Þjóðviljinn - 30.07.1972, Blaðsíða 6

6. SÍÐA — ÞjóÐVILJINN Sunnudagur 30. júli 1972
UQÐVIUINN
MÁLGAGN SÓSÍALISMA,
VERKALÝÐSHREYFINGAR
OG ÞJÓÐFRELSIS
Útgefandi: Útgáfufélag Þ|óðviljana.
Framkvæmdastjóri: EiSur Bergmann.
Ritstjórar: Sigurður Guðmundssort,
Svavar Gestsson (áb.).
Auglýsingastjóri: Heimir Ingimarsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýslngar:
Skólav.st. 19. Simi 17500 (5 línur).
ÁskriftarverS kr. 225.00 á mánuði.
Lausasöluverð kr. 15.00.
Prentún: Blaðaprent h.f.
r
Haagdómstóllinn hefur ekki lögsögu um landhelgismál Islendinga
Um þessar mundir er réttur mánuður
þar til fiskveiðilögsagan við ísland verður
færð út i 50 milur eða 1. sept. n.k. Rikis-
stjórnin hefur unnið ötullega að kynningu
á málstað Islands á alþjóðavettvangi.
Ljóst er að útfærsla landhelginnar i 50
milur nýtur stuðnings æ fleiri þjóða og
eindregnastur er stuðningur þjóða þriðja-
heimsins. Svo virðist sem stöðugt fleiri
þjóðir aðhyllist nú viðáttumikla landhelgi
og er það i samræmi við vaxandi skilning
þjóða á nauðsyn þess að vemda náttúru-
auðæfi og hindra frekari rányrkju.
Við íslendingar höfum i baráttu okkar
fyrir stækkun landhelginnar fyrst og
fremst rekizt á andspyrnu Breta, Vestur-
Þjóðverja og Efnahagsbandalags-
rikjanna, þ.e. þeirra þjóða sem i aldir
hafa litið á sig, sem herraþjóðir er hafi
„hefðbundinn rétt” til að ástunda rán-
yrkju og arðrán á náttúruauðlindum
annarra þjóða og á öllum heimshöfum. Nú
hafa Bretar og Vestur-Þjóðverjar höfðað
mál gegn tslendingum við Alþjóðadóm-
stólinn i Haag vegna útfærslu land-
helginnarog byggja þá málshöfðun m.a. á
landhelgissamningunum frá 1961. Utan-
rikisráðherra, Einar Ágústsson, hefur nú
tilkynnt dómstólnum fyrir hönd islenzku
rikisstjórnarinnar, að rikisstjórn íslands
liti svo á að dómstólinn hafi engan grund-
völl til lögsögu i landhelgismálinu og þvi
tilnefni íslendingar ekki umboðsmann við
dómstólinn að sinni hálfu.
í bréfi Einars Ágústssonar til dóm-
stólsins segir m.a. um landhelgis-
samningana frá 1961: „Samkomulagið um
lausn þessarar deilu (þ.e. landhelgis-
deilunnar 1958-61) og þar með möguleika á
sliku málskoti til dómstólsins var ekki i
eðli sinu ætlað að gilda um aldur og ævi.
Sérstaklega er ljóst, að skuldbinding um
að hlita úrskurði dómstóls er ekki i eðli
sinu gerð til eilifðar. Ekkert i þesssum
málsatvikum eða neinní almennri reglu
nútima þjóða-réttar réttlætir annað
sjónarmið.” Ennfremur segir i niðurlagi
bréfsins:
„Eftir brottfall samkomulagsins, sem
skráð er i orðsendingunum frá 1961, var
hinn 14. april 1972 enginn grundvöllur fyrir
þvi, samkvæmt samþykktum dóm-
stólsins, að hann hefði lögsögu i máli þvi,
sem Bretland visar til.
Þar sem hér er um að ræða lifshags-
muni islenzku þjóðarinnar, vill rikisstjórn
íslands leyfa sér að tilkynna dómstólnum
að hún vill ekki fallast á að heimila dóm-
stólnum lögsögu i nokkru máli varðandi
viðáttu fiskveiðitakmarkanna við ísland
og þá sérstaklega i máli þvi, sem rikis-
stjórn Stóra-Bretlands og Norður-írlands
hefur reynt að visa til dómsins hinn 14.
april 1972.”
