Dagblaðið Vísir - DV - 18.08.1995, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 18. ÁGÚST 1995
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur,nauglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK, SlMI: 563 2700
FAX: Auglýsingar: 563 2727 - Aðrar deildir: 563 2999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Askrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@ismennt.is - Auglýsingar: dvaugl@ismennt.is. - Dreifing: dvdreif@ismennt.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk„ helgarblað 200 kr. m. vsk.
Að Ijúga að þegnunum
Forsætisráðherra Danmerkur, jafnaðarmaðurinn
Poul Nyrup Rasmussen, frestaði fyrir ekki löngu fyrir-
hugaðri heimsókn sinni til Færeyja vegna andúðar þar
í garð Dana. Hann lét sig hins vegar hafa það að heim-
sækja Grænland og hefur þar beðist afsökunar fyrir hönd
danskra stjómvalda á ómannúðlegri meðferð sem íbúar
í Thule máttu sæta þegar kalda stríðið var í algleymingi.
Athyglisvert er að fylgjast með samskiptum stjórnar-
herranna í Kaupmannahöfn og ráðamanna í Færeyjum
og á Grænlandi, þessum tveimur næstu nágrönnum okk-
ar íslendinga. Þótt Færeyingar séu auðvitað fuUfærir um
að koma sér í vandræði telja margir að sambandið við
Dani hafi ráðið nokkm um hörmulega þróun mála í
Færeyjum. Fjárstreymi frá opinbemm sjóðum í Kaup-
mannahöfn hafa tvímælalaust dregið úr þeim kröfum
sem smáþjóð verður að gera til sjálfrar síns. En margt
bendir líka til þess að íjársterkir danskir aðilar hafi
blekkt færeyska ráðamenn í svonefndu bankamáh og
þannig gert slæmt ástand mun verra. Danski forsætisráð-
herrann hefur verið tregur til að láta upplýsa máhð, að
sögn vegna aðildar áhrifamikhla flokksbræðra sinna.
Auðvitað er alveg óvíst að sú rannsókn, sem nú mun
hafm, leiði hið sanna 1 ljós í færeyska bankamáhnu.
Rannsóknamefndir hafa stundum þann tílgang að fela
sannleikann. Þá tekur það oft áratugi að komast th botns
í málum sem stjómmálamenn vhja halda leyndum.
Þetta á við um þá meðferð sem Grænlendingar hafa
fengið af hálfu danskra og bandarískra stjómvalda í svo-
köhuðu Thule-máh. Það snertir í fyrsta lagi leynhegt
samkomulag frá sjötta áratugnum um að leyfa bandarísk
kjamorkuvopn á Grænlandi, í öðm lagi að mestu leyti
bótalausan brottrekstur íbúanna í Thule þegar herstöðin
þar var sett á laggirnar árið 1951 og í þriðja lagi hörmu-
legar afleiðingar kjarnorkuslyssins sem varð á Græn-
landi árið 1968 fyrir þá sem vom settir í að hreinsa slys-
staðinn án þess að hafa hugmynd um að það væri hættu-
legt hehsu þeirra.
í þessum málum virðast dönsk stjórnvöld hafa látið
sér hagsmuni Grænlendinga htlu skipta og jafnvel vísvit-
andi logið að þeim og reyndar dönsku þjóðinni allri.
Þetta á alveg sérstaklega við um kjamorkuvopnin.
Þrátt fyrir síendurteknar yfirlýsingar danskra ráða-
manna um langt árabh þess efnis að alls ekki væri leyfi-
legt að hafa kjamorkuvopn á Grænlandi eða í græn-
lenskri lofthelgi hefur nú komið í ljós að H.C. Hansen,
þáverandi forsætisráðherra, gaf Bandríkjamönnum slíkt
leyfi þegar árið 1957.
