Þjóðviljinn - 29.07.1973, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 29. júll 1973.
Stein-
eyöi-
merk-
ur í
stór-
borg-
um
Vestur-Berlin i júni. „Bjarg'ð
borgunum okkar áður en allt
endar með skelfingu.” Þannig
hljóðaði neyðaróp þýzkra borgar-
stjóra, sem þinguðu i Míinchen.
Þýzkar borgir hafa smám saman
breytzt i ómennskar steineyði-
merkur, þar sem lifsleiði, árásar-
hvöt, og taugaveiklun eru alls
ráðandi. Prófessor i félags-
fræðum við háskólann i Göttingen
I Þýzkalandi, Hans Paul Bradt,
segir: „Borgir, sem skipulagðar
eru á óheppilegan hátt, geta eyði-
lagt þjóðfélag engu siður en t.d.
einræðistjórn.” Um það bil 50%
Ibúa Vestur-Þýzkalands búa i
stórborgum og árið 1985 verður
það væntanlega um 75%. Það er
þegar farið að tala um samvaxin
bæjarkerfi eins og t.d. Mainsfurt,
þegar tvær borgir hafa vaxið
saman, og eru raunar orðnar ein
stórborg.
Sálfræðingar segja, að þetta sé
„sálarlegt fjöldamorð” i þessari
blöndu af iðnaðaröngþveiti,
mengun, mannlausum mið-
húsunum viö, en mikið af verka-
fólki bjó þarna. Nú hafa þessi hús
veriö rifin og byggð stórhýsi i út-
jaðri borgarinnar, þar sem þessu
fólki hefur verið komið fyrir, oft
hálf nauðugu. M.a. hefur verið
byggt risahverfi fyrir 50 þúsund
ibúa rétt hjá Berlinar-múrnum,
og er það langt frá öllum vinnu-
stöðum.
Arkitektarnir ætluðust vist til,
að þetta yrði gott hverfi og héldu
vist, aö þeir væru að skapa eitt-
hvað nýtt og jákvætt. En
árangurinn varð allur annar, þvi
þetta eru risavaxin steinsteypu-
bákn, sem bera með sér, að
ibúarnir hafa ekki verið spurðir
ráöa, heldur allt teiknað inni á
skrifstofu arkitektsins. Fók segir,
að það hafi skaðleg áhrif á geö-
heilsu manna að búa þarna og
þeir, sem teiknuðu þetta, hafi
mest hugsað um að auka hróöur
sinn og álit, en minna hugsaö um
fólkið, sem átti að búa þarna.
Þetta hverfi nær yfir 400 hektara
svæöi, og eru 16 þúsund ibúðir
kring, heldur loki sig bara inni i
skel sinni, og forðist að hafa sam-
band við nágranna sinn.
Aður hafði þetta sama fólk
margt verið tiðir gestir á ein-
hverju ákveðnu veitingahúsi eða
farið i heimsókn til nágranna, eða
tekið virkan þátt i götulifinu i
hinni gömlu Vestur-Berlin. En i
þessu nýja hverfi fyrirfinnst ekki
nein hlýja, nein hefð, fólk þekkir
ekki lengur hvert annað, um-
hverfið hefur neikvæð áhrif,
mörgu kaffi- og veitingahús, þar
sem fólk getur látið sér liða vel,
og allir tala við alla, en þegar ég
fór inn á bjórkrá i þessu nýja
hverfi var allt hálfdauft og dautt
þar inni. Allar krár i hverfinu eru
mjög svipaðar, glæsilegar útlits,
en gjörsneyddar allri hlýju.
Gleymdist að byggja
sjúkrahúsið?
Fyrst voru húsin byggð svo
Springer-blaðahringur-
inn á um 70% af dag-
blöðum i Vestur-Berlin.
Hitstjóri blaðsins, Horst Lange,
segir, að offsett prentvélin, sem
hverfisblaðið er prentað á, sé i
kjallaranum hjá honum,og ef það
kæmist upp, yrði honum sagt upp
húsnæðinu, sem hann býr i. Blað-
ið er mjög óvinsælt hjá yfir-
völdum, vegna þess hve óvægt
það er i dómum sinum um skipu-
lagninguna i hverfinu og annað,
sem þvi finnst fara illa.
t Vestur-Berlin hefur Springer-
fyrirtækinu tekizt að ná yfir-
Táðum yfir á að gizka 70% af
blaðasölu i Vestur-Berlin, svo
blað eins og þetta hverfisblað,
sem er stjórnað og ritstýrt af fólki
úr öllum stéttum, þar sem reynt
er að láta flokkapólitik hafa sem
minnst áhrif, er mjög gott og
gagnlegt.
Blaðið var upphaflega stofnað
af hóp stúdenta, sem lögðu stund
á uppeldisfræði, en komst fljót-
lega i hendur ibúa hverfisins. Rit-
stjórinn segir,að stúdentarnir hafi
verið allt of langt frá raunveru-
leikanum i skrifum sinum.
Þetta blað birtir ýmislegt, sem
önnur blöð fást ekki til þess að
birta. Þar er sagt frá mótmæla-
göngu, þar sem fólk mótmælti
hækkun húsaleigu, og eins mót-
mælum gegn hækkun á hita, en
fyrirtækið, sem selur hitann er
einkafyrirtæki, sem litið eftirlit
hefur verið haft með.
