Þjóðviljinn - 16.05.1976, Blaðsíða 18

SÍOA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 16. mai 1976.
Svipmyndir frá upphafi Keflavikurgöngunnar,— um þúsund manns búasttil að leggja af stað í fögru veðri. Þetta er langmesti f jöldi í upphafi
göngu andstæðinga hernáms á Islandi fyrr og sfðar. I gær kom og mikill f jöldi til móts við göngumenn og var blaðinu ekki kunnugt um nánari
tölur, þegar það fórí prentun. Eins og sjá má er sú sívökula kempa, Magnús Kjartansson, mætturtil leiks og lætur engin veikindi aftra sér.
— Myndir EK.
Orkumál
Framhald af bls. 6.
þjóðarinnar fyrir orku og
óspillt umhverfi.
4. Eitt sameiginlegt fyrirtæki
opinberra aðila annist i fram-
tiðinni raforkuvinnslu og
flutning raforku um landið og
selji hana i heildsölu á sama
verði til dreifiveitna hvar sem
er á landinu. Þátttaka lands-
hluta i stjórnun sliks fyrirtækis
er sjálfsögð og ákveðnum
rekstrarþáttum yrði væntan-
lega stýrt af svæða-
miðstöðvum.
5. Jarðvarmaveitur, dreifikerfi
og smásala með raforku og
jarðvarma til notenda verði i
höndum sveitarfélaga og/eöa
rikisins eftir samkomulagi.
6. Hiðfyrsta verði tryggt jafnrétti
landsmanna um raforkuöflun,
öryggi (varaafl) og orkuverð á
landsvisu, m.a. með samteng-
ingu orku veitusvæða ,
skynsamlegri dreifingu
virkjana (m.a. tillit til náttúru-
hamfara) og styrkingu
flutningslina.
7. Skipulega veröi unnið að hús-
hitun með innlendum orku-
gjöfum og þeim svæðum, sem
útilokuð virðast frá jarðvarma-
veitum tryggð raforka til hús-
hitunar á sambærilegu veröi
við hitaveitusvæði.
8. Orkufrekur iðnaöur verði
byggður upp i takmörkuðum
mæli, m.a. i hagkvæmum
tengslum við virkjunaráfanga
og með sérstöku tilliti til æski-
legrar atvinnu- og byggða-
þróunar i landinu. Slik fyrir-
tæki séu að öllum jafnaði i eigu
isiendinga einna og a.m.k. að
meirihluta i eigu islenska rikis-
ins. Komi til samstarfs við út-
lendinga um fjármögnun, verði
sérstaklega vandað val sam-
starfsaöila og sneitt hjá fjöl-
þjóðahringum, sem hafa ein-
okunaraðstöðu i viðkomandi
vinnslu.
9. Forgang hafi iðnaður, sem
byggir á innlendum aðföngum
(hráefni og orka) og unnt er að
koma á fót i áföngum með tilliti
til fjárhagslegrar getu þjóðar-
búsins. — Dæmi um hugsanleg
stóriðjuverkefni, sem byggt
gætu á innlendum aðföngum að
meginhluta, er að finna i með-
fylgjandi töflu.
10. Undirstöðurannsóknir vegna
orkumála verði skipulagslega á
einni hendi og ætið á vegum
islendinga. Rannsóknir vegna
orkumála verði efldar verulega
þannig að sem fyrst fáist
heildarmynd af orkulindum
landsins, hugsanlegri hag-
nýtingu þeirra og æskilegri
umhverfisvernd.
11. Þess verði gætt að skýr
heildarmynd (tæknileg, hag-
ræn, féiagsleg, umhverfisleg
o.s.frv.) fáist áður en
ákvarðanir eru teknar um
orkuver og hugsanlegan iðnaö i
tengslum við þau. Stofnanal.
undirbúning þarf að samræma
mun betur en nú er og ætla
Alþingi (fastanefndum) mun
meiri hlut en nú tiðkast, áður
en til ákvarðanatöku kemur af
þess hálfu.
12. Stefna þarf að hagfelldri
nýtingu orku á sem flestum
sviðum, m.a. við hönnun hús-
næðis og skipulag byggða
(samgöngur), þrepanýtingu
varmaorku (raforka, upphitun,
ylrækt o.fl. >, og orkusparnaði i
atvinnurekstri (vélanotkun,
vinnsluaðferðir).
13. Innlendir orkugjafar verði
teknir i notkun hvarvetna þar
sem hagkvæmt er talið, og inn-
fiutningur orkugjafa (olia,
bensin etc.) þjóðnýttur, en
smásala höfð i svipuðu formi og
nú tiðkast.
Brýnar aðgerðir
Ekki er rúm til að rökstyðja
nánar þau atriði, sem hér hafa
veriöreifuö né setja fram drög að
áætlun um æskilegar fram-
kvæmdir á sviði orku- og iðnaöar-
mála. Ljóst er að fjármagnsþörf
er mikil og við höfum engin efni
á framhaldi þeirrar happa- og
glappastefnu, sem fylgt hefur
verið af þeirri rikisstjórn, sem nú
situr.
