Þjóðviljinn - 04.07.1973, Blaðsíða 9

MiOvikudagur 4. júlí 1973. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 9
Sam Ervin, hinn 76 ára
qamli formaður þing-
nefndarinnar er rannsakar
Watergate-hneykslið, kom
Nixon forseta á sak-
borningsbekk á föstu-
daginn var. Ervin réðist
harkalega á áætlun sem
gerð hafði verið í Hvíta
húsinu 1970, þar sem gert
var ráð fyrir stórfelldum
möguleikum á njósnum um
bandaríska borgara. Hann
gagnrýndi einnig Nixon
fyrir aðgerðarleysi í
hneykslismálinu og áhuga-
leysi á því að fá fram stað-
reyndir í rannsókninni.
Þegar John Dean var rekinn úr
stöðu sinni i Hvita húsinu i vor,
tók hann með sér nokkur af
plöggum sinum og þar á meðal
áætlun sem gerð hafi verið á
árinu 1970, skömmu áður en hann
réðst til starfa i Hvita húsinu.
1 áætlun þessari er gert ráð
fyrirmæli um að reyna að fram-
kvæma ákveöin atriði i
áætluninni.
Samstarfsnefnd FBI og CIA
(Bandariska leyniþjónustan) og
leyniþjónustu hersins haföi siðar
verið komiö á laggirnar. Er ekki
bannað, að CIA taki þátt i
lögregluaðgerðum innanlands?
spurði Ervin.
— Jú, svaraði Dean, það er
bannað. Og hann fékk einnig að
skýra frá þvi, aö Nixon hefði ekki
spurt þingið Táða i þessu
viðkvæma máli.
Ervin öldungardeildarþing-
maöur fór lið fyrir lið yfir
áætlunina frá 1970, sem Nixon
samþykkti, þó að athygli hans
hafi ótvirætt verið vakin á þvi, að
áætlunin var greinilega ólögleg i
mörgum atriðum.
Sam Ervin fór að þjarma að
forsetanum á sinn sérstæða hátt
með spurningum, sem John Dean
þurfti aðeins að svara játandi eða
neitandi.
öldungardeildarþingmaðurinn
las hátt og snjallt upp úr sinni
eftirlætisbók; bandarisku
Watergate-hneykslið aðeins
hluti af stærri heild
BÖNDIN
BERAST AÐ
NIXON
fyrir þvi, að rutt veröi úr vegi
ýmsum tálmunum á þvi að hlera
simtöl fólks, opna bréf og stunda
aðra njósnastarfsemi og meira að
segja er gert ráð fyrir að innbrot
veröi leyfö i vissum tilvikum.
I einni af varnarræðum sinum
vegna Watergate-hneykslisins
hinn 22. mai skýrði Nixon frá þvi,
að hann heföi dregið þessa áætlun
til baka i júlilok 1970 eftir að
þáverandi yfirmaður FBI
(Bandarisku alrikis-
lögreglunnar) Edgar Hoover
hefði snúizt gegn henni.
En hvenær og hvernig kunn-
gerði Nixon þá ákvörðun sina að
láta undan siga?
Þetta var ein af þeim mikil-
vægu spurningum, sem Ervin
öldungadeildarþingmaður lagði
fram á föstudaginn.
Hann spuröi hvort ekki gæti
verið, að John Dean, lög-
fræðingur forsetans, ætti að vita
eitthvað um það.
Dean hafði aldrei heyrt um það
talað, aö Nixon hefði horfið frá
þessari áætlun. Þvert á móti,
sagði Dean, fékk ég i september
stjórnarskránni. Var ekki áætlun
forsetans, spurði hann, greinilegt
brot á þvi frelsi og þeim
réttindum, sem þessi stjórnar-
skrá á að tryggja borgurum i
landinu?
Dean hlaut að svara þessu
játandi.
Hafði nokkur veitt Hvita húsinu
heimild til þess að setja sig ofar
lögum og reglu? Og Ervin laut
fram á borðið.
Dean hlaut að svara neitandi.
Forsetinn skal hafa yfirumsjón
með þvi að farið sé að lögum, las
Ervin upp úr stjórnarskránni og
leit alvörugefinn fram i salinn.
Það var Nixon sem bar
ábyrgðina á þvi andrúmslofti sem
Watergate-hneyksliö óx i — það
vildi Sam Ervin fá skýrt fram
þennan dag.
Hann hélt áfram og spurði
Dean að þvi, hvað forsetinn hefði
gert til að komast til botns i þvi,
hvaö hefði eiginlega gerzt.
Les Nixon ekki biöðin, eða
skildi hann ekki það sem i þeim
birtist?
Hafði það ekki komið fram
skömmu eftir innbrotið i höfuð-
stöðvar Demókrata aö tveir
menn, sem voru i beinum
tengslum við kosninganefnd for-
setans, höfðu verið handteknir og
ákærðir?
Hefði það ekki verið ómaksins
vert að skoða það mál dálitið
betur?
Ervin spurði og spurði. Dean
svaraði með jái eða neii, eða
kinkaði bara kolli.
Gerði forsetinn einhverjar ráð-
stafanir til þess að fá sannleikann
fram?
— Ég er hræddur um að það
hafi verið þvert á móti, svaraði
Dean.
