Dagblaðið Vísir - DV - 01.07.1995, Page 12

12
LAUGARDAGUR 1. JÚLÍ 1995
Erlend bóksjá
Metsölukiljur
Bandaríkin
Skáldsögur:
1. Michael Crichton:
Congo.
2. John Grisham:
The Chamber.
3. Mary Higgins Clark:
Remember Me.
4. V.C. Andrews:
Atl That Glitters.
5. Steve Martíní:
Undue Influence.
6. Johanna Lindsey:
Until forever,
7. Carol Shields:
The Stone Diarias.
8. Sara Paretsky:
Tunnel Vision.
9. Meave Bínchy:
Circle of Friends.
10. Sue Grafton:
,,K" Is for Killer.
11. Sandra Brown:
Charade.
12. Dean Koontz:
The Key to Midnight.
13. Robert B. Parker:
Watking Shadow.
14. Elizabeth Berg:
Talk before Sleep.
15. Stephen Coonts:
The Intruders.
Rit almenns eölis:
1. B.J. Eadie & C. Taylor:
Embraced by the Light.
2. Hope Edetman:
Motherless Daughters.
3. Mary Pipher:
Revíving Ophelia.
4. Thomas Moore:
Care of the Soul.
5. Delany, Delany 8i Hearth:
Having Our Say.
6. Dolly Parton:
Dolly.
7. M. Scott Peck:
The Road Less Travelled.
8. Clint Richmond:
Selena!
9. Lawrence Leamer:
The Kennedy Women.
10. Thomas Moore:
Soul Mates.
11. Mary Angelou:
I Know why the Caged Bird
Sings.
12. Nathan McCall:
Makes Me Wanna Holler.
13. Jim Carroll:
The Basketball Diaries.
14. Robert Fulghum:
Maybe (Maybe not).
15. A. Toffler & H. Toffler:
Creating a New Civilization.
(Byggt á New York Times Book Review)
írskur met-
söluhöfundur
Einn vinsælasti rithöfundur íra
um þessar mundir er skáldkonan
Maeve Binchy. Sögur hennar hafa
selst afar vel beggja vegna Atlants-
hafsins. Ný kvikmynd, sem byggð er
á einni vinsælustu skáldsögu hennar
- Circle of Friends - hefur fengið
góðar viðtökur og mun vafalaust
vekja enn frekari athygli á öörum
bókum hennar.
Binchy, sem er 55 ára að aldri, er
elst fjögurra systkina, dóttir lög-
manns í Dyflinni. Hún sinnti ýmsum
störfum áður en hún fór að semja
skáldsögur, stundaði kennslu um
hríð en gerðist svo blaðamaður og
starfaði þá fyrir
Umsjón
Elías Snæland Jónsson
The Irish Times sem sendi hana til
London. Þar kynntist hún Gordon
Snell sem er kunnur barnabókahöf-
undur (hefur sent frá sér 19 bækur).
Þau gengu í það heilaga þegar hún
var 37 ára en eru barnlaus.
Tíu skáldsögur
Árið 1982 náði fyrsta skáldsaga
hennar, Light a Penny Candle,
ágætum árangri á bókamarkaðinum.
í kjölfarið kom hver sagan af ann-
arri, svo sem Echoes, Firefly Sum-
mer Og Circle of Friends sem áður
haf sitt á sjötta áratugnum. Um sögu-
persónur sínar segir hún: „Andar-
ungarnir mínir verða að sjálfsörugg-
um öndum, ekki svönum.“
Þjáningar
var nefnd.
Alls hefur hún sent frá sér einn tug
skáldsagna - sú tíunda, The Glass
Lake, er nýkomin út í pappírskilju
og fór beint á metsölulista, að sjálf-
sögöu. Bækur hennar hafa selst í um
12 milljónum eintaka á fjölmörgum
tungumálum.
Sögur Binchy gerast yfirleitt í
smábæ á írlandi og eiga gjarnan upp-
Hún á mjög tryggan lesendahóp í
Bandaríkjunum. Það varð henni
reyndar til nokkurrar frægðar þar í
landi fyrir fáeinum árum að þáver-
andi forsetafrú, Barbara Bush, lýsti
því yfir í viðtalsþætti Oprah Winfrey
að Binchy væri eftirlætishöfundur
sinn.
En líf hennar hefur ekki verið
neinn dans á rósum. Hún hefur lengi
verið alvarlega veik í báðum mjað-
maliðum. Sjúkdómurinn gerði fyrst
vart við sig árið 1972 og veldur henni
oft miklum þjáningum og erfiðleik-
um.
