Dagur - 30.01.1993, Side 10

10 - DAGUR - Laugardagur 30. janúar 1993
Heilsupósturinn
Einar Guðmann
Með lystisemdimar við stýrið
Það er ljóst að það að lækka
magn kólesterols í blóði er ein
aðal leiðin til þess að minnka
líkumar á hjarta- og kransæða-
sjúkdómum. Sýnt hefur verið
fram á það að veruleg fylgni er á
milli kólesterols í blóðinu og
áhættunnar á að deyja vegna
hjarta- og kransæðasjúkdóma.
Rannsóknir hafa sýnt að LDL-
kólesterolmagn sem er hærra en
220 mg./dl og HDL-kólesterol
magn fyrir neðan 45, fela hvort
tveggja í sér hættu á hjarta- og
kransæðasjúkdómum. Það sem
hægt er að gera til þess að lækka
kólesterol í blóði er í megin
atriðum tvennt. - Hægt er að
taka lyf sem ýmist minnka kól-
esterolmagn bióðsins eða þynna
blóðið, eða hins vegar að haga
mataræðinu þannig að það inni-
haldi lítið kólesterol.
Við getum í sjálfu sér ásakað
okkur sjálf um það hvemig kom-
ið er fyrir okkur. Allur okkar
lífsstíll og mataræði er þvert brot
á öllu því sem við vitum að er
okkur hollara. Allt mat okkar á
því hvað gott er snýst æði oft um
mataræði og afslöppun sem er
líkamanum óæskileg. Venjulegt
fæði inniheldur mikið af dýra-
próteinum, fitu og sykri, en í það
skortir trefjafæði eins og græn-
meti, ávexti og kom. í rauninni
er vitað mál að ef við stæðum
ekki frammi fyrir öllum þessum
„lystisemdum“ þá værum við að
mestu laus við hjarta- og krans-
æðasjúkdóma.
- Aðferðir sem lækka kólesterol í blóði
En hvað með lyfin sem lækn-
ar gefa þeim sem þurfa að lækka
við sig kólesterol, virka þau öll?
Það er staðreynd að lyfjamarkað-
urinn í heiminum í dag er ekki
allur þar sem hann er séður.
Lyfjaframleiðendur keppast við
að koma sínum lyfjum á fram-
færi og vissulega er peningalykt
af þeim málum eins og öðrum.
Michael Murray, N.D. skrif-
aði grein í blaðið Health World
nú í janúar, þar sem hann ber
saman virkni og áhrif hinna
hefðbundnu lyfja sem notuð eru
til þess að lækka kólesterol og
jafnframt áhrif svokallaðra nátt-
úrulegra efna. Sum af þeim lyfj-
um sem notuð eru í dag fá það
óþvegið hjá honum og telur hann
þeim vera margt að van-
búnaði til þess að takast á við
kólesterol, þar sem mörg þeirra
fela í sér alvarlegar aukaverkan-
ir. Jafnframt bendir hann á að
sum þeirra hafi alls ekki jákvæð
áhrif á hjarta- og kransæðasjúk-
dóma.
An þess að ætla að gera nein-
um ákveðnum lyfjum skil þá er
nokkuð athyglisvert sem Micha-
el Murray, N.D. bendir á að oft
virðist svo að hin óhefðbundnu
efni eins og t.d. hvítlaukur og
niacin' hafi ekki síðri áhrif á
magn kólesterols í blóði heldur
en mörg þeirra lyfja sem
framleidd eru. Hins vegar sé
munurinn sá að verðmunurinn
getur verið tífaldur eftir því hvað
notað er. Michael Murray, N.D.
Það er staðreynd að lyfjamarkaðurinn í heiminum í dag er ekki allur þar
sem hann er séður. Lyfjaframleiðendur keppast við að koma sínum
lyfjum á framfæri og vissulega er peningalykt að þeim málum eins og
öðrum.
orðar þetta þannig: „Mörg nátt-
úruleg efni sem notuð eru til
þess að lækka kólesterol hafa
sýnt að þau hafa betri áhrif held-
ur en lyfin, en þau em ekki mik-
ið notuð. Það er aðallega sökum
efnahagslegra ástæðna. Niacin
og gugulípíð t.d. em þess eðlis
að ekki er hægt að fá einkaleyfi
á þeim og þess vegna er lítið á
þeim að græða fyrir lyfjafyrir-
tækin sem geta framleitt og
markaðssett lyf sem kosta að
meðaltali tíu sinnum meira.
