Dagur - 17.06.1994, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - Föstudagur 17. júní 1994
ÚTGEFANDI: DAGSPRENT HF.
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 60, AKUREYRI,
SlMI: 96-24222 • SÍMFAX: 96-27639
ÁSKRIFT M. VSK. KR. 1400 Á MÁNUÐI • LAUSASÖLUVERÐ M. VSK. KR. 125
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 765 KR.
RITSTJÓRAR: JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, (ÁBM.),
ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON, (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
UMSJÓNARMAÐUR HELGARBLAÐS: STEFÁN SÆMUNDSSON
AÐRIR BLAÐAMENN: GEIR A. GUÐSTEINSSON,
HALLDÓR ARINBJARNARSON.(íþróttir),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 96-41585, fax 96-42285),
STEFÁN SÆMUNDSSON, ÞÓRÐUR INGIMARSSON.
LJÓSMYNDARI: ROBYN ANNE REDMAN
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI: HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTVINNSLA: DAGSPRENT HF.
Lýðveldíð ísland 50 ára
Um allt land er þess minnst í dag að 50 ár eru liðin
frá þeim merka degi er Lýðveldið ísland var stofnað
á Þingvöllum. Sveinn Björnsson vann þá eið að
stjórnarskránni og undirritaði eiðstaf. Þetta var
gleðidagur og þessum áfanga fagna allir lands-
menn í dag, fimmtíu árum síðar.
Hálf öld í sögu þjóðar er ekki langur tími, en því
verður ekki á móti mælt að á þessum 50 árum hefur
ótrúlega margt áunnist. Framfarirnar og þróunin er
slík að þess eru fá dæmi í hinum vestræna heimi.
í lýðfrjálsum ríkjum Vesturlanda er litið á frelsi og
lýðræði sem sjálfsagðan hlut. En lýðræðislegt,
frjálst þjóðskipulag er ekki sjálfgefið, fyrir því þurfa
þjóðir að berjast og fyrir því þurftum við íslending-
ar að berjast á sínum tíma. Forseti íslands, frú Vig-
dís Finnbogadóttir, kemst svo að orði í viðtali sem
birt er í Degi í dag: „í Biblíunni segir að Móses hafi
verið 40 ár í eyðimörkinni áður en hann snéri aftur í
von um að atburðir væru farnir að fyrnast í minn-
inu. Eldri kynslóðin í landinu, sú sem man tvenna
tíma, er vel meðvituð um hvað það merkir að búa
við það frelsi sem lýðveldið færði okkur. Hins vegar
hefur yngri kynslóðin ekki verið minnt nægilega á
að frelsið er ekki sjálfgefið. Mikið var haft fyrir því
að öðlast þetta frelsi og það er nauðsynlegt að
minna á, hvenær sem tækifæri gefst, hve dýrmætt
það er. “
í Degi fyrir 50 árum var vitnað til fleygra orða
danska prestsins og rithöfundarins Kaj Munk:
„Frelsið getur enginn gefið nema guð einn, og
hann gefur það aðeins þeim, sem skilja hvílíkar
skyldur slík gjöf leggur þeim á herðar. “ Síðan segir
Dagur þann 22. júní 1944: „Þetta um skyldurnar
þarf öll íslenzka þjóðin að leggja sér á hjarta, og
ekki sízt löggjafar hennar og ríkisstjórn, svo að
frelsið verði ekki frá henni tekið. Hafi þjóðin skiln-
ing á þessu verður 17. júní 1944 skráður á spjöld
sögunnar sem hinn mikli dagur".
í huga þjóðarinnar er og hefur 17. júní 1944 ætíð
verið hinn mikli dagur. Dagur sigurs og óskoraðs
stjórnfrelsis. Þess vegna eru ríkar ástæður til veg-
legra hátíðarhalda um allt land í dag.
Dagur óskar íslenskri þjóð heilla á 50 ára lýð-
veldisafmælinu.
I UPPAHALDI
Myndi flytjast í
sumarbústaðinn
Sigfríður Þor-
steinsdóttir var
í vikunni kjörin
forseti bœjar-
stjórnar Akur-
eyrar. Sigfríður starfar
sem tœkniteiknari hjá
Verkfræðistofu Norð-
urlands en hóf afskipti
af stjórnmálum fyrir
allnokkru og fór fyrst í
framboð 1982. Sigfríði
líst ágœtlega á nýja
embœttið og á ekki von
á öðru en nœg verkefni
verði til að glíma við
nœstu fjögur árin. Les-
endur fá hér nasasjón
af því hvað er í uppá-
haldi hjá nýjum forseta
bœjarstjórnar.