„Mér líður ágætlega þegar ég sit,“
segir hún. „Þá finn ég ekki til sárs-
auka. En þegar ég stend á fætur eru
mjaðmaliðirnir einfaldlega ekki á
sínum stað. Það er svo sársaukafullt
að ganga að ég þarf að taka deyfilyf."
Vinsældir bókanna hafa á hinn
bóginn auöveldað henni lífiö að
mörgu leyti. Hún þarf að minnsta
kosti ekki lengur að velta fyrir sér
hverri krónu.
Samt segist hún gæta þess að láta
velgengnina ekki stíga sér til höfuðs.
„Ég var heppin að hún kom svona
seint í lífi mínu,“ segir hún í nýlegu
blaðaviðtali. „Ef þetta hefði gerst
miklu fyrr hefði ég fariö yfir um!“
Metsölukiljur
Bretfand
Skáldsögur:
1. Maeve Binchy:
The Glass Lake.
2. John Grisham:
The Chamber.
3. Terry Pratchett:
Soul Music.
4. Minette Walters:
The Scold's Bridle.
5. lan M. Banks:
Feersum Endjinn.
6. Allan Folsom:
The Day after Tomorrow.
7. Peter Hoeg:
Miss Smílla's Feeling for
Snow.
8. Joseph Heller;
Closing Time.
9. Sara Paretsky:
Tunnel Vision.
10. Jack Higgins:
On Dangerous Ground.
Rit almenns eölis:
1. Stephen Hawking:
A Brief History of Time.
2. Jung Chang:
Wild Swans.
3. Christína Noble:
A Bridge across my Sorrows.
4. Steven Pinker:
The Language Instinct.
6. Fyona Campbell:
On Foot through Afríca.
6. Elizabeth Wurtzel:
Prozac Nation.
7. Julian Barnes:
Letters from London.
8. Eric Newby:
A Small Place in Italy,
9. R. Davies:
The Kenneth Williams Letters.
10. John Berendt:
Midnight in the Garden of
Good and Evil.
(Byggt á The Sunday Times)
Danmörk
1. Jufiane Preisler:
Kysse Marie.
2. Jung Chang:
Vilde svaner.
3. Jostein Gaarder:
Sofies verden.
4. Jorn Riel:
En underlig duel.
5. Hanne-Vibeke Holst:
Til sommer.
6. Kirsten Hammann:
Vera Winkelwir.
7. A. de Saint-Exupéry:
Den lille prins.
(Byggt á .Politiken Sondag)
Vísindi ___________________________
Mannsandlit ótæmandi
uppspretta upplýsinga
Andlit veita ótal upplýsingar um manneskjuna.
Fúll viður
fælir rottur
Tólf hundruð ára gamalt timb-
urhof í Japan hefur enn ekki lot-
iö í lægra haldi fyrir árásum
termíta og ýmissa nagdýra vegna
þess að viðurinn í því er svo illa
þefjandi.
Það voru vísindamenn frá Suð-
ur-Kóreu sem geröu þessa merku
uppgötvun, að sögn tímaritsins
New Scientist.
Vísindamennirnir efnagreindu
viðinn og komust að því að það
er einkum efnið karvakrol sem
hélt nagdýrunum í hæfilegri fjar-
lægð. Ekki er talið útilokaö aö
nota megi þessi efni í viðnum
gegn skorkvikindum í staðinn
fyrir hættuleg eiturefhi.
Lifa gáfnaljós
lengur?
Því hæni sem greindarvísitala
einstaklinga er þeim mun lengur
geta þeir vænst að lifa.
Þetta eru niðurstöður tveggja
þýskra vísindamanna, þeirra
Georgs Rudingers og Christians
Rietz, við sálfræðistofnun háskól-
ans S Bonn. Þeir rannsökuðu
gögn úr langtímarannsóknum á
222 konum og körlum sem komin
voru yfir sextugt.
Fylgst var með fólkinu í rúma
tvo áratugi. Margir úr hópnum
með háa greindarvísitölu lifðu
enn.
Urnsjón
Guölaugur Bergmundssou
Mannsandlitiö er heill hafsjór af
upplýsingum. Jafnvel þótt við þekkj-
um fólk sem við mætum úti á götu
ekki vitund getum við engu að síður
sagt til um kynferöi þess og aldur
bara með því að horfa á andlit þess.
Við getum líka sagt til um hvort fólk
þetta er glatt eða dapurt í bragði.
