Dagblaðið Vísir - DV - 16.08.1994, Blaðsíða 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 16. ÁGÚST 1994
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SiMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1400 kr. m/vsk.
Verð i lausasölu virka daga 140 kr. m/vsk. - Helgarblað 180 kr. m/vsk.
Matur er mannsins megin
Mikil aösókn heilbrigðisstétta var að fyrirlestrum
bandarískra lækna og næringarfræðinga, sem héldu op-
inn fund í Reykjavík fyrir helgina í boði bændasamtak-
anna og Náttúrulækningafélags íslands. Fagfólk er farið
að átta sig á, að næring hefur mikil áhrif á heilsu.
Það er svo sem ekki vonum fyrr, að áhugi heilbrigðis-
stétta beinist að náttúrulegum lækningaleiðum. Þær hafa
verið kynntar hér í rúma sjö áratugi og oft sætt flimting-
um. En nú eru menn famir að viðurkenna, að oft er
gott mataræði árangursríkara en lyf og uppskurðir.
Gott mataræði er ein bezta leiðin til að hindra viðgang
sjúkdóma, sem tengjast lífsstíl nútímamannsins. Fyrir-
ferðarmest eru þar krabbamein og hjartasjúkdómar.
Sjúkdómar af því tagi kalla á mikinn og vaxandi hluta
af þjóðartekjunum, sem um leið standa í stað eða minnka.
Enn er ekkert lát á óhófsneyzlu þjóðarinnar á hvítum
sykri, sem haldið er fram, að sé skaðlegri heilsufarinu
en áfengi og tóbak til samans. Sú skoðun var sett fram
af þekktum íslenzkum vísindamanni og lækni, sem ekki
verður sakaður um sérvizku eða sértrúarofsa.
í Bandaríkjunum og víðar eru næringarfræðingar að
mestu orðnir sammála um, hvaða mataræði verndi heilsu
fólks. Það er í stórum dráttum mataræðið, sem hér á
landi hefur verið kynnt á vegum Náttúrulækningafélags
íslands og notað í Heilsustofnun þess í Hveragerði.
Þrátt fyrir skyndibitaátið hefur næring íslendinga að
ýmsu leyti batnað. Gróf heilhveitibrauð hafa náð út-
breiðslu og farin eru að sjást pöstu úr heilhveiti. Ávextir
og hreinir ávaxtasafar eru á hvers manns borði og notk-
un fjölbreytts grænmetis breiðist út jafnt og þétt.
Settar hafa verið á fót verzlanir, sem sérhæfa sig í
vörum af þessu tagi. Einstaka sinnum er lífrænt ræktað
grænmeti á boðstólum. Langt er þó frá því, að hollur
matur sé eins aðgengilegur og hann þyrfti að vera. Ekki
geta allir búið á Heilsustofnuninni í Hveragerði.
Læknamir, sem voru hér fyrir helgina, svo og ýmsir
aðrir bandarískir gestir íslenzku bændasamtakanna fyrr
á þessu ári hafa bent á sérstöðu íslands og möguleika
íslenzks landbúnaðar á sviði náttúrulegrar fæðu, einkum
í lífrænni ræktun grænmetis, mjólkur og kjöts.
Erlendis er jarðvegur víða orðinn eitraður af efnum,
sem eiga að þenja afkastagetu landbúnaðar. Hið sama
er að segja um alla fæðukeðjuna, sem byggist á þessum
jarðvegi. Hér á landi hefur krafa til afkasta ekki enn
haft eins skaðleg áhrif á umhverfi landbúnaðar.
Við samanburð á erlendum og innlendum landbúnaði
verður að hafa þann fyrirvara, að víðast hvar í vestræn-
um löndum er auðvelt fyrir fólk að nálgast lífrænt rækt-
aða fæðu og aðra náttúrulega fæðu frá framleiðendum,
sem hafa sérhæft sig á því sviði og fá hærra verð.