Engu að síður virðist þessi þróun
vera að snúast við, þar sem sí-
fellt fleiri snúa sér að náttúm-
legri aðferðum til þess að ná
hollustumarkmiðum sínum.“
Það er spuming hvort þetta
sem hér að ofan er ritað sé eina
dæmið sem hægt er að taka um
„hagnýtni" lyfjaframleiðenda á
lyfjatrú almennings. Allt á að
leysa með lyfjum. Eins og að
ofan var sagt, þá er allur okkar
lífsstíll farinn að miðast við að
gera okkur alla hluti sem auð-
veldasta. Að sjálfsögðu viljum
við í kjölfar þess halda okkur við
ódýrar og þægilegar lausnir þeg-
ar við stöndum frammi fyrir því
að læknirinn hefur tjáð okkur að
við séum á barmi þess að fá
hjartaslag eða annað álíka. Hver
er þá lausnin? Ætli við vitum
það ekki flest innst inni hver hún
er, en það breytir því ekki að svo
lengi sem við ölum okkur og
bömin okkar upp í því að læra
einungis að meta það sem er
feitt, sætt og ljúft, þá fjarlæg-
jumst við ekki vandann. Það
liggur í eðli okkar sem höfum
lifað á þennan hátt að við sitjum
í rauninni ekki við stýrið. Lang-
anir okkar, venjur og matarlyst
hafa fyrir löngu stigið bensínið í
botn.
VÍSNAPÁTTUR
Jón Bjarnason frá Garðsvík
Húnvetnsk kona léði mér
þessar vísur, á lausum
blöðum. Hvorki veit ég tilefni
né höfunda:
Þegar í vestrí sólin sest
sönginn flestir spara.
Þá er best að beisla hest,
búa út nesti og fara.
Hans þú varla vitið sérð,
vonda galla hefur.
Oft er kallinn einn á ferð
eins og fjallarefur.
Einfætling ég úti sá,
ei til ferða laginn.
Báðum öxlum ber hann á
bull og ragn á daginn.
Heimþrá:
Flestum gæðum fráskilinn,
fjölgar mæðudögum.
Heim þá læðist hugurinn,
helst f kvæði og bögum.
Næstu vísur kvað Ingvi
Guðnason á Skagaströnd.
Vor í lofti:
Mildur blær í lofti leikur,
lifna grös um engi og tún.
Liðast eins og léttur reykui
Ijósgrá þoka um heiðarbrún.
Fagurt syngur fuglaskarinn,
fagnar þegar sólin skín.
Þá er ég til fjalla farínn.
Faðmur dalsins bíður mín.
Hinn salti sær:
Hóta orð hins salta sæs
sálar morði og pínu.
Kárí norðan bitur blæs.
Best er að forða sínu.
Kvíðum ei:
Þó að frjósi og fenni spor
og farí sumarblíða
meðan andinn á sér vor
engu þarfað kvíða.
Nú birti ég stökur eftir Örn
Arnarson:
Lýðurínn virðir lögin skráð,
ljóst þó dæmin gjörí,
að þangað sækir refur ráð,
sem rænir lambið fjörí.
Vinsemd brást og bróðurást,
breyttist ást hjá konum.
Matarást varskömminni skást,
sjaldan brást hún vonum.
Prédikaði presturínn
píslir vítisglóða.
Amen, sagði andskotinn.
Aðra setti hljóða.
Meira eftir Örn Arnarson.
Sköpun mannsins:
Alfaðir í Eden fann
apa, sem um greinar rann,
ætlaði að gera úr honum mann,
sem elskaði guð og náungann.
Sat hann við með sveittar brár
sextán hundruð þúsund ár.
Apinn reyndist þrjóskur, þrár,
þykkjukaldur og hyggjuflár.
Að hálfu leyti api enn,
eðlin geymir tvenn og þrenn,
lítil von hann lagist senn.