Sálfræðingar, sem rannsaka
hvernig við förum að því að ná í all-
ar þessar upplýsingar - sérstaklega
þó taugasálfræðingar sem skoða
hvernig heilaskaði hefur áhrif á
hæfileika okkar til þessa - hafa sýnt
fram á aö margar mismunandi starf-
rænar einingar heilans koma við
sögu.
Það hefur komið á óvart að sá
kjarni sem upplýsingarnar eru
fengnar frá er strikamerking, ekkert
ósvipuð þeirri sem er á allílestum
vöruumbúðum úti í næstu matvöru-
verslun.
Heilmikið af því sem við vitum um
skynjun á andlitum er fengið með
því að rannsaka hvemig við flöskum
á prófinu. Algengast er að við ýmist
berum ekki kennsl á einhvem sem
við þekkjum eða þá að við höldum
aö ókunnugur maöur sé einhver sem
viö eigum aö þekkja. Þá er einnig
algengt aö við berum kennsl á andlit
án þess þó að muna neitt um viðkom-
andi manneskju nema það eitt að við
þekkjum hana. Svo getur líka komið
fyrir að við munum allt nema nafn
hennar. Vísindamenn segja að það
bendi til að upplýsingar um sjón-
ræna eiginleika andlits einhvers
manns, um hver viðkomandi sé og
hvað hann heitir, séu geymd hvert í
sínu lagi í heilanum.
Mistök sem heilaskaddað fólk gerir
eru einnig mjög upplýsandi. Mjög
sjaldgæft er að heilaskaði verði til
þess að fólk geti alls ekki þekkt and-
lit. Þeir sem þannig er ástatt fyrir
geta sagt til um hvort fólk er glatt
eöa dapurt þótt þeir geti ekki þekkt
andlitin sem þeir lesa þessar upplýs-
ingar úr. Aðrar tegundir heilaskaöa
geta hins vegar gert að engu hæfi-
leikann til aö túlka tilfmningamar
sem lesa má út úr andlitum. Hinn
heilaskaðaði þekkir andlitin engu að
síður. Það er því tvennt ólíkt að
þekkja andlit og geta túlkað svip-
brigði þess og treysta þessir hæfileik-
ar á ólíka hluta heilans.
Sálfræðingurinn Roger Watt viö
háskólann í Stirling í Skotlandi og
samstarfsmenn hans hafa komist að
því að öll andlit mynda eins konar
strikamerkingu úr fimm láréttum
rákum sem heilinn túlkar síðan.
Engin tvö andlit mynda eins strika-
merki heldur eru rákimar misbreiö-
ar, misbjartar og þær eru misjafn-
lega staösettar. Og þessi mismunur
gerir kleift aö þekkja hvort viðkom-
andi er karl eða kona og í 85 prósent-
um tilvika hvort viðkomandi er glað-
ur eða daþur.
Breytingar
í Miðjarðar-
hafinu
Alþjóðlegur hópur vísinda-
manna um borð í þýska rann-
sóknaskipinu Meteor komst að
því að hitastig á meira en 1200
metra dýpi í Miöjarðarhafmu
hefði hækkað um hálfa gráðu á
celsíus og saltmagniö hefði aukist
um 0,02 prósent. Ekki höiðu orðiö
breytingar þar á frá árinu 1908.
Vísindamennirnir telja þessar
breytingar gífurlega miklar þar
sem t.d. hitastig á svona miklu
dýpi sveiflast venjulega aðeins
um nokkra hundruðustu hiuta
úr gráðu.
Getgátur eru uppi um að þessar
breytingar séu til merkis um
loftslagsbreytingar á jörðinni en
leiðangursmenn eru enn að vinna
úr gögnunum sem þeir söfnuðu.
Hvíti þotu-
slóðinn
Margir hafa dáðst að fegurð
hvíta slóðans sem farþegaþotur
skifja gjarnan eftir sig þar sem
þær þjóta um háloftin hlá. Nú
heíur hins vegar verið staðfest
að slóði þessí er ekki eins vænn
og hann sýnist vera.
Bandarískir og evrópskir vís-
indamenn hafa beint sjónum sín-
um aö flugleiðinni yfir Norður-
Atlantshafið milli Evrópu og
Bandaríkjanna og komist að því
að þær 500 flugvélar sem fara þar
um daglega skilja eftir sig mikla
mengun. Því er spáð aö fjöldi
ilugvéla á þessari leið eigi jaihvel
eftir að tvöfaldast á næstu tíu til
fimmtán árum.