Hvað gerirðu helst ífrístundum?
Ég sinni aóallcga fclagsmál-
um og pólitík.
Hvaða matur erímestu uppálialdi
hjá þér?
Það er nú ýmislegt, t.d. pasta.
Uppáhaldsdrykkur?
Ætli þaó sé ekki kaffi.
Slgfríður Þorsteinsdóttir.
Ertu hamlilcypa til allra verka á
heimilinu?
Stundum.
Er heilsusamlegt líferni ofarlega á
baugi hjá þér?
Já, það má segja það.
Hvaða blöð ogtímarit kaupirþú?
Ég kaupi Dag og Veru.
Hvaða bók er á náttborðinu hjáþér?
Það er reyndar ekki bók heid-
ur fyrirlestur um svcitarstjórnar-
menn cftir Auóun Offcrdal. Hann
var fiuttur á þingi um sveitar-
stjómarmál um daginn, skcmmti-
legur fyrirlestur sem ég vil lesa
betur.
Hvaða hljómsveit/tónlistarmaður er
í mestu uppáhaldi lijá þér?
Dire Straits.
Uppáhaldsíþróttamaður?
Sigrún Hrafnsdóttir, sund-
kona.
Hvað horfir þú mest á í sjónvarpi?
Ég horfi aóallega á frcttir.
A hvaða stjórnmálamanni hefurþú
mest álit?
Ég hcf mikið álit á Halldóri
Ásgrímssyni.
Hvar á landinu vildirðu helst búa ef
þú þyrftir að flytja búferlum?
Eg á sumarbústað hérna aust-
ur í heiðinni. Ætli ég myndi ekki
bara i'ara þangaö.
Hvaða hlut eða fasteign langar þig
mest til að eignast um þessar mund-
ir?
Ekkert.
Hvernig œtlarðu að verja sumarleyf-
inu?
Ég ætla aó skreppa tii Turku í
Finnlandi á Nordisk förum. Ætli
ég ferðist svo ekki innanlands.
Hvað œtlarðu að gera um helgina?
Á iaugardaginn tek ég að öll-
um líkindum á móti gestum og á
sunnudaginn ætla ég að hjálpa til
við kvennahlaupið. JHB
VANOAVELTUR_________ Ó5KAR ÞÓR HALLDÓRSSON
VV I / t •• # ##f t •• #
Hæ ho jibbijei og jibbijei
Fimmtíu ár - það er langur tími.
Og þó. Ég er að vísu bara rétt lið-
lega þrítugur en þrátt fyrir þaó er
ég farinn að sjá þátíðina í rósrauð-
um glampa. Mér finnst allt hafa
verið betra í þá gömlu, góðu daga.
Þessir gömlu dagar eru einhvem
tímann í fortíðinni, reyndar hvorki
í fyrra né hitteðfyrra, en kannski
fyrir tíu árum aó ekki sé nú talað
um tuttugu árum. Lýðveldisaf-
mælið er tími uppgjöra, horft er til
baka og fortíðin dásömuð. Allt var
svo miklu betra hérna áður fyrr.
Ég hef satt best aó segja ckki
hugmynd um hvemig fólk fór
yfirleitt að hér á árum áöur.
- Hvernig í ósköpunum gátu
konur til dæmis stundaó leikfimi -
án Always Ultra dömubinda?
- Hvernig gat samfélagið geng-
ið eðlilega fyrir sig án tölva?
- Var ekki alveg óbærilegt að
verða að gjöra svo vel að hlusta á
útslitnar grammofónplötur á
gömiu gufu Ríkisútvarpins?
- Hvernig var hægt að draga
fram lifið án pizzunnar?
Vínberin í kaupfélaginu
Þrátt fyrir að vera bamungur að
aldri man ég þá tíð er hátíð var í
bæ þegar vínber fengust í kaupfé-
laginu. Ef ég man rétt tengdust
vínberin ákveðnum árstíma. Þau
voru ^gleóigjafar og ávextir yfir-
leitt. I þá daga var talaó um jóla-
eplin, þessi rauðu, stóru og safa-
miklu. Keyptir voru stórir kassar
af þessu dýrindi og eplin runnu
ljúflega niður um hátíðarnar. Þetta
er liðin tíð. Nú eru epli svo hvers-
dagslegur matur að það þykir ekk-
ert sérstaklega jólalegt að bíta í
þau.