Lengi erguð að skapa menn.
Guðmundur Gunnarsson á
Tindum kvað.
Vorkoma:
Bráðum garpa burt er þraut,
blóm í varpa glitrar.
Vetur snarpur víkur braut,
vorsins harpa titrar.
Til athugunar:
Leggi menn á munaðs-haf
minnkar senn í vösum.
Margur kennir óhægð af
ástar brennigrösum.
Ekki veit ég höfund næstu
vísu, en varla mun hún
gömul:
Listagerðar líkist grein
lífið ungra hjóna
þó lykkja færíst ein og ein
yfir á nýja prjóna.
Þorsteinn Magnússon frá Gil-
haga kvað næstu vísur.
Fjólubrekka:
Hér var fjólu fyrr mót sól
fagurt skjólið valið.
Nöpur gjóla nú um jól
næðir bólið kalið.
Baugabrot:
Fyrír gíg mér eyddist afl,
oft nam ráði skeika.
Nú er ævin tapað tafl,
tregðast ég að leika.
Anda napuvt oft ég finn,
auðnu tapast vegur,
asnaskapur allur minn
er svo hrapallegur.
Þá koma heimagerðar vísur.
(J. B.) Samkvæmt frétt frá
Dalvík í öndverðum nóvem-
ber 1991:
Ráðherrann á fullrí ferð
fór á kostum núna,
seldi fyrir sama verð
sjóhattinn og frúna.
Meðan eitthvað fyrír fæst
fólkið ótta blandið
heldur sumt hann selji næst
sjálfstæðið og landið.
Kökur:
Alltaf skortir efni ný,
engar hlæja stökur.
Bakast sálarofni í
aðeins drullukökur.
Mælt til vinar:
Geymdu vel þín litlu Ijóð
létt og mjúk á fæti.
Borín von að vísa góð
veki öðrum kæti.
Jósep Sveinsson Húnfjörð
kvað.
Leitis-Gróa:
Leitis-Gróu frænkum frá
fékk ég nóg af dómum,
hugans lóa léttfleyg þá
ljóða - hló á blómum.
Maurapúkinn:
Sker í parta skýra dyggð,
skammtar spart af auði.
Inn við hjartað á sér byggð
andans svartidauði.
Guðmundur Gunnarsson
bóndi á Tindum í Skarðs-
hreppi kvað.
Ferskeytlan:
Marga hefur stund mér stytt
stakan dável gerða.
Eftirlætis-yndi mitt
er og mun hún verða.
Meðan íslenskt ómar mál
aldrei mun hún deyja.
Einhvern Þorstein eða Pál
endurvekur Freyja.
Næstu vísur kvað Ásvaldur
Magnússon.
Sumardýrð:
Dalinn fyllir fegurð ný,
fjalla milli að grunni.
Klettasyllur sveipast í
sólargyllingunni.
Gömlu skáldin:
Man ég áður æsku frá:
Ýtar dáðum fylltir
stökur kváðu staupum hjá,
stundum ráðavilltir.
Nýju skáldin:
Tíðin ljóða önnur er,
aukast fróðleiks gæði:
Yrkir þjóðin, eins og ber
einskær „móðins“ kvæði.
Þá koma vísur eftir Höllu
Eyjólfsdóttur frá Laugarbóli.
Til Sigvalda Kaldalóns:
Þú sem æ afheilum hug
hindrar sundrung alla,
lyftu hverrí list á flug.
Láttu þar enga falla.
Bláa blómið:
Blátt og lítið blóm á hæð
byljir síst fá unnið.
Eg sé glöggt frá einni æð
okkar líf er runnið.
Efnabreyting:
Áburður, sem úti fraus
aftur berst að munni.
Efnabreyting endalaus
er í náttúrunni.
Þorsteinn Magnússon frá Gil-
haga kvað:
Um hest:
Þrekinn stóð ístraumi þungum,
sterkur vóð hann kröpin blá,
klaka tróð á breiðum bungum,
beinin góð hann treysti á.
Eðli og æfing:
Leikinn þáttur læríst skjótt
lífs á máttargrunni.
Eðlisháttinn finnur fljótt
flest í náttúrunni.