nauð-
synlegt að taka mið af þroska
barnsins sem eignast leikfangið.
Hins vegar vaxa mörg vönduð og
góð leikföng með börnunum
okkar og henta því jafnt eldri
sem yngri börnum.
Góð leikföng eru sterk, litrík,
gott að halda þeim hreinum og
umfram allt skaðlaus. Þau skerpa
athyglisgáfu barnanna og örva
ímyndunarafl þeirra.
Fyrstu leikföngin
Því meiri örvun sem ungbarnið
okkar fær því betur skilar því
áfram á þroskabrautinni. Ung-
Leikfangasafn:
Óróar, hringlur, blöörur,
spiladósir, naghringir,
bangsar, tuskudúkkur,
boltar, formakassar, mjúka
litríka plast- eöa gúmmí-
hluti, vögguljóö.
*
A ööru og þriðja ári
Þegar börnin okkar stíga sín
fyrstu skref víkkar sjóndeildar-
hringur þeirra og það er ótal-
margt að sjá og skoða. Börn
þarfnast rýmis til að leika sér og
Hversdaglegustu hlutir geta breyst í leikföng í höndum barnanna okkar.
Þetta er bfllinn minn!
barn sem liggur stóran hluta af
vökutíma sínum í hljóðu svefn-
herbergi, í mjallahvítri tjaldaðri
vöggu, fer á mis við nauðsynlega
örvun og reynslu.
Börn á fyrsta ári þarfnast leik-
fanga til að horfa á, hlusta á,
snerta, bíta í, toga í, berja í, rúlla
og halda utan um. Auk þess þurfa
þau að fá næg tækifæri til að
hlusta á venjulegt talmál og til að
stæla eigin líkama með því að
hreyfa sig frjálst á gólfi.
Njótum lífsins í leik með börnunum okkar.
Kjósum viðfangsefni sem við höfum sjálf
gaman af til að geta leikið okkur við þau
heilshugar af gleði og áhuga.
Gefurq þeim aðeins færri og ódýrari
leikföng en fleiri og dýrmætari stundir
með okkur. Fleiri „pakka fulla“ af
_______athygli, öryggi, hlýju og ást.____
Næsti þáttur: Við foreldrar
leikmuni, það er að segja barna-
útgáfu af ýmsum hlutum sem við
fullorðna fólkið notum í daglegu
lífi.
Leikfangasafn:
Dúkkur, dúkkuvagnar,
bílar, bátar, dýr, boltar,
fötur, krít, liti, pappír,
myndabækur, sandkassa-
form, skóflu, bangsa, tré-
púsluspil, raðpýramída,
leir, rugguhest, kubba,
ásláttarhljóöfæri, leikfanga-
síma, tösku, spegil, bolla-
stell, pott, sleif, sóp, hrífu,
söngva og fingraþulur.
*
A fjórða og fímmta ári
Leikir barnsins okkar eru í senn
starf þess og nám. Talið er að
leikföng geti haft áhrif á viðhorf
barna til starfsgreina og til jafn-
réttis kynjanna.
Við val leikfanga er nauðsyn-
legt að taka mið af getu og
þroska barnsins, stórir hlutir
hæfa smáum höndum en litlir
hlutir stórum. Fjölbreytt leik-
föng, margvísleg að lögun, lit,
stærð og eiginleikum eru börnun-
um okkar hvatning til aukins
málþroska og kalla á ný og ný orð
og hugtök.
Á þessu aldursskeiði þarf barn-
ið að eiga leikföng til að geta
teiknað, málað og föndrað. Bæk-
ur til að skoða og fletta. Ýmsa
hluti til að geta búið til þorp, bæi,
hús, fjárhús, fjós, hafnir og skip.
Leikfangasafn:
Pappír, penslar, litir, krít,
tafla, púsluspil, barna-
skæri, bolta, þríhjól, sleða,
dúkkur, dúkkudót, dýr,
kubba, bíla, skip, leik-
fangamenn, myndabækur,
munnhörpu, eldhúsáhöld,
tónlist á spólum eöa
plötum, hugsanlega segul-
bandstæki.
Á fímmta og sjötta ári
Leikir barnsins okkar við önnur
börn eru tækifæri þess til að læra
mannleg samskipti og öðlast
félagslegan þroska. Þess vegna er
ákaflega mikilvægt að gefa því
tækifæri til að leika sér með öðr-
um börnum. Læra að skiptast á,
lána, skila, bíða og deila með
öðrum.
Allir leikir og leikföng sem
stæla barnið og efla hvort sem er
andlega eða líkamlega eru mjög
mikilvægir. Leikföng sem hvetja
til aukinnar hreyfingar eru því
æskileg sem og leikföng sem
þjálfa fínhreyfingar barnsins.
Leikföng eins og púsluspil, rað-
verkefni til dæmis perlur, og
ýmiss konar föndurvörur gegna
mikilvægu hlutverki við þjálfun
fínhreyfinga. Bækur, söngvar,
þulur og hreyfileikir eru
skemmtileg viðfangsefni fyrir
börnin okkar.
Leikfangasafn:
Sippubönd, húlla húlla
gjörö, boltar, fingrabrúður,
dúkkur, dúkkuföt og annað
dúkkudót, ýmiss konar eld-
húsáhöld, búsáhöld svo
sem straujárn og sópur,
kubbar, púsluspil, spil,
bílar, dráttarvélar, gröfur,
skip, trommur, föndurvörur,
bækur, sögur og ævintýri,
fjölfræöibækur og tónlist.
Ýmsar upplýsingar og ábendingar: Lone
Jensen, forstöðumaður Leikfangasafns
Svæðisstjórnar á Norðurlandi eystra.