Ef að forsetinn var nú svo
ákveðinn, sem hann lét i þvi að fá
málið upplýst, af hverju vildi
hann þá ekki láta starfsmenn sina
koma til okkar og vitna? spurði
Ervin og átti þá við það, að Nixon
hélt lengi fast við það, að
samkvæmt stjórnarskránni væri
ekki rétt að starfsmenn forseta-
embættisins bæru vitni.
t þessu sambandi talaði Nixon
um forréttindi embættis sins. En
hver eru þau?spuröi Ervin og las
enn kafla úr stjórnarskránni.
„Forsetanum ber að sjá um það, að lögum sé framfylgt út I æs-
ar.” (Úr Stjórnarskrá Bandaríkjanna)
Yfirheyrslurnar á föstudaginn
hófust með þvi, að Daniel Inouye,
öldungadeildarmaður og fulltrúi i
rannsóknarnefndinni, las upp
spurningalista, sem Hvita húsið
hafði sent honum til að leggja
fyrir Dean.
Dean svaraði þvi neitandi, er
hann var spurður hvort hann
hefði skrifað nokkuö niður eftir
viðræður sinar við forsetann.
Hann sagði að ummæli forsetans
hefðu stundum verið þess eðlis að
þau hefðu skaðað hann, ef þau
hefðu verið skráð.
Spurningarnaráttu lika að vera
minnispróf á Dean. Hvernig stóð
á þvi að i þessu máli mundi hann
sumt i smáatriðum, en um önnur
atriði mundi hann ekki neitt?
— Þegar maður ræðir við
forseta Bandarikjanna er það svo
mikill atburður að maður man
slikt vel, sagði Dean.
Og sem dæmi um þetta rifjaöi
hann upp að hann hefði aðeins
einu sinni talað við forsetann á
timabilinu frá 15. september i
fyrra og til 28. febrúar i ár.
Þá hafði forsetinn spurt hann
grannt eftir þvi, hvaða ráðstaf-
anir hefðu verið gerðar gegn and-
ofsmanni einum, sem hafði reynt
að brjótast i gegnum lög-
regluvörðinn um Nixon, en verið
sleginn niður áður en nokkuð
hafði gerzt. Nixon var mjög
áfram um það, að þessi maður
yrði dæmdur, sagði Dean.
I svörum sínum á föstudag
visaði hann heim til föðurhúsa
þeirri meginkenningu Hvita
hússins, að hann væri aðal-
maðurinn i Watergate-hneyksl-
inu. Þetta er ósanngjörn full-
yrðing og fær ekki staðizt með
tilliti til þess hvaða stöðu ég
gegndi. Ég fór alltaf eftir fyrir-
mælum frá nánustu ráðgjöfum
Nixons, þeim Haldeman og
Erlichman. (Heimild: Dagens
Nyheter)
Sprengingar í
hlaðvarpanum
Nú er unnið af miklu kappi við
breikkun og iagfæringu Sfðumúia
og Armúia, og gcta menn vonandi
innan tiðar brunað þar um i bilum
sinum. En I framkvæmda-
hitanum virðist eitt veigamikið
atriði hafa glcymzt hjá yfir-
völdum borgarinnar. Það býr enn
fólk i húsunum, sem verið er að
sprengja jörðina undan. Fyrir
nokkrum áratugum, þegar, eins
og svo oft endranær, mikill
skortur var á ibúðarhúsnæði og
byggingarlóðum, reistu menn sér
þarna hús í útjaðri Reykjavíkur.
Nú hefur borgin vaxið og bilaum-
ferðin aukizt, og þvi telja ráöa-
menn borgarinnar, að nauð-
synlcgt sé að ieggja hluta af þessu
svæði undir malbik.
Sjálfsagt er að borgin kaupi
húsnæði þeirra, sem þurfa að
vikja fyrir bilunum, enda munu
reykviskir ráðamenn hafa gefið
ibúum þessara húsa ádrátt um,
að það yrði gert. En eitthvað
Hérna verður unnt aö bruna um i bílum innan tiðar. tbúar húsanna,
sem sumir eru sjúklingar, verða aö una við sprengingar og jarðrask.
hefur þeim gengið treglega að
ganga frá þeim málum og þvi
sent jarðýtur og flokka
sprengingamanna af stað.
Ibúarnir, sem sumir hverjir eru
sjúklingar, veröa þvi að una við
sprengigný og jarðrask á
bæjarhlaðinu hjá sér enn um sinn.
Ekki getur það verið að borgar-
yfirvöldunum liggi svo mikið á,
að ekki gefist timi til að viðhafa
allar kurteisisvenjur. Það gæti
jafnvel verið ágætt að doka við
andartak og tryggja jafnframt að
ekkert handahóf eða fum verði á
aðgerðum þegar þær hefjast.
Fyrir nokkrum árum var ákveðið
að hafa þarna grasbala og
gróðurlendi, og voru starfsmenn
borgarinnar látnir hefja undir-
búning að þeim framkvæmdum.
En nú er búið að reisa grunna að
iðjuverum á þessu svæði. Það
væri þvi ef til vill ekki vitlaust að
hugleiða málin enn betur á meðan
samið er við ibúa siðustu húsanna
i Múlakampi.