Þjóðviljinn - 30.07.1972, Blaðsíða 5

Sunnudagur 30. júlí 1972 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 5.
Ragnar Arnalds. formaður Alþýðubandalagsins
%
SKATTAR EINSTAKLINGA
Nýja kerfið: tekjuskattur + útsvar (10%)
Gamla kerfið: tekjuskattur + útsvar + nefskattar
Þús. kr.
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1000
Linurnar tvær eiga aft sýna, hve mikinn hluta tekna sinna einhleyp-
ingurgreihir i skatt, samkv. gamla kerfinu (brotin lina) og nýja kerf-
inu (óbrotin). Nýja kerfið er miklu mildara gagnvart lágtekjumönnum
en það gamla og veldur þar afnám nefskattanna mestu. En þegar kom-
ið er um og y fir 400 þús. kr. tekjur (sjá punktalinu) sýna kerfin svipaða
álagningu, þ.e. um 27%, og á tekjum þar yfir er nýja kerfið jafnt og þétt
þyngra.eftir þvi sem ofar dregur. Strikuðu svæðin sýna giöggt. hvern-
ig byrðin hefur verið færð til af lágtekjufólki og yfir þá, sem hærri tekj-
ur hafa.
Sams konar linurit, yfir skatta HJÓNA MEÐ 2 BÖRN sýnir svipaða
tilfærslu skattabyrðar frá lágtckjufólki og yfir á þá, sem tekjuhærri
eru, en þar skerast ekki linurnar, l'yrr en i B00 þús. kr. tekjum, sem
táknar að þar undir er nýja kerfið miidara gagnvart þessum fjöl-
skylduhóp. en þar yfir þungbærara.
Skattaföllin á teikningunni eru byggð á útreikningum Reiknistofnun-
ar Háskólans og miðast við, að einstaklingurinn hafi við útreikning
tekjuskatts að meðaltali 15% af tckjum sinum i frádrátt (vextir, hálfar
iaunatekjur konu o.fl. fyrir utan persónufrádráttinn. I>eir, sem hafa
hlutfallslega minni frádrátt en 15% lenda i hærri skattprósentu en
teikningin sýnir i báðum kcrfunum og öfugt um þá, sem meiri frádrátt
hafa. (Jtsvarið miðast við það, sem venjulegt telst, skv. gömlu lögunum
(30%) og nýju lögunum (10%) og þvi er hvorki reiknað með aukaálagi
né afslætti.
Til hvers var
skattalöguiram breytt?
Þá er hún að liða hjá garði hin
árlega óveðurslægð, sem jafnan
fylgir útkomu skattskrár. Að
þessu sinni hefur ekki farið mjög
mikið fyrir henni og ekki hvesst
að neinu ráði. Að minnsta kosti er
blásturinn nokkuð ólíkur þeim
stormi og stólparoki, sem stjórn-
arandstaðan hafði boðað og gert
sér vonir um að feykja myndi
þessari skelfilegu rikisstjórn út i
hafsauga.
Almennt er viðurkennt, að
skattar á lágtekjufólki hafa lækk-
að, þegar höfð er hliðsjón af af-
námi sjúkrasamlags- og trygg-
ingagjalda. Hins vegar er ljóst,
Ragnar Arnalds formaður Al-
þýðubandalagsins
að ýmis dæmi eru um óeðlilegar
og óréttmætar skattahækkanir,
einkum á Iifeyrisþegum og
rosknu fólki. sem haft hefur
sæmilegar tekjur en litinn frá-
drátt. \
Reyndar var það ekki ætlun nú-
verandi þingmeirihluta með
breytingu skattalaganna að
minnka heildarskattby rðina,
semá þjóðina er lögð. Það er að
sjálfsögöu ekki gerlegt á sama
tima og unnið er að þvá að stór-
auka félagslega þjónustu við al-
menning, hækka verulega
greiðslur til aldraðra og öryrkja,
hraða byggingu sjúkrahúsa,
skóla og barnaheimila og jafn-
framt örva uppbyggingu mikil-
vægustu atvinnugreina. Til alls
þessa þarf þjóðin að leggja mikla
fjármuni til hliðar i beinum og
óbeinum sköttum. Heildarskatt-
byrðin er þvi svipuð og áður eða
rétt um þriðjungur af þjóðartekj-
um.
Hins vegar var það ætlun
stjórnarflokkanna að lyfta nokkr-
um hluta af þeirri byrði, sem hvilt
hefur á lágtekjufólki, og flytja
hana yfir á þá, sem meiri tekjur
hafa. Þetta var gert með þvi að
hætta að innheimta sjúkrasam-
lags- og tryggingagjald, sem
lagðist jafnt á alla og hefði orðið á
þessu ári 23 þús. kr. á hjón og 16
þús. kr. á einstakling, en inn-
heimta þetta fé i staðinn með
auknum tekjuskatti, sem ekki
leggst á lægstu tekjur og er stig-
hækkandi. Óhætt er að fullyrða,
að þessi tilfærsla hefur tekizt vel.
Einhleypir framteljendur munu
vera um 48 þúsund talsins og af
þeim hafa um 35 þúsund fengið
hlutfallslega lægri skatt en áður,
flestir talsvert lægri skatt. Þetta
er fyrst og fremst skólafólkið og
aörir þeir, sem haft hafa minna
en 200 þús. kr. i árstekjur. Þriðj-
ungur hjóna, sem ekki hafa börn
á framfæri sinu, lækka hlutfalls-
lega i samanlögðum sköttum, þ.e.
þau hjón, sem haft hafa minna en
350 þús. kr. brúttótekjur og fast
að helmingur hjóna með börn á
framfæri sinu hagnast á breyt-
ingunni, þ.e. yfirleitt þau, sem
eru neðan við hálfa miljón í árs-
tekjur.
Það má þvi hiklaust segja, að
þessimikla tilfærsla hefur náð til-
gangi sinum. En þó eru á þvi
undantekningar. Aldrað fólk með
ellilifeyri greiddi ekki nefskatta
áður og hagnast þvi ekki á afnámi
þeirra, en fær þó hærra útsvar og
jafnvel tekjuskatt vegna stórauk-
inna lifeyristekna. Að visu voru
sérstakar ráðstafanir gerðar við
lokameðferð tekjuskattsfrum-
varpsins til að vernda ellilifeyris-
þega, en þær gengu of skammt og
hlifa aðeins, þegar tekjur hjóna
eru neðan við ca. 245 þúsund og
tekjur einhleypinga neðan við ca.,
170 þúsund kr. Þennan vankant á
skattalögunum þarf aðsniða af og
það tafarlaust, en i heild má hik-
laust segja, að þessar gagngeru
breytingar hafi náð þvi megin-
markmiði, sem þeim var ætlað,
þ.e. að gera skattakerfið bæði
einfaldara og réttlátara en áður
var.
KVARTANIR OG
ÞAKKARÁVÖRP
Nýja skattalöggjöfin stuðlar
ekki aðeins að jöfnun milli ein-
staklinganna innbyrðis. Einn
mesti kostur þessara breytinga er
sá, að tekjulitil sveitarfélög hafa
fengið hlut sinn verulega bættan.
Hlutverk bæjar- og hreppsfélaga
er alls staðar það sama: að
standa undir margs konar samfé-
lagslegri þjónustu við ibúana. En
aðstaða sveitarfélaganna til að
gegna þessum þjónustustörfum
hefur verið ótrúlega mismunandi.
Þessu valda ýmsar aðstæður,
sem of langt mál er að telja hér
upp, en staðreyndin er sú, að á
siðast liðnu ári höfðu bezt settu
kaupstaðirnir um 21.000 kr. i fast-
eignagjöld, útsvör og aðstöðu-
gjöld á á hvern ibúa, meðan önn-
ur bæjar- og hreppsfélög höfðu
aðeins 10-11.000 kr. tekjur á ibúa
af sömu tekjustofnum. Slikur
mismunur á tekjum sveitarfélaga
er mjög varhugaverður, enda
kallar hann fram þess háttar
vitahring misskiptingar, að hætt
er við, að staðir i erfiðleikum
sökkvi stöðugt dýpra i fenið og
munurinn fari vaxandi.
Það er aö sjálfsögðu engin til-
viljun, að einmitt forráðamenn
þeirra sveitarfélaga, sem haft
hafa yfirgnæfandi mestar tekjur
á ibúa eins og Reykjavik og Vest-
mannaeyjar, skuli nú kvarta sár-
ast og telja sér þröngan stakk
skorinn i tekjuöflun. Aftur á móti
er nú mestur fögnuður hjá þeim,
sem verst hafa verið settir og nú
hafa bætt hag sveitarfélags sins
um 20-40%, enda hafa sumar
þessara sveitarstjórna eins og
bæjarstjórnin i Siglufirði, sem þó
er undir forystu Sjálfstæðis-
manna, sent hlýleg þakkarávörp
til rikisstjórnarinnar, sem Geir
Hallgrimsson fullyrðir aftur á
móti að ætli sér að kyrkja og kæfa
íramkvæmdagetu sveitarfélag-
anna.
TEKJUSKATT EDA
NEYZLUSKATT
Það er sérstaklega eftirtektar-
vert i sambandi við framiagningu
skattskrár. að fólk virðist vera
miklu viðkvæmara fyrir hækkun
á beinum sköttum en óbeinum.
Hvað eftir annað var söluskattur
hækkaður i tið fráfarandi stjórn-
ar, sem nam tugþúsund króna ár-
legu álagi á hverja fjölskyldu, án
þess að verulegar kvartanir
heyrðust. En miklar hækkanir á
beinum sköttum valda alltaf
miklu uppnámi. Þetta má aðal-
lega skýra á tvennan hátt: 1
fyrsta lagi eru menn orðnir vanir
þvi — margir frá blautu barns-
beini — að vörurnar hækki stöð-
ugt i verði og kippa sér þvi ekkert
upp við söluskattshækkun. 1 öðru
lagi er söluskatturinn stað-
greiðsluskattur. Tekjuskattur og
útsvör eru einmitt sérstaklega
óvinsæl skattgjöid, vegna þess að
þau eru greidd eftir á, — fólk er
(ílneytt að láta af hendi fé, sem
er búið að fá i hendur og oft búið
að ráðstafa.
Er þá kánnski neyzluskatturinn
i einu eða öðru formi það, sem
koma skal'? Mikill áróður er rek-
inn fyrir auknum neyzlusköttum
og minni lekjusköttum, og
óneitanlega hafa neyzluskattar
ýmsa kosti, bæði fyrir rikið og
skattgreiðendur. En neyzluskatt-
inn skortir það, sem telja má
aðalkostinn við tekjuskattinn: að
stuðla að tekjuöflun og þar meö
auknu jafnrétti i þjóðfélaginu.
Það er að visu laukrétt, sem oft er
bent á, að séu neyzluskattar veru-
lega lækkaðir og tekjuskattarnir
hækkaðir að sama skapi, er hætta
Frh. á bls. 15

Hestamenn
Hópferð á Evrópumeistaramót
íslenzkra hesta í St. Moritz.
Brottför 7. september.
Fararstjóri: Ragnheiður Sigurgrímsdóttir.
LOFTLEIDIR
FERDAÞJÚNUSTA
VESTURGATA 2 simi 20200