Augljós nauðsyn er á sam-
tengingu raforkukerfa allra
landshluta og siðan hring-
tengingu sunnan jökla svo og
styrkingu dreifikerfa i þéttbýli og
sveitum. Nauðsynlegt er að gerð
verði framkvæmda- og
kostnaðaráætlun um þau efni, en
mér er tjáð að hér gæti verið um
að ræða kostnað upp á um 15
miljarða króna að spennistöðvum
meðtöidum, eða meira en verð
einnar stórvirkjunar. Slikar
aðgerðir til orkuflutnings að við-
bættum meðalstórum virkjunum
á Vestfjörðum og Austurlandi eru
ef til vill mikilvægasta byggða-
málið, og er þó af mörgu að taka á
þvi sviði. Að minu mati á stór-
virkjun á Suðurlandi
(Hrauneyjarfoss) engan rétt á
sér fyrr en orkumálum annarra
landshluta hefur verið komið i
sómasamlegt horf og samræmt
heildsöluverð á orku til allra
landsmanna er orðið að veruleika
frá samtengdu kerfi.
I staö þess að mæna fyrst og
fremst á álbræðslur og málm-
blendiverksmiðjur, sem byggja á
innfluttum hráefnum og tækni-
þekkingu biða okkar ólikt verð-
ugri verkefni við orkufrekan
iðnað, sem nýtir hráefni af inn-
lendum toga, styðst við innlenda
kunnáttu, sem við þurfum mark-
visst að þróa og stuðlar að við-
gangi hefðbundinna atvinnuvega
og fjölþættri iðnaðaruppbyggingu
i land'inu. Að sliku þarf að vinna
um leið og hlúð er áfram af
framsýni að þeim atvinnuvegum,
sjávarútvegi og iandbúnaði, sem
vel hafa dugað Islendingum til
þessa.
Samþætt og hófleg auðlinda-
nýting i innlendum atvinnu-
rekstri, þar sem tillit er tekið til
hagsmuna og aðbúnaðar þeirra
er að framleiðslunni starfa eða
fyrirtækin lúta alfarið þeirra
stjórn, ætti að tryggja fjölbreytni
og sæmilegt jafnvægi I atvinnulifi
okkar og það sjálfsforræði, sem
mestu skiptir fyrir smáþjóð I bráð
og lengd.
Konan
Framhald af bls. 3.
um nasir alls kyns ónáttúru, óeðli
og þviumlíku og ef þær hafa átt
börn og gefið þau föðurnum við
skilnað, þá hefur mælirinn fyllst
og konan orðið algjörlega óeðlileg
og ef til vill fengið að heyra, að
hún væri með „karlmannaeðli”.
Börn hafa fram til þessa verið
eitt áhrifamesta vopnið gegn kon-
um og þau koma við kjarna
kvennabaráttunnar, þvi að ef það
á að verða róttæk breyting á stöðu
kvenna, þá verður að breyta þátt-
töku karlmanna i uppeldi barna
verulega og ræða til hvers menn
vilja eiginlega ala upp börn og
hvernig.
A þeim árum sem börn mótast
mest og þegar persónuleiki barna
verður til, sem er um það bil
fyrstu sjö árin, þá eru þau mest
innan um konur og lifa mest i
heimi kvenna. Það á ekki aðeins
við á heimilum, heldur á vöggu-
stofum, dagheimilum, skólum
o.s.frv. Slik náin tengsl við annað
kynið á þessum mótunaraldri
hefur augljóslega i för með sér að
hið hefðbundna kynjamynstur lif-
ir áfram, og það er óendanlega
erfitt að breyta þvi þegar fram i
sækir, þvi að þá eru karlmenn
bara ,,svona og svona” og kven-
fólk „svona og svona”, þannig
hefur þetta alltaf verið, og hinar
hefðbundnu hugmyndir eru fast-
mótaðar i hugum manna og næst-
um óbifanlegar.
Ef kvennaárið gæti leitt af sér
umræður um börn, barnauppeldi
og hlutverk karlmannsins, þá
væri kannski hægt að varpa
meira ljósi á hvað það er sem
felst i hlutverki kvenna sem
hamlar þvi að breytingar verði á
stöðu þeirra, og slikar umræður
myndu efalaust leiða i ljós að
börn og allt sem að þeim lýtur er
eitt stærsta raunverulega vanda-
mál kvennabaráttunnar.
Guðfinna Eydal
Tóbaksskákmót
Sumar samþykktir alþingis eru
harla iitiis virði. Þannig hefur
bann við tóbaksauglýsingum,
sem alþingi samþykkti fyrir
nokkrum árum, aldrei verið
annaö en dauður bókstafur, þvi
klókir viðskiptamenn hafa fært
auglýsingamennsku sina yfir á
svið, sem misvitrir alþingismenn
sáu ckki fyrir, og auglýsing á tó-
baki heldur áfram i landi tóbaks-
auglýsingabannsins.
Rolf Johansen & co. hyggst
gangast fyrir nýtiskulegu skák-
móti á næstunni. Ber skákmótið
heitið Winston-skákmótið, og
greiðir framleiðandi þeirrar siga-
rettutegundar kostnaðinn af mót-
inu svo og verðlaun sem eru veru-
leg eða 250 þúsund krónur.
Skákmótið verður haldið á
Hótel Loftleiðum dagana 8. og 13.
júni nk. Keppt verður i tiu styrk-
leikaflokkum og gert ráð fyrir að
þátttakendur verði 150-160, en 250
virkum skákmönnum hefur verið
sent boðskort um þátttöku.
Keppt verður eftir svissnesku
keppniskerfi. Fjórir skákstjórar
verða á mótinu. Rekstrarráðgjöf
sf. hefur séð um undirbúning
mótsins og mun sjá um fram-
kvæmd þess.
—úþ