Þjóðviljinn - 07.03.1976, Blaðsíða 17

Sunnudagur 7. mars 1976. ÞJÖÐVILJINN — SIDA 17

EINNAR
EFTIR
GUNNAR
GUNNARSSON
MÍNÚTU
SÖGUR
Einnarminútusögur
skipa sérstakan bálk í
heimi sagna. Raunar geta
þær verið með ýmsu móti,
en eiga það sameiginlegt
að vera tilf inningavekj-
andi, skrifaðar af hraða og
öryggi, stundum ætlaðar til
að vekja stríðsmóð manna,
ættjarðarást eða aðrar
heitar tilf inningar, sorg
eða gleði. Líka er hægt að
beita þessari sögugerð í
þágu fyndninnar, og sú að-
ferð er heiðarlegust, sak-
lausust. Flestar einnar-
mínútusögur eru afar
ruglukollslegur samsetn-
ingur, efnið er gripið úr
ómi stundarinnar, miklir
viðburðir sagðir í kæru-
leysi og niðurstaðan hend-
ing, grátur eða hlátur.
Hér fylgja tvær einnar-
mínútusögur. ,,Þóroddur
hét maður" er verri saga.
Hún er lesanleg á einni
minútu, og er að því leyti
sérstæð, að hún er líka
samin á einni mínútu. Sag-
an er væmin, eins og oft er
um þessi fyrirbrigði.
Hin sagan, „Þyngdar-
laus grínisti af öðru plani",
er mun betri, enda tók
lengri tíma að skeyta hana
saman. Þar er reynt að
byggja út tilfinningum,
enda er sagan einskorðuð
við einn tiltekinn aíburð,
ekki margar mannsævir og
framkomu sjómanna
hvers í annars garð!
—GG.
ÞÓRODDUR HÉT MAÐUR
Þóroddur hét maöur og vissi
enginn um það. Samt var hann á
togara.
Hann hafði séð marga brotöld-
una og ólgusjóinn og fjórtán fé-
laga hafði hann séð hverfa i hafið.
Stundum hafði kallinn kastað
þorskhausum aö Þóroddi, en það
var löngu liðin tið, komin nýtisku
skip og nýir kallar sem höfðu
fengið sina nasasjón af sósial-
isma og kenningum spekinga
varðandi mannúð. Nú er bara æpt
og gólað, enda sagði Þóroddur
það vera þannig um borð núna, að
margir væru fullir, og væri kast-
að i þá þorskhausum, myndu þeir
kasta til baka. Jafnvel kasta kall-
inum i sjóinn og hlæja. Nú verður
litið úr Halaveðrunum þegar við
komum á þessum nýtiskulegu,
sagði Þóroddur, daginn sem þeir
jörðuðu móður hans og boraði upp
i nefið.
Mamma varð ótrúlega gömul,
sagði hann, vanur þvi að það fólk
sem hann batt vinskap við, dæi
snögglega i hafi. Það var ekki
moldarlyktin þarna af gröfum
þeirra dauðu, heldur lagði fyrir
vitin þessa sjóaraangan, salt,
fiskur, tóbak, áfengi, allt blandað
saman og saltkjötshendurnar
voru rauðar og sterkar.
Ég fór aldrei útbyrðis, sagði
hann ofan i gröfina, en það er ein-
mitt það sem ég ætti að gera,
maður maðkar af að liggja i
mold.
Það ætti nú að skrifa um hana i
blöðin, sagði Þóroddur og potaði
tánni i moldarbinginn sem nú hélt
móður hans i jörðinni, það ætti að
skrifa. Hún átti nú börnin tiu sem
öll eru dauð nema ég. Hún gaf
lösnu fólki kaffi árið um kring og
hafði aldrei orð á nokkrum hlut.
Þannig var það, sagði hann og
fiskaði brennivinspela úr buxum
sinum. Það er gott að borða rúg-
brauð með brennivininu, sagði
hann, en það var ekkert rúgbrauð
og Þóroddur varð votur til augn-
anna, eins og hefði pusað yfir
hann. Ég ætti nú að halda ræðu,
sagði hann, en ætli það bætti
nokkuð um fyrir henni.
Það er nokkuð um lúxus um
borð núna, sagöi Þóroddur og
saup á pelanum um leið og hann
fór gegnum sáluhliðið, sumir eru
að baða sig, ég les nú bara. Svo er
útvarp og oft hægt að fara i skjól á
vaktinni. Þeir fara samt útbyrðis.
