Dagblaðið Vísir - DV - 18.11.1994, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 18. NÓVEMBER 1994
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHR'AM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÚNAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverö á mánuði 1550 kr. m/vsk.
Verð I lausasölu virka daga 150 kr. m/vsk. - Helgarblað 200 kr. m/vsk.
Hinar vernduðu stéttir
Ekki er nema rétt vika liöin síðan Guðmundur Ámi
Stefánsson félagsmálaráðherra sagði af sér vegna
meintra ávirðinga í starfi. Afsögn Guðmundar stafaði af
mikilli opinberri umræðu um störf hans þar sem hverju
blaði var flett og hvert skref mælt sem ráðherrann hafði
stigið.
Á sama tíma og þetta gerist koma upp tvö mál í þjóðfé-
laginu sem snúa að embættismönnum. Þau varða sam-
skipti borgaranna við umræddar stofnanir og starfsmenn
þeirra. í öðru tilvikinu er um að ræða fræg viðskipti
Lindu Pétursdóttur við lögregluna og í hinu tilvikinu er
um að ræða orðaskipti Matthíasar Bjamasonar alþingis-
manns og Sverris Hermannssonar Landsbankastjóra.
Án þess að dómur sé lagður á málavexti í Lindumál-
inu er athyglisvert að í fyrstu lotu ber lögreglan fyrir sig
þagnarskyldu. Lögreglan segist hafa málsbætur en geti
ekki sagt frá þeim vegna þess trúnaðar sem hvíli á störf-
um lögreglunnar. Það er ekki fyrr en lögreglumaður legg-
ur fram kæm á hendur Lindu sem lögregluskýrslur leka
út. Og vel að merkja em þær skýrslur einhliða frásögn
þeirra opinbem starfsmanna sem hafa í skjóli laganna
og vemdarinnar beitt meintu ofbeldi gagnvart þeim borg-
ara sem ber þá sökum.
í deilu þeirra Matthíasar og Sverris bankastjóra hefur
sá fyrmefndi haldið því fram að ríkisbankinn hafi mis-
munað viðskiptavinum bankans. Hann fékk ráðherra í
lið með sér til að hðka fyrir málinu á þeirri forsendu að
bankinn hefði ekki gert rétt. En svar bankans var stutt
og laggott: „Svo er ekki.“
Aðrar skýringar vom ekki gefnar og þegar Matthías
lét stór orð faila um bankann og bankastjórana svaraði
Sverrir Hermannsson því til að Matthías væri „geðillur
og elliær“.
Hér kemur í ljós að banki á vegum hins opinbera og
í eigu almennings telur sig hafinn yfir gagnrýni. Hann
er hafinn yfir aðhald.
Meðan ráðherrar, sem kosnir em póhtískri kosningu,
verða að sæta eftirhti og gagnrýni fólksins í landinu, em
bankastjórar, sem em póhtískt skipaðir, vemdaðir fyrir
sams konar umfiöhun og störf þeirra ósnertanleg leynd-
armál. Bæði bankastjórar og lögreglumenn geta skofjð
sér á bak við þagnarskyldu og lögverndaðan trúnað bg
hvorki úölmiðlar né jafnvel kjörnir fuhtrúar almennings
geta íjallað um viðkvæm mál þessara stofnana á málefna-
legan hátt.
Þegar borgarar, hvort heldur Linda Pétursdóttir eða
aðrir, telja sig beitta harðræði og likamsofbeldi er það
ekkert einkamál. Það snertir vinnubrögð og leikreglur
sem gilda í samskiptum löggæslu og almennra borgara.
Það varðar almenn mannréttindi, Ef lögreglan hefur sér
málsbætur eiga þær líka að koma fram án þess að lögregl-
an þurfi að vera bundin þagnarskyldu.
Þegar Matthías Bjamason eða aðrir telja ríkisbanka
mismuna viðskiptavinum eða fyrirtækjum á bankastjór-
inn ekki að geta sett sig á háan stah, neitað að gefa skýr-
ingar og svara með skætingi.
í báðum tilvikum em mál þessi þannig vaxin að opin-
berir starfsmenn, sem hlut eiga að máh, verða að svara
með málefnalegum og heiðarlegum hætti hvort réttur sé
brotinn á viðmælendum þeirra.
Ef þjóðfélagið gerir þá kröfu til ráðherra að hann
gæti siðferðis og réttlætis og láti ekki dómgreindarleysi
ráða gerðum sínum má ekki síður gera þá kröfu til ann-
arra þeirra sem gegna opinberri þjónustu.
Ehert B. Schram
„Eftir því sem lengur er barist eykst hatrið og beiskjan.“ - Tveir Bosníuhermenn kanna stöðu óvinanna fram-
undan. Simamynd Reuter
Aðaflétta
eða af létta ekki
Ósigurinn í þingkosningunum
var ekki lengi að koma fram í utan-
ríkisstefnu Clintons Bandaríkja-
forseta. Hann ákvað að þóknast
þinginu með því að hætta að fram-
fylgja eftirliti með vopnasölubanni
til múslíma í Bosníu, eins og vin-
sælt er á þingi, og margt bendir til
að nýja þingið ákveði eftir áramót
að aflétta vopnasölubanninu.
Það er pólitískt vinsælt og hem-
aðarlega hættulaust fyrir Banda-
ríkjamenn, en að sama skapi óvin-
sælt og hættulegt fyrir þau ríki sem
hafa friöargæsluíiöa í landinu,
Breta, Frakka, Rússa og fleiri.
Jafnframt eru Bandaríkjamenn að
heimta meiri loftárásir NATO og
meiri afskipti Sameinuðu þjóð-
anna. Af öllu þessu er komið upp
meira sundurlyndi innan NATO,
milli Bandaríkjamanna og Evrópu-
ríkjanna, en dæmi eru til áður, svo
að í óefni stefnir.