Hér á landi er hins vegar tiltölulega erfitt að fá slík
matvæh, enda ríkir furðulegt innflutningsbann á lífræn-
um grænmetistegundum, þegar sömu tegundir fást hér
ólífrænar. íslenzkur landbúnaður er varla byrjaður að
sveigja sig að innlendri neyzlu á þessu sviði.
Eins og oft vill verða hér á landi vilja menn gleypa
sólina. Forustumenn í landbúnaði eru famir að sjá í hill-
ingum gullinn útflutning lífrænnar búvöru, þótt lítið sem
ekkert hafi enn verið gert til að koma slíkri vöru á inn-
lendan markað til að prófa hana fyrst með minni áhættu.
En vaxandi áhugi bænda mun eins og vaxandi áhugi
heilbrigðisstétta leiða til aukins þrýstings á þjóðina um,
að hún færi neyzlu sína í auknum mæh yfir í hoha fæðu.
Jónas Kristjánsson
Bylting í skólamálum
„Kanna þarf hvort atvinnulíf landsmanna
segir m.a. í greininni.
á því að missa skólafólk um hábjargræðistimann... “
Nefnd um mótun menntastefnu,
sem menntamálaráðherra skipaði
í mars 1992, skilaði á dögunum
lokaskýrslu sinni. Hefur efni henn-
ar verið kynnt þessa hásumardaga.
Nefndin hefur unnið gott starf og
auk skýrslunnar samið frumvarp
til laga um framhaldsskóla og drög
að frumvarpi til laga um grunn-
skóla.
Breytingarnar
í frumvörpunum felst bylting á
skólamálum. Grunnskólinn er
færður frá ríki til sveitarfélaga með
öllu því sem slíku fylgir, námsskrá
verður samin fyrir hvern skóla og
námsskipan verður breytt. Þrjár
aðlleiðir verða í framhaldsskóla. í
fyrsta lagi bóklegt nám til undir-
búnings frekara námi - stúdents-
nám. I ööru lagi starfsnám í tengsl-
um við atvinnulífið - iðnnám,
verslunamám, sjúkraliðanám - og
í þriðja lagi eins árs almenn náms-
braut sem ætluð er nemendum sem
ekki hafa gert upp hug sinn eða
hafa ekki náð tilskildum árangri.
Þá veröur inntökuskilyrðum í
framhaldsskóla breytt, samræmd-
um prófum fjölgað í grunnskólum
og þau tekin upp í framhaldsskól-
um, eftirlit aukið og gæðastjórnun
komið á, auk þess sem auka á fag-
legt og fjárhagslegt sjálfstæði skól-
anna. Að auki er lagt til aö lengja
skólaárið en fækka námsárum í
framhaldsskóla.
Verði þessi nýju frumvörp að lög-
um þarf að endurskoða lög um
háskóla og sérskóla á háskólastigi,
svo og gildandi lög um skólakerfl.
Veröur aö telja aö um byltingu á
íslensku skólakerfi sé að ræða. Þaö
er út af fyrir sig ekkert hryggðar-
efni. Tími er kominn til að taka
menntunar- og skólamál íslend-
inga til umræðu og gagngerrar
endurskoðunar.
Skylda menntamála-
ráðherra
Menntamálaráðherra og ráðu-
Kjallarinn
Tryggvi Gíslason
skólameistari
neyti hans, menntamálanefnd Al-
þingis og skólanefndir stjórnmála-
flokkanna þurfa nú að tryggja að
lýðræðisleg og málefnaleg umræða
fari fram i landinu um menntunar-
mál. Ótækt er að efna til gagngerra
breytinga án þess að ræða rækilega
öll mál sem varða skóla og mennt-
un. Má nefna skólaskyldu, jafnan
rétt til menntunar, námskröfur,
námsmat, agamál og kostnað og
fjármál, svo og kjör kennara, en
bætt kjör kennara er brýnasta
verkefnið í menntunarmálum ís-
lendinga, auk þess sem agaleysi í
þjóöfélaginu er skólum landsins
fjötur um fót.
