Þjóðviljinn - 31.12.1976, Blaðsíða 12

12 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 31. desember 1976
[ Þann 1. des. s.l. héldu siöustu bresku togararnir brott úr isienskri landhelgi. Nú stendur baráttan um það, hvort hleypa á þeim innfyrir á ný.
— Myndin var tekin snemma á þessu ári, meðan atökinvið breta voruhvað hörðust á miðunum. -Guömundur Kærenested, skipherra og
menn hans i brúnni á flaggskipi tslendinga, Tý.
Áramótahugleiðingar
ritstjóra Morgunblaðsins 14. des.
s.l.: „Svo mjög hefur af Alþýðu-
flokknum dregið sem verkalýðs-
flokk að siðustu tvo áratugi má
segja, að áhrifastaöa Alþýðu-
flokksins i einstökum verkalýðs-
félögum hafi byggst á stuðningi
Sjálfstæðismanna i þessum sömu
félögum og það vita kratar best
sjálfir”. Siðar segir i sama pistli:
„Þess vegna hljóta lýðræðis-
sinnar i verkalýðshreyfingunni
nú að herða samstöðu sina og
undirbúa sig undir mestu átök I
verkalýðssamtökunum i einn og
hálfan áratug. Alþýðuflokksmenn
geta ekki borið kápuna á báðum
öxlum. Þeir verða að taka
afstöðu. Það er beðið eftir svari”.
Morgunblaðið er hér ekkert að
skafa utan af hótuninni i garð
Alþýðuflokksins: annað hvort
standið þið með okkur eða við
kippum undan ykkur fótunum
innan verkalýðshreyfingarinnar.
Það er mikil örvænting að baki
slíkum hótunum gagnvart
samherjum, sem Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur hingað til talið
ómissandi.
Skylda vinstri
manna
A milli reiðikastanna reynir
Morgunblaðið mjög að skirskota
til hinna „ábyrgari og hófsamari
afla” i Alþýðubandalaginu, sem
nú hafi látið undan siga fyrir
„öfgaöflunum”. óttinn viö, að
Sjálfstæöismenn lendi i pólitiskri
einangrun skin út úr hverju orði.
Þeir þykjast ekki vita, að vinstri