Króatar
Margir kættust yfir þvi að músl-
ímar hafa að undanfómu unnið
vemlega sigra á Bosníu-Serbum og
náð af þeim umtalsverðum land-
svæðum, fyrst og fremst vegna þess
að króatískt herhð gekk í lið með
þeim. Þetta hefur orðið vatn á
myflu þeirra sem vilja aflétta
vopnasölubanninu en líka orðið til
þess að múshmar em tæpast til
viðræðu um friðsamlega lausn. Nú
vilja þeir berjast til sigurs og
heimta að NATO og Bandaríkja-
stjóm hjálpi sér. Til þess er tals-
verður vilji á nýju Bandaríkjaþingi
sem kemur saman í janúar.
En Króatar leika tveimur skjöld-
um. Enda þótt þeir hafi hjálpað
múslímum við að vinna svæði, þar
sem Króatar eru mikill hluti íbú-
anna, er Tudjmann forseti í makki
við Milosevic Serbíuforseta. Króat-
KjaUarirm
Gunnar Eyþórsson
blaðamaður
ar em að nafninu til í ríkjasam-
bandi við Bosníu en í raun er þeim
meira í mun að ná samningum við
Serba um þann þriöjung landsins
sem er á þeirra valdi eftir striðið
sem legið hefur niðri síðan í árs-
byijun 1992.
Ýmislegt bendir til þess að Milo-
sevic, sem þegar hefur snúið baki
við Bosníu-Serbum, sé nú reiðubú-
inn að losa sig við Serba í Króatíu
líka, til að losna endanlega undan
viðskiptabanni Sameinuðu þjóð-
anna. Fari svo munu Króatar aö
öllum líkindum snúast á sveif með
Serbum gegn múshmum Bosníu,
enda eiga Króatar landakröfur þar
líka. Serbar í Krajinahéraði em
þegar famir að semja við Króata.
Friðarvilji
Aht er þetta ískyggilegt og utan-
aðkomandi aðhar em máttiausari
en nokkm sinni fyrr. Loftárásir
NATO hafa hingað til aðeins vakið
fyrirhtningu enda eru loftárásir
gagnslausar nema sem stuðningur
við öflugan her á jörðu niðri. Ef
vopnasölubanninu verður aflétt
eftir áramót, sem margt bendir th,
er fjandinn laus. NATO mun þá
endanlega klofna. Friðargæsluhðið
mun hverfa á braut, hungursneyð
er þá skammt undan og bardagar
munu breiðast út, jafnvel út fyrir
núverandi átakasvæði.
En þetta mun létta á samvisku
Bandaríkjaþings, sem vhl að sjálfs-
vamarréttur múslíma sé virtur en
er ekki th viðtals um raunhæfar
aðgerðir, sem væri hundrað þús-
unda manna herhð NATO undir
bandarískri forystu th að sthla th
friðar í alvöru. Eftir því sem lengur
er barist eykst hatrið og beiskjan.
Friðarvhji er einfaldlega ekki fyrir
hendi af hálfu neins stríðsaðha og
meðan svo er er engra góðra tíð-
inda að vænta.
Gunnar Eyþórsson
„Ef vopnasölubanninu verður aflétt
eftir áramót, sem margt bendir til, er
fjandinn laus. NATO mun þá endan-
lega klofna, friðargæsluliðið mun
hverfa á braut, hungursneyð er þá
skammt undan... “
Skoðanir annarra
Skammsýni LÍÚ
„Við eigum að láta sveiflumar th sjávarins halda.
áfram að kreista líftóruna úr því, sem eftir er af at-
vinnugreinunum í landi, eins og gerst hefur hnnu-
laust undanfarna áratugi. Við eigum að láta lífskjör
fólksins í landinu smáfjara út og sætta okkur við að
hafa ekki efni á því velferðarsamfélagi, sem við nú
búum við - hvað þá öðra betra. Skammsýnin, þröng-
sýnin - mér hggur viö að segja blindan - sem í þess-
um viðhorfum felst er öldungis skelfheg. Hún vísar
ekkert nema niöur á við.“
Jón Sigurðsson, framkvstj. íslenska járnblendifél., í
Mbl. 17. nóv.
Embættishugsjón Vesturlanda
„Þegar farið er yfir helztu réttarheimhdir um stöðu
ríkisstarfsmanna vakna ýmsar spumingar sem lúta
að því hvert stefni í launa- og starfsmannamálum
ríkisins.... Meðal ríkisstarfsmanna verður að kveða
niður þann kjaradehu- og fjandskaparanda sem um
langt skeið hefur verið ríkjandi, en efla í þess stað
þann hohustu- og þjónustuanda sem mótaðist innan
ríkis og kirkju á miðöldum og hefur þrátt fyrir allt
löngum fylgt embættishugsjón Vesturlanda."
Sigurður Líndal prófessor í 44. tbl. Vísbendingar.
Fyrirtæki á sterum
„Það þarf ekki að fara mörgum orðum um hve
ólögleg lyfjanotkun íþróttamanna eyðheggur fyrir
íþróttagreininni í hehd eða hversu óréttlát hún er
þegar htið er th þeirra íþróttamanna sem leggja hart
að sér th þess að ná árangri á löglegan hátt. Sú af-
staða sem þeir em í jafnast á margan hátt á við sam-
keppnisaðstöðu þeirra fyrirtækja sem standa skh á
sköttum og gjöldum samanborið við þá aðha sem
stinga undan skatti og stunda svokahaðan svartan
atvinnurekstur."
HKF i Viðskipti/Atvinnulíf Mbl. 17. nóv.