Þjóðviljinn - 23.03.1975, Side 5

Sunnudagur 23. marz 1975. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 5
ELÍSABET
GUNNARSDÓTTIR
SKRIFAR
UM MYNDLIST
Þrjár
sýningar
Nú hef ur lifnaö yf ir sýn-
ingahaldi i bænum eftir
hina árvissu lægð um jól og
áramót. Undanfarið hafa
sýningar jafnvel verið það
margar að ýmsum kann að
hafa reynst erfitt að sjá
allt sem þeir vildu. Einn
aðalsýningasalur bæjarins
hefur þó verið lokaður all-
an þennan tíma. í Gallerí
Langt er siðan Eyborg
Guðmundsdóttir hélt einkasýn-
ingu siðast, en hún hefur tekið
þátt i allmörgum samsýningum
undanfarin ár, og hafa sumar
myndirnar i Norræna húsinu ver-
ið sýndar áður. Nú gefst aftur á
móti gott færi á að fá heildar-
mynd af vinnubrögðum hennar.
Eyborg hefur nokkra sérstöðu
meðal islenskra málara, hún er
harðlinumaður i geometriunni, en
fáir hafa gengið þeirri stefnu á
hönd hér, þótt nefna megi Hörð
Ein optisku mvndanna á sýningu Eyborgar
Súm hefur ekki verið sýn-
ing frá þvi löngu fyrir jól,
en i næsta mánuði verður
þar samsýning súmara og
verður það í fyrsta skipti í
þrjú ár sem þeir halda
slíka samsýningu hér á
landi.
Af sýningum þeim sem nú eru
opnar er helst að nefna sýningu
Eyborgar Guðmundsdóttur i Nor-
ræna húsinu og sýningu á verkum
Guðmundar frá Miðdal að
Kjarvalsstöðum. Svo er komin
enn ein grafiksýning, að þessu
sinni sovésk og er hún i Lista-
safni A.S.Í.
Ágústsson og Þorvald Skúlason.
Myndir Eyborgar eru mjög ein-
faldar að formi og sparlega farið
með liti. Á sýningunni eru lika
nokkrar optiskar myndir, þar
sem samspil lita og forma villa
auganu sýn og kyrrstæð myndin
virðist öll vera á hreyfingu. Slik
myndgerö hefur heldur ekki verið
mikið stunduð af islenskum lista-
mönnum, en Eyborg lærði i
Frakklandi á sinum tima hjá
Vasarely sem verið hefur i farar-
broddi á þessu sviði myndlistar.
Auk þessara tveggja myndgerða
sýnir Eyborg nokkrar hreyfi-
myndir, þar sem áhorfandinn eða
vindstroka getur komið myndinni
af stað. Þessar myndir skortir þó
Innlegg í
umræðuna
Valgerður Bergsdóttir, sem
teiknaði forsiðumynd blaðsins i
dag, „Húsdýrið”, er ungur
myndlistarmaður, sem stundaði
nám i Myndlista- og handiöa-
skóla tslands og siðan i Oslo.
Hún er nú starfandi kennari við
Myndlistarskólann og er mynd-
in innlegg hennar i deilurnar um
sjálfsforræði kvenna varðandi
barneignir.
Guðmundur frá Miðdal: Dyrfjöll
allt fjaðurmagn optisku mynd-
anna og má þar liklega um kenna
óheppilegri efnismeðferð. Segja
má að sterkasta hlið Eyborgar sé
einfaldleikinn og nýtur hann sin i
myndum eins og Triptique (no.
24).
Eins og áður segir hafa hvorki
optik né geómetria verið mikið
Stundaðar hér á landi. Aftur á
móti hafa þessar tvær liststefnur
haft sterk áhrif á allt umhverfi
okkar. Þau má sjá allt i kringum
okkur, bæði i húsagerð, húsgögn-
um og annarri hibýlaprýði, einnig
i fatatisku og auglýsingagerð.
Hér er einmitt gott dæmi um
hvernig skyldar listgreinar eins
og húsagerðarlist og svo hand-
verksmenn tileinka sér og nota
það sem myndlistin hefur fram að
færa.
Að Kjarvalsstöðum er sýning á
verkum Guðmundar Einarssonar
frá Miðdal. Þar eru bæði oliu- og
vatnslitamyndir, eirstungur,
teikningar og höggmyndir, eða
um 130 verk alls. Guðmundur lést
’63, tæpl. sjötugur að aldri. Hann
stundaði myndlistarnám i
Reykjavik, Kaupmannahöfn og
Munchen og var mjög afkasta-
mikill maður á mörgum sviðum.