Og það var líka í þá gömlu,
góöu daga sem Bítlarnir tröllriðu
gervallri heimsbyggðinni. Ég
hafói að vísu heldur lítið vit á
Bítlatónlist að ekki sé talað um
Rolling Stóns. Eldri bræður mínur
voru hins vegar á kafi í „bransan-
um“ og sögóu mér allt sem ég
þurfti að vita um leyndardóma
Bítlanna. Mér var að vísu iðulega
hent öfugum út þegar upp komst
að ég hafði ekki gengið nægilega
viróulega um plöturnar. Rispur
voru ekki það allra vinsælasta. Til
þess að friða yngra gengið á heim-
ilinu var fjárfest í Dýrunum í
Hálsaskógi. Þeir eldri hlustuöu á
Paul og John. Ég varð aó gera mér
Mikka og Lilla að góðu.
Sagan endurtekur sig. Mér til
mikillar skelfingar eru þeir Mikki
og Lilli í hvað mestu uppáhaldi
hjá þriggja ára syni mínum. Á
meóan hlusta ég á Bítlana og
Bubba.
Undarleg þjóð
Ef út í það er farið er íslensk þjóð
næsta undarleg. Við höfum verið
á eilífri vertíð. Síðutogaravæðing-
in, síldarævintýrið og skuttogara-
væðingin. Veskin tútnuðu út, hús-
in þutu upp og verðbólgan sá um
að brenna upp fjársk.uldbinding-
arnar. Ekkert einasta mál. Það var
í engu sparað.
Vertíðarhugsunarhátturinn er
ennþá til staðar, þrátt fyrir hinar
svokölluóu efnahagsþrengingar.
Jepparnir eru af fiottustu og dýr-
ustu gerð, vídeótækin þau bestu
og dýrustu og svo mætti áfram
telja. Vió viljum ekki láta segja
um okkur að við séum eitthvað
aumingjalegri en Jón og Gunna í
næsta húsi. Við verðum aó vera
töff.
Guðmundur Andri Thorsson,
rithöfundur kemst vel að orði í
grein sem hann nefnir „Áferó
mannlífsins“ og birtist í bókinni
„Tilraunin Island í 50 ár“. Þjóð-
inni verður vart betur lýst í stuttu
máli. Gefum Guðmundi oröið:
„I íslenskum bygingastíl hclst
vanþekking í hendur vió óbilandi
sjálfstraust á cinhvern hrífandi
hátt. Af sama toga eru stórbrotin
kaup á fótanuddtækjum, heimilis-
tölvum, gervihnattadiskum,
brauögeróarvélum, skemmturum,
faxtækjum, símsvörum, bílasím-
um og yfirleitt öllu því sem er
þráðlaust, fjarstýrt og dígítal og
óþarft. Þetta lýsir fölskvalausri trú
á nútímann; vitnar um þjóð sem
hrífst af sérhverju galdratæki sem
út af honum gengur - þetta sýnir
okkur þjóð sem er í óvenjulega
nánu og sterku sambandi við for-
tíð sína, man kuldann og eymdina
og úrræöaleysið og fákænskuna
sem íatæktin ól og ætlar aldrei aft-
ur að hírast í moldarkofum, heldur
taka þátt í nútímanum af alefii;
vcit rétt cins og fólk af nýupp-
götvuóum þjóðflokki í Amazon að
úr með tölvupípi er undursamleg
vél.“
„Hálft ár enn í jól“
Og enn einu sinni er kominn 17.
júní - í þctta skipti töluvert merki-
lcgri dagur en venjulega. Kórar
syngja auóvitað „Hver á sér fegra
föóurland“ og „Úr útsæ rísa Is-
landsfjöll". En almenningur kyrjar
eftir sem áður 17. júní lag
Bjartmars Hannessonar og Hauks
Ingibergssonar. Hjá yngri kyn-
slóðinni er samasemmerki á milli
17. júní og eftirfarandi ljóðlína:
Blómin springa út og þau svelgja í sig
sól.
Sumarið í algleymi og hálft ár enn í jól.
í hjarta sínu fólkið gleðst og syngur lítið
lag
því lýðveUlið Island á afmœli í dag.
Hœ hó jibbijei og jibbijei
það er kominn 17. júní.