Bráðum kemur röðin að mér.
Hann var i svörtum jakkaföt-
um, finröndóttum, slitnum. ein
tala framan á jakkanum til að
halda honum saman, lúð skyrta
fráhneppt i hálsinn og allt gúlpaði
frá i norðangjólunni, hálfrökkr-
inu, gamlir blankskórnir, támjó-
ir, hælaskakkir voru að springa á
fótum hans þvi hann tróð sér i þá i
ullarsokkum, fékk sér brenni-
vinssopa og gekk beint fyrir
strætisvagn þar á umferðargöt-
unni og ég fekk slettu af heilanum
eða var það hjartablóð i andlit
mér. (Janúar 1975)
ÞYNGDARLAUS
GRÍNISTI AF
ÖÐRU PLANI
Hann var kallaður Beggi fini og
þótti sjálfsagt mál, þvi hann átti
popplinfrakka, þvældan reyndar,
uppsnúna skó og hafði slaufu
festa með járnklemmum við lú-
inn, gulleitan skyrtukragann sem
i byrjun var flott.
Það er sko soleiðis, var hann
vanur að segja, og renna langri
fitugri hendi gegnum ljósrautt
hárstrý, að við fasistarnir þrif-
umst best hér út við sjó. Ég er
sonur himinsins, bætti hann svo
við og litil, kimin augu kvikuðu
einhvers staðar djúpt i tóftinni,
bak við rismikið nef og voru
freknur á þvi.
Svo heyröi maður hann aldrei
segja annað fyrr en daginn sem
karlinn faðir hans dó.
Nú er pápi dauður, sagði hann
þá til að segja eitthvað þar sem
við himdum undir bárujárns-
klæddum kofavegg og áttum
flösku. Svo veifaði hann i leigubil
eins og ráðvandur maður að
stjórna sinfóniunni, náði tappan-
um af i aftursætinu, svolgraði,
gretti sig; skritið með þetta is-
lenska brennivin, óbragðið hangir
alltaf upp við tappann.
Heyrðu, sagði hann nokkrum
dögum seinna. Hér er pápi nú
kominn og upp úr frakkavasanum
kom sultukrukka, full af brúnu
dufti.
Mér hefur verið falið að koma
karlinum i grafreitinn fyrir norö-
an , þetta er nefnilega sveita-
maður, sagði hann til skýringar,
kaus framsókn.
Leigubillinn brunaði af stað úr
bænum, ég og Beggi fini i aftur-
sætinu og höfðum nóg að drekka,
pápi sá til þess svona dauður eins
og hann var orðinn. Arfurinn átti
að duga fyrir skemmtiferð norður
i land, sagði Beggi.
Billinn brunaði um ómilda nátt-
úru landsins og við fórum ekki að
þrá félagsskap fyrr en i Húna-
vatnssýslu og við tókum hús á
landsfrægum hagyrðingi til að fá
erfiljóð.
Nú var ort og drukkið og rikti
sæla, þrátt fyrir óbliða náttúru og
angraði okkur ekkert utan skort-
ur á sigörum, en hagyrðingurinn
bætti úr þvi með þvi að bjóða nef-
tóbak. Gegnum neftóbak fengum
við Beggi nú nýja útsýn til lifsins
og settumst eftir hamingjurika
helgi i leigubilinn og ókum á stað.
Nú var farið að ganga á áfengið
og neftóbak hagyrðingsins entist
okkur skamma stund. Þegar
Beggi renndi á handarbak sér sið-
ustu fingurlengdinni af þvi brúna
dufti, gerðist hann kimileitur og
sagði: þarfer vinstra herðablaðið
af honum pápa minum og i sætinu
lá krukkán tóm.
Viö ættargrafreitinn i grænum
dal, beið prestur og barðist
hempan um fótieggi hans i vind-
inum, ungur maður, hélt i pipu-
hattinn og skildi alvöru lifsins.
Kvenfélagið stóð lifvörðinn um
kring og horfði fólkið eftirvænt-
ingarfullt á leiguvagninn koma.
okkur Begga fina stiga út og
Beggi kastaði tómri krukku á loft.
greip með annarri hendi, kom
ilátinu fyrir á sáluhliðsstólpa,
hneigði sig ofan i jörð eins og væri
hann galdraður þangað. þyngd-
arlaus grinisti af öðru plani og
var farinn.
(Janúar 1975)