Hin margvislegu áhugamál hafa
að likindum komið i veg fyrir að
Guðmundur sökkti sér verulega
um hans. Einnig skrifaði hann
bækur — t.d. Fjallamenn — um
öræfaferðir sinar og fleira.
Náttúruathuganir hans komu að
góðum notum þegar hann setti á
fót fyrstu leirmunagerð á lslandi.
Hann stofnaði Listvinahúsið og
notaði þar við vinnsluna leir aust-
an úr Holtum. Einnig gerði hann
margar tilraunir með steypu á
höggmyndum, og aðferðir til að
gera islenskar steintegundir nógu
harðar til þess að þær væru hent-
ugar i þvi skyni. Þannig held ég
t.d. að mynd hans af Sigurði mál-
ara sé úr islenskum jaspis. Margt
fleira mætti nefna af viðfangsefn-
um Guðmundar. T.d. gerði hann
teikningar að ýmsum gripum svo
sem silfursmiði o.fl. Hann hafði
lifandi áhuga á kvikmyndagerð
og ljósmyndun. Nokkur verka
hans eru á almannafæri hér i
bænum og i nágrenninu, t.d.
stytta við sumarbústað hans
skammt frá Miðdal i Mosfells-
sveit, rismyndin á bust Lands-
spitaians og önnur á húsinu á
horni Pósthús- og Austurstrætis,
vindhaninn á Melaskólanum og
loftið I Þjóðleikhúsinu. F’leiri
mætti eflaust nefna, þvi ef’telja á
upp áhugasvið Guðmundar er
erfiðast að ákveða hvar upptaln-
ingunni skuli ljúka. Sýningunni
lýkur aftur á móti þann 24. Þar
kannast vafalaust við ýmislegt úr
Listvinahúsinu frá tið Guðmund-
ar, þótt menn geri sér e.t.v. ekki
grein fyrir hvaðan þessir gamal-
kunnu gripir eru komnir.
Bandarisku og frönsku grafik-
sýningunum fer nú senn að Ijúka,
og auk þess hefur enn eitt stór-
veldið bæst i hópinn. t listasafni
A.S.l. er þessa dagana grafik-
myndasýning frá Sovétrikjunum,
og verður hún aðeins opin til 23.
mars. Þetta eru verk tæplega 40
myndlistarmanna, sem flestallir
eru enn starfandi. Þeir beita fjöl-
breyttri tækni, en það er nokkur
galli að i sýningarskrá er ekki
getið hvaða aðferðir eru notaðar
við gerð myndanna.
Þeir sem búast við hreinum
sósialrealisma i hverri mynd
verða fyrir vonbrigðum, en aftur
á móti tók ég eftir atriði, sem mér
finnst orðið næsta sjaldgæft i
myndlist hér og i nágrannalönd-
unum. Þetta voru myndir af iðn-
aöarhverfum og verksmiðjum.
þarsem höfundurinn tók ekki mið
af mengun eða náttúruvernd. Nú
eru þetta mál sem sovétmenn
eins og aðrar iðnaðarþjóðir eiga i
miklu striði við, ,en þeir sem
þarna hafa rjúkandi strompa
iðjuveranna að fyrirmvnd, nota
hana til að sýna afl, athafnasemi
og hreyfingu. Ekki eru þó allar
„Sigur byltingarinnar” á sovésku grafíksýningunni
niður i einhverja ákveðna list-
grein, en samt hafði hann ómæl-
anleg áhrif á islenska myndlist,
listiðnað og reyndar á fleiri svið-
um.
Guðmundur var mikill náttúru-
unnandi og sést það vel á mynd-
eru eins og áður sagði mörg verk,
og er henni snoturlega fyrir kom-
ið, þótt verulega á skorti að hún
sýni fjölbreytnina i lifsstarfi
Guðmundar. Keramikmunir eru
þar t.d. sárafáir, sem þó hefði
verið gaman að sjá, þvi margir
myndirnar i þessum dúr, þvi við-
fangsefnin eru ekki siður marg-
breytileg en prentaðferðir þær
sém notaðar eru. Eins og áður
segir stendur þessi sýning mjög
stutt yfir og lýkur nú um helgina.
Elisabet Gunnarsdóttir.