í Vestur-Berlín gefa íbúar eins hverfisins út blað,
þar sem þeir koma kvörtunum síðan á framfæri
borgum og yfirfullum úthverfum
þar sem fólk heldur sig yfir
nóttina og þeytist svo til vinnu
sinnar langar leiðir.
Risaborgin Vestur-Berlin með
2,1 miljón ibúa, sem þjappað er
saman á litlu svæði, hefur sér-
stöðu. Hún er inni i miðju Austur-
Þýzka lýðveldinu, um 165 km frá
landamærum Vestur-Þýzka-
lands. Það er þvi mikilvægt, að
vel sé að fólkinu búið, og það
hefur að nokkru leyti tekizt, þvi
helmingur af bænum eru grænir
garpar, vötn, skógar og tún.
íbúar Vestur-Berlinar eru
einangraðir og komast ekki svo
auðveldlega út úr bænum og upp i
sveit.
Gömlu húsin eru rifin
niður, og fólk flutt i út-
hverfin.
En ástandið er að breytast. Stór
húsasvæði i Vestur-Berlin eru
ekki lengur ibúðarhæf, og ekkert
hefur verið gert til þess að halda
þar. Þær minnstu eru eitt
herbergi, og þær stærstu 4 1/2
herbergi.
Dautt landslag
Ég fékk aðkenningu að inni-
lokunarkennd, þegar ég kom i
þetta tungllandslag, þvi áhrifin af
þessum skrimslum, sem áttu að
heita mannabústaðir, voru yfir-
þyrmandi. Hæsta báknið var
átján hæðir og lengsti óslitni
veggurinn var nærri þvi heill
kilómetri á lengd. Húsin voru
máluð i skerandi gulum, rauðum,
grænum og bláum litum og virtist
tilviljunin alveg ráða sam-
setningunni.
A miðri aðalgötu hverfisins
varö ég vitni að bilslysi, þar sem
kona sat föst i bilnum sinum, al-
blóðug. En fólk gekk fram hjá
henni, án þess að gera nokkuð,
það horfði bara. Það er algengt,
að fólk hegði sér þannig i þessu
hverfi, sýni engan framkvæmda-
vilja né áhuga fyrir fólkinu i
þannig að ekki eru nein likindi til
þess að þetta breytist.
Þeir, sem hafa orðið
undir i baráttunni.
Allt hverfið er byggt á vegum
bæjarins, og þess vegna búa þar
margar barnaf jölskyldur og
fjölskyldur, sem þurfa að þiggja
aðstoð frá bænum. Þetta fólk
hefur flest flutt úr gömlu
hverfunum, sem búið er að rifa og
úr bráðabirgðahúsum borgar-
innar.
Borið saman við önnur hverfi
borgarinnar er mjög mikið af
börnum innan við 14 ára aldur i
þessu steinbáknahverfi. Nærri
lætur, að fimmta hver fjölskylda
fái aðstoð frá hinu opinbera, en
mörgum gengur þó illa að borga
húsaleigu og önnur gjöld, svo um
það bil 20 fjölskyldum er fleygt út
á ári hverju, og verður þá að
flytja aftur inn i bráðabirgðahús-
næði borgarinnar.
Vestur-Berlin er fræg fyrir sin
fluttist fólkið inn og þá var loksins
tekið eftir þvi,að ýmsar nauðsyn-
legar stofnanir vantaði. Það hafði
ekki verið gert ráð fyrir nokkru
sjúkrahúsi, eða kirkjugarði i
skipulagningu bæjarins. Barna-
heimilispláss eru allt of fá, og
leiksvæði fyrir börnin eru lika af
skornum skammti og lélega út-
búin. A veturna eru þvi börnin að
leik i stigagöngum, þau vinna oft
skemmdir á umhverfinu og eru
þeim fullorðnu til trafala og leið-
inda með hávaða og látum. En
börnin þurfa að sjálfsögðu ein-
hvers staðar að fá tækifæri til
þess að nota allt aukaþrekið sem
þau búa yfir.
Ég rakst þó á eitt fyrirbæri,
sem mér fannst gleðilegt þarna i
hverfinu. Nokkrir leigjendur gefa
sameiginlega út hverfisblað, sex
sinnum á ári, og þar ræða þeir
vandamál hverfisins, og hefur
sala blaðsins aukizt mjög, en það
kom fyrst út fyrir 4 árum.
Austur- og Vestur—
Berlln.
Jafnvel þótt þetta blað sé óháð
pólitiskum flokkum, sést greini-
lega við lestur á þvi, að það er
vinstrisinnað. Undanfarið hafa
kommúnistar náð öruggri fót-
festu þarna i hverfinu. Þótt þeir
hafi ekki fengið nema 2,9% i
kosningum þar 1971, er greinilegt,
að flokknum eykst stöðugt fylgi.
Fram að þessu"hefur ekki verið
lögð nein sérstök áherzla á að
kynna sér ástand hinum megin
við múrinn, en blaðið birti þó
fréttir af lögum um lækkun á
húsaleigu þar, árið 1971.
Nú hefur blaðið náö sambandi
við blaðamenn austan megin og
vonast nú til þess að vera boðið i
heimsókn til þess að sjá ástandið
þar með eigin augum. Horst
Lange, er sósial-demókrati, en
heldur þó, að hann geti lært eitt-
hvað af þvi að kynnast skipu-
laginu i Austur-Berlin.
(Þýtt úr Information)