Norðurlandaþjóðimar státa sig mjög af lýðræði og
þingræði, og vissulega mega margar þjóðir horfa nokkr-
um öfundaraugum norður á bóginn. Það er því nýlunda
að í ljós komi að norrænir stjómmálamenn telji sig hafa
rétt th að segja þegnum sínum beinlínis ósatt í mikh-
vægu máh. Menn kippa sér auðvitað ekki upp við slíkt
framferði hjá óprúttnum stjómmálamönnum í banana-
lýðveldum eða siðsphltum vestrænum póhtíkusum á
borð við hinn brottrekna forseta Bandaríkjanna, Richard
Nixon. En þótt norrænir stjórnmálamenn reýni auðvitað
oft að fara í kringum óþægilegan sannleika, þá hafa þeir
almennt ekki verið staðnir að því að ljúga blákalt um
stjómvaldsaðgerðir sínar eins og H.C. Hansen gerði.
Framkoma danskra stjórnvalda við grænlenska þegna
sína í Thule-málinu er dapurleg staðfesting þess að norr-
ænir stjómmálamenn geta líka falhð 1 þá gryfju að ljúga
að þegnum sínum í póhtísku eiginhagsmunaskyni.
Ehas Snæland Jónsson
„Viðhorfið er að Serbar séu sökudólgar, múslimar fórnarlömb en Króatar i augnablikinu hetjur", segir m.a.
í grein Gunnars í dag.
Páf i gegn patríarka
Kirkjan hefur orðið útundan í „sí-
enn-enn“ fréttum frá Balkanskaga,
enda þótt hún sé í aðalhlutverki.
Sú brotalína sem hggur um árnar
Sava og Una milli Króatíu og Bos-
níu skilur að tvo heima með þann
þriðja, Islam, á milli, og það er í
raun og veru þetta sem allt snýst
um.
Króatar eru katólskir og heyra
undir páfann í Róm síðan á 6. öld.
Serbar og suðrænir slavar yfirleitt
tóku austræna kristni, ásamt
Grikkjum, og gerðu patríarkann í
Býzans (nú Istambul) að sínum
fulltrúa Krists á jörðu fyrir hálfu
öðru árþúsundi, í fullum fjandskap
við páfann í Róm. Síðan gerist það
á 15. öld að Tyrkir leggja undir sig
allan Balkanskaga og komust allt
til Vínarborgar, þar sem löngu
umsátri þeirra var hrundið og þeir
hraktir suður fyrir ána Sava.
Þar hafa mörkin verið síðustu 500
ár, ekki aðeins milli Ósmanaheims-
veldisins og Hins heilaga róm-
verska keisaradæmis, (sem aldrei
var heilagt né rómverskt, en
þýskt), heldur einnig Islams og
kristni, grískrar menningar og ró-
manskrar, íslamskrar og kris-
tinnar. Allt þetta kristallast í Bos-
níu, rétt eins og annað mál, trúar-
legs eðlis, kristallast í Palestínu.
Viðhorf
Við „sí-enn-enn“ menningu nú-
tímans, þar sem menn trúa að því
meiri upplýsingar sem fást, því
betur séu menn uppplýstir, er það
að athuga að á flestum tölvum er
merki sem segir E. Það þýðir á
ensku: Information overload.
M.ö.o, minniö er fullt og tekur ekki
við meiru. Þetta hefur margoft
gerst í fréttum frá Balkanskaga.
Fréttirnar eru í sjálfu sér réttar, á
sama hátt og að ég fékk mér kaffi
í morgun.
KjaUaiinn
Gunnar Eyþórsson
blaðamaður
Þetta skiptir einfaldlega engu
máh. Þetta er úthstun á aukaatrið-
um, en í mynd í sjónvarpi er unnt
aö búa til hugblæ sem mótar viö-
horf. Viðhorfið er að Serbar séu
sökudólgar, múshmar fórnarlömb
en Króatar í augnablikinu hetjur.
Þeir hafi kennt Serbum sína lexíu,
jafnvel þótt Vojina Krajina (stríðs-
héraðið) sé norðan við Sava og Ser-
bar þar (sem skattlausir þegnar frá
15. öld) haíi um aldir verið útveröir
Hapsborgara gegn Tyrkjum.
Undirskilið er að Króatar sem
katólíkkar séu vestrænir, hinir séu
barbarar. Þetta er heimssýn 15. ald-
ar, sem gengur aftur í afstöðu
NATO ríkjanna nú.
Hagsmunir
Hagsmunir Vesturlanda eru
NATO, og í samskiptum ríkja er
kaldriíjuð hagsmunapólitík þaö
eina sem ræður stefnunni. Króatía
er skjólstæöingur Þýska-
lands.Þýskaland er voldugasta rík-
ið í ESB og gengur næst Bandaríkj-
unum í NATO þegar raunveruleg-
ur máttur er talinn, hvaö sem Bret-
um finnst. Bandaríkin hafa enga
hagsmuni á Balkanskaga lengur.
(Grikkland er ekki lengur eld-
flaugastöð).
Það er fyrirsjáanlegt að Þjóðverj-
ar eru að móta sína stefnu, byggða
á fyrrnefndu heilögu rómversku
keisaradæmi, með austurkirkjuna
sem höfuðandstæðing. Serbía og
Rússland vita mæta vel hvað er á
seyði. Öll þeirra viöbrögð verður
að skoða í ljósi sögunnar. En „sí-
enn-enn“-fréttir í sjónvarpi rugla
fólk í ríminu og fá menn til að halda
að þeir skilji.
Almenningsáhtið þvingar póh-
tíkusa til skyndilausna, sem hafa
hingað til gert meira illt en gott.
Páfar og patríarkar, að ekki sé
minnst á Imama, eru í aðalhlut-
verki, því þeir móta hugarfarið.
Þarna er óbrúanlegt bil, enda þótt
áin Sava sé ekki breiðari en Elliða-
ár.
Gunnar Eyþórsson
„Almenningsálitið þvingar pólitíkusa
til skyndilausna, sem hafa hingað til
gert meira illt en gott. Páfar og patr-
íarkar, að ekki sé minnst á Imama, eru
í aðalhlutverki, því þeir móta hugarfar-
ið.“
Skoðanir annarra
Fleiri erlenda flóttamenn?
„Við eigum að reka af okkur slyðruorðið og rétta
okkar hlut. Við eigum að bjóða griðland fólki sem á
líf og limi í hættu tímabundið vegna styrjaldar-
ástands eða annarra hörmunga. Það er búið að
mynda flóttamannaráð sem er samstarfsráð nokk-
urra ráðuneyta ásamt með sveitarfélögunum í
landinu til að greiða götu þess og skipuleggja þetta.
Það er það sem við eigum að gera.“
Jón Baldvin Hannibalsson, fyrrv. utanrikisráðherra,
í Tímanum 17. ágúst.
Óþreyja vegna samkeppnislaga
„Ný samkeppnislög, sem tóku gildi 1993, hafa
hægt og sígandi sett mark sitt á atvinnulíf hérlend-
is... Því er ekki að neita að í viðskiptalífinu gætir
nokkurrar óþreyju í garð samkeppnisyfirvalda. Þær
raddir heyrast til dæmis að þau hafi ekki mótað sér
skýra og öfluga stefnu og því ekki tekist að sýna svo
að ekki verði um villst að valdið sé þeirra. Þessi
gagnrýni á við nokkur rök að styðjast, enda virðist
sem samkeppnisyfirvöld hafi kosið að gæta varkámi
í ákvöröunum fyrst um sinn án þess að ganga í ber-
högg við tilgang sinn.“
SiEi í Viðskipti/Atvinnulíf Mbl. 17. ágúst.
Til hvers eru pólitíkusar?
„Til hvers eru pólitíkusar? Viðtal við Guðmund
Bjarnason landbúnaðarráðherra um vanda sauðfjár-
bænda í Tímanum í fyrradag hlýtur að vekja þá
spurningu... Meinið er að í reynd hafa íslenskir
stjórnmálamenn verið ahtof uppteknir af því að
hlusta á kröfugerðarpólitík einstakra hópa. Þegar
Guðmundur Bjarnason segir: Jæja, bændur góðir,
allt er í kaldakoli, þið segiö bara hvemig á að redda
málunum - þá er hann að lýsa í hnotskurn vinnu-
brögðum íslenskra stjórnmálamanna.“
Úr Alþýðublaðinu 17. ágúst.