Þá þarf að ræða þátttöku at-
vinnuveganna í skólahaldi, hvort
samtök atvinnuveganna eiga ekki
að bera kostnað af menntun starfs-
manna sinna en meira áhugaleysi
á menntunarmálum ríkir meðal
forráðamanna atvinnulífsins hér á
landi en í nágrannalöndum okkar
og kemur fram á margvíslegum
myndum.
Skólinn og Evrópu-
sambandið
Umræða um skólamál tengist
líka umræðunni um aðild íslands
að Evrópusambandinu en hvernig
sem tengslum við ESB eða önnur
ríki er háttað þarf að taka mið af
því sem er að gerast annars staðar.
Langt sumarleyfi skólanemenda
(takið eftir: skólanemenda - ekki
kennara, því að þeir vinna af sér
tvo sumarmánuðina samkvæmt
kjarasamningi) hefur lengi verið
sérstakt fyrir ísland. Kanna þarf
hvort atvinnulíf landsmanna hefur
efni á því að missa skólafólk um
hábjargræðistímann eða hvort við
erum á sömu leið og nágrannaþjóð-
irnar þar sem engin vinna er fyrir
ungt fólk.
Fyrsta skrefið til þess að tryggja
málefnalega umræðu um nýmæh í
skólamenntun er að kanna hver
afstaða fólks er til nýmælanna því
að ekki er lengur unnt að stjóma
í óþökk almennings. Það er liðin
tíð.
Tryggvi Gíslason
„Fyrsta skreflð til þess að tryggja mál-
efnalega umræðu um nýmæli í skóla-
menntun er að kanna hver afstaða
fólks er til nýmælanna því ekki er leng-
ur unnt að stjórna í óþökk almennings.
Það er liðin tíð.“
Skoðardr annarra
Einmenningskjördæmi
- f yrir kjósendur
„Einmenningskjördæmi munu auka aðhald þing-
manna svo um munar. Þeir verða dæmdir af verkum
sínum og geta ekki fahð sig á bak við fjöldann. Kjós-
endur verða hka í mun beinna sambandi við þing-
mennina. Einmenningskjördæmi gefa einnig von um
að hrist verði upp í hinu staðnaða flokkakerfi ís-
lands, og eins og Björn Bjarnason (alþm.) hefur bent
á gæti ný kjördæmaskipan leyst sameiningarvanda
vinstrimanna í eitt skipti fyrir öh.“
Úr forystugrein Eintaks 15. ágúst.
Deilurnar við Norðmenn
„Veiðar íslendinga í Smugunni og á Svalbarða-
svæðinu eru orðnar stærð í íslensku atvinnu- og
efnahagslífi og þessi búbót á meðal annars þátt í því
að útflutningur hefur ekki dregist saman eins og
verið hefði án hennar. Afstaða útgerðarmanna er
því skiljanleg. Þeir standa uppi með skip og mann-
skap sem vantar hráefni, sem þarna hafa komið
upp... Þessar deilur hafa nú staðiö á annað ár, og
ekki verður sagt annað en aö viðbrögð stjórnvalda
hafi verið hikandi. Þess verður að krefjast að þau
verði nú með ákveðnari hætti.“
Úr forystugrein Tímans 13. ágúst.
Átakalínur innan f lokkanna
„Það er ekki hægt að skilgreina íslenska stjórn-
málaflokka og íslensk stjómmál út frá markaðs-
hyggju og félagshyggju einni saman. Má jafnvel færa
rök fyrir því að harðari átök eigi sér stað innan flokk-
anna. Hvaða stjórnmálaflokkur á íslandi getur hald-
iö því fram í dag að innan hans ríki algjör sátt um
grandvallarstefnumótun í t.d. sjávarútvegsmálum,
landbúnaðarmálum, Evrópumálum eða aðstöðuna
til jöfnunar kosningaréttar?"
Úr forystugrein Mbl. 13. ágúst.