Þjóðviljinn - 24.12.1958, Blaðsíða 7

JÓLABLAÐ ÞJÓÐVILJANS 1958 (7
mistraðar hæðir itmhverfis
með fölan bláma yfir sér,
meira af ætt himins en jarð-
ar. Sléttan endar og veg-
urinn fer að liðast upp
eftir hæðinni að húsum
Assisi. Bærinn er gamall
með þröngum götum, og
brátt er vagninum rennt í röð
langferðabílanna á einu torgi,
og heit sólin speglast á rauð-
um grænum og bláum þökum
og krómuðum útvarpsstöngum
bílanna sem flytja syfjuðum
ökumanninum dægrastytting-
ar músik frá ýmsum st"ðvum
meðan ferðagestirnir ganga
uþp götuhallann með upp-
brettar skyrtuermar og frá-
hneppt í hálsinn og ljós-
myndavél um öxl en sumir
hafa ékki breytt búningi
sínum:. sumir ganga í
skósíðum svörtum frökkum
með hvítán flibbann óskorinn
að framán eins og hálsband
á hundi,. og ganga með sett-
legum skrefum í hitanum eins
og hæfir þeirra geistlega
standi að þakka hverja guðs-
gjöf. Á báðar hendur eru
verzlanir í lágum húsum sem
hampa minjagripum í ein-
hverskonar sambandi við
ínrkjuná:. allskyns rauðleitir
koparmunir, helgimyndir éink-
um af Frahs. il poverello, hin-
um fátæka í mismunandi
ramma frá hinum óbrotnasta
fyrir þá fátæicu upp í dýra og
útskorna eða steypta úr dýr-
um málmum með margslungnu
skrauti handa þeim ríku, þann.
ig er eitthvað sem hæfir flest-
um efnahagsstigum, og tvær
fátækar konur standa fvrir
utan glugga og hugsa hvað
það væri nú gamlan að geta
fengið sér þessa litlu þarna í
silfurrammanum, en það er
ekki að tala um það; og þær
ganga svartklæddar niður
götuna móti straumnum.
Ög ferðamennirnir halda
áfram og hugsa sér að bíða
þar til þeir komi úr kirkj-
unni með að kaupa sér steypt-
ar leirplötur með helgimynd-
um. talnabönd eða lukkupe'n-
inga sem hefur verið blessað
yfir, en sumir standast eklci
mátið að fá sér kóladrykk
á leiðinni í litlum skonsum,
og fyrir enda götunnar opn-
ast torg þar sem sólin hef-
ur frjálsan aðgang að skína
á fólkið þangað til það nær
homskörpum skuggum við
kirkjuna.
Þetta er hin sanna Frans
kirkja Chiesa di San Francesco
Þser eru reyndar tvær, hvor
upp af annarri, og rísa tign-
ar í háttbundnum einfaldleika,
horfandi yfir víðáttumikla
sléttuna umbrisku, og þaðan
sér ávalar hæðir í mistri hit-
ans, og á hverri hæð er göm-
ul borg. Og kirkja Frans er
eins og kóróna þessa lands,
eins og sú sól sem bindur
stjörnumar, djásn gamallar
menningar sem aldrei deyr.
Og bæirnir á hæðunum í
kring eru allt gamlar slóðir
Etrúska, þessarar einkenni-
legu þjóðar með undursamlega
menningu, hæglátir fræðimenn
komast í illindi út af tilgátum
um uppruna þeirra. En þarna
var byggð þeirra, frá hæð
til hæðar höfðu þeir samband
og gáfu merki með reyksúl-
um þegar óvinir fóru að eft-
ir grænum dölum fyrir neðan.
Þessi þjóð og menning henn-
ar kom inn í sögu mannsand-
'ans án þess menn þekki í dag
aðdragandann og svo hverfur
hún inn í ríki Rómverja og
sem ríkir hér meira en ann-
arsstaðar, og hvíslar að þér:
einhverntíma ef mikið liggur
við komdu þá aftur.
Eg hef heyrt að það hafi
verið byrjað að byggja neðri
kirkjuna árið 1228 og ein
þrjátíu ár var verið að byggja
hana, sá sem þar kemur hlít-
ur að finna hve fánýtt er að
reyna að lýsa þessari kirkju.
En hann getur nefnt með
lotningu nokkur nöfn lista-
manna sem hafa málað á loft
og veggi. Flest mun vera mál-
að á fáum áratugum en
mest nær aldamótum 1300,
beggja vegna við þau: Cima-
bue, Giotto sem nam af
honum og lærisveinar hans
sem eru af Flórenzskólanum
og svo Simone Martini
Freskumynd eftir Giotto: Fmns talar við fuglana.
segir ekki af Etrúskum meir.
Við aðaldyrnar sem eru í
neðri kirkjuna eru tröppur
sem liggja að dyrum hinnar
efri og út frá þeim tröppum er
garðbrún sem sker landið frá
síbláum himni. Allt sýnist
svo mikilvægt sem rýfur þessa
sundurskiljandi línu: kannski
tvær manneskjur saman, síð-
an þrjár aðrar og svo örfáar
sípressur, þessi háu mjóu tré
friðarins og sorgarinnar sem
eru svo tíð í kirkjugörðum
þarna syðra: hér lifa þær í
dularfullum sjálfstæðum inni-
leika, kyrrar og einar og þó
í einingu með einhverjum blæ
samtimam’aður þeirra og
vin Petrarca, þess sem
orti þær frægu sonnettur
til Láru. Þessir menn eru allir
uppi á seinni hluta 13. aldar
og fyrrihluta fjórtándu, á
fyrsta skeiði renisansins um
sama leyti og Dante. Hvaða
kirkja geymir stórfenglegri
myndlist? Hún nær hámarki
sínu þegar komið er í efri
kirkjuna því þar eru margar
myndir málaðar af Giotto, og
á þessum stað ásamt lítilli
kapeilu norður í Padova eru
fullkomnustu sýnishorn af
list Giotto. Eg veit ekki hvað
Framhald á 47. síðu.
HANNES SIGFÚSSON:
* Brot úr
löngu
viðlagi
Við sitjum auðum höndum
sjáum tímann fletta blöðum
dags og nætur, líður bezt
í ljósaskiptunum. >
Síðan biasir við á dökkum fleti
þessi elligræna koparstunga:
tungl og stjörnuglingur kristilegra barna.
— Þó ber gler á milli
eins og móðu af tárum.
Líður bezt í fölri skuggsjá
kvöldsins þegar flæða' gömul
form og blaka loðnum eyrum
slitin. liægindi
og við bíðum þess að kyrrðin
hleri bak við óvit alls
orð sem hæfi okkar klofnu tungu
•— tvílit orð og loðin
goðsvör.
En að morgni þegar Jjósið
læsir greipum sérhvern hlut
og skorðar: sófa borð og stóla
skríður allt í skel og hniprar sig
í kufung.
Við erum meðal hinna dauðu
minjagripa á sýningu dagsins
—• fölir steingervingar
stjörf líkneski.
Hvað er það sem skelfir þig
og mig á þessum stað? Og hvað er það
sem okkur er í mun
að gleyma?
Hví eru augun gler og móðuslunginn spegill
þegar morgnar beina að okkur kastljósum?
— Dagsbirtan fellur eins og ryk
á andlit okkar.
Er okkar dvöl þá fólgin
í því einu
að mæla tímann líkt og úrfelli:
ösku tærandi elds
og ósýnilegan snjó?
Eg sé þig eldast
dag frá degi
nú djarfar rétt í andlit þitt
sem djúpt í mózku
hvítni fyrir beinum . . .