íslenzka rikisstjórnin hefur lýst skil-
merkilega yfir, að samningarnir frá 1961
séu brottfallnii;útfærslan i 50 milur sé lifs-
nauðsyn, hún komi til framkvæmda 1.
sept. n.k. og úrskurður dómstólsins i Haag
breyti þar engu um, þvi íslendingar viður-
kenni ekki lögsögu hans i þessu máli.
Þannig er hiklaust stefnt að marki i lif-
hagsmunamáli þjóðarinnar i þeirri stað-
föstu trú,að ekkert fær beygt einhuga þjóð.
STÉTTIN OG STARFIÐ
Þáttur um málefni verkalýðsfélaga og vinnustaða Umsjón: Arnmundur Backman og Gunnar Guttormsson
Samtakamáttur
°g
valdbeiting
Brezkur verkalýður er
á goðri leið með að
brjóta niður rangláta
vinnulöggjöf íhalds-
st jórnarinnar. Leið-
togum hafnarverka-
manna hefur verið
sleppt úr fangelsi, og
daghlaðið Visir hér
norður á hjara veraldar
rekur upp ramakvein
yfir „landráðum verka-
lýðsleiðtoganna,” eins
og blaðið kallar verk-
fallsátökin i Bretlandi. í
rauninni er spjótunum
beint að verkalýðssam-
tökunum á íslandi, en
þeirra „landráð” kallar
hlaðið „mildari tegund
ábyrgðarleysis”.
Hin geisiviðtæku verkföll á
Bretlandi undanfarna daga eiga
rót sina að rekja til nýrrar vinnu-
löggjafar, sem thaldsílokkurinn
knúði fram en hún miðaði að þvi
að þrengja mjög svigrúm verka-
lýðsfélaganna. Eitt ákvæði hinn-
ar breyttu vinnulöggjafar var
stofnun sérstaks vinnumáiadöm-
stóls, sem er ekkert annað en tæki
i höndum rikisstjórnarinnar.
Þessi dómstóll kvað upp úrskurð
um handtöku 5 Ieiðtoga hafnar-
verkamanna, er þeir hunzuðu
fyrirskipun dómstólsins um að
hætta verkfalli, sem beindist
gegn vöruflutningum i svo-
kölluðum gámum. Eftir
fangelsun verkamannanna leiddi
hiö takmarkaða verkfall hafnar-
verkamanna til viðtækra sam-
úöarverkfalla um allt landið, ekki
eingöngu meðal hafnarverka-
manna heldur i öllum greinum at-
vinnulifsins.
Þegar Alþýðusambandið hafði
með yfirgnæfandi meirihluta, 19
atkv. gegn 7,samþykkt að boða til
24 stunda allsherjarverkfalls,
heyktist rikisstjórnin, og dóm-
stóllinn gaf ut fyrirmæli um að
verkamönnunum 5 skyldi sleppt
úr haldi „þar sem þeim hefði
verið nægilega refsað”. Hefur
allsherjarverkfallið nú verið af-
boðað, en þrátt fyrir það er
enganveginn séð fyrir endann á
afleiðingum þess tiltækis að
fangelsa hafnarverkamennina.
Sú aðgerð varð kveikja þessara
viðtæku verkfalla, en sjálf
orsökin er hin heimskulega
vinnulöggjöf.
Þvi er á þessa atburði minnzt
hér, að þeir sýna glöggt hve sam-
takamáttur verkafólks getur
verið sterkur þegar það beitir afli
sinu sameiginlega gegn órétti.
Meö stofnun vinnumáladóm-
stólsins telur verkafólk á Bret-
landi greinilega vegið að helgasta
rétti verkalýðssamtakanna,
verkfallsréttinum. Boðun alls-
herjarverkfallsins, hins fyrsta i
100 ára sögu brezka Alþýðusam-
bandsins, sambands sem hefur
140 sérsambond með 10 miljónir
félagsmanna innan sinna vé-
banda, er staðfesting þessa.
Þótt margt megi ugglaust finna
að starfsháttum verkalýðssam-
takanna i Bretlandi, þá hlýtur
verkafólk hér á landi að sam-
fagna þeim sigri sem þegar hefur
náðst, að ihaldsstjórnin skyldi
knúin til að sleppa leiðtogum
hafnarverkamannanna úr haldi.
Sigur brezkrar verkalýðs-
hreyfingar i þeim efnum er einnig
sigur verkafólks á Islandi, Og
ósigur brezka ihaldsflokksins er á
sama hátt ósigur ihaldaafla um
allan heim, lika hér á landi, eins
og glöggt má sjá á skrifum dag-
blaðsins Visis i forystugrein 26.
þ.m.
1 forystugrein þessa ihaldsmál-
gagns er leiðtogum verka-
mannanna likt við ræningja-
foringja, „sem vanvirða lög og
rétt.” Þetta þýðir, aö verkalýðs-
hreyfingunni bar að áliti ritstjóra
Visis að beygja sig fyrir úrskurði
kúgunardómstólsins, una þvi glöð
að verkamönnum væri varpað i
fangelsi fyrir að hlita ekki úr-
skurði hans. „Og lögleg stjórn-
völd landsins virðast vera
bjargarlaus gagnvart landráðum
verkalýðsleiðtoganna,” segir i
greininni. Og svo vikur blaðið að
verkalýðssamtökunum hér á
landi, og kemst að þeirri niður-
stöðu að þau séu ekki „svona
gróflega neikvæð,” nokkuð hafi
hinsvegar gætt „mildari tegund-
ar ábyrgðarleysis, svo sem mis-
notkunar á verkfallsvopninu og
skemmdaraðgerða gegn efna-
hagsráðstöfunum stjórnvalda.”
Það dylst sjálfsagt engum, að
þessi skrif Visis og harmur sá
sem þar stafar frá hverri
setningu yfir þvi að brezka
ihaldinu skyldi ekki takast að
beygja verkalýðshreyfinguna þar
i landi til hlýðni við vinnumála-
dómstólinn, á rót sina að rekja til
þess, að það hefur lengi verið
draumur ihaldsins hér á landi að
breyta vinnulöggjöf okkar i
veigamiklum atriðum. Það fer
ekki milli mála, að svipaðar hug-
myndir og vinnumáladómstóllinn
brezki hafa verið ofarlega i huga
afturhaldssamasta hluta borgar-
stéttarinnar hér á landi. Þótt i
þeim herbúöum hafi oftastnær
verið talað og ritaö um málið meö
mjög almennum orðum: sagt að
nauðsynlegt sé að „endurskoða
vinnulöggjöfina”, þá hafa alltaf
einstaka raddir kveðið upp úr
með að banna bæri verkföll með
lögum. Sem betur fer hafa full-
trúar slikra viðhorfa ekki úrslita-
áhrif i islenzkum stjórnmálum
um þessar mundir.
Enginn heldur þvi sjálfsagt
fram, að Islenzk vinnulöggjöf,
sem nú er orðin meira en 3ja ára-
tuga gömul, þarfnist ekki ein-
hverra lagfæringa. Þær
breytingar mega hinsvegar ekki
skeröa svigrúm verkalýðs-
félaganna til frjálsrar samninga-
gerðar. Sérstök nauðsyn er að
setja skýrari ákvæði um verkefni
og valdsvið trúnaðarmanna
verkalýösfélaganna á vinnustað
og tryggja aö þeim sé ætlaöur
timi til aö sinna trúnaðarstörfum
sinum i vinnutima.
Að þessu sinni verður ekki
nánar rætt um þau atriði sem
þarfnast lagfæringa i vinnulög-
gjöf okkar. Þaö má hinsvegar
fyllyrða, aö viniiulöggjöf okkar i
sinni núverandi mynd hvorki er
né hefur verið orsök efnahags-
vandamála þjóðarinnar. Miklu
nær væri að álykta, að áhrifa
verkalýöshreyfingarinnar gæti of
litið i þessari löggjöf, eins og
raunar i þjóölifinu yfirleitt. En
hvað sem liður þeim stakki, sem
löggjafinn sniður verkafólki má
segja, að á vinnustaðnum, þess-
um grunneiningum efnahags-
lifsins, þurfi verkafólk að vera i
miklu nánari tengslum viö þau
vandamál sem þar er við að fást.
Getum við ekki orðað það svo að
það eigi fyrst og fremst að vera i
verkahring verkafólksins sjálfs
að móta vinnuskilyrði sin i við-
tækustu merkingu. — Skyldi
vinnumáladómstóll ihaldsins i
Bretlandi hafa átt að tryggja
verkafólki þar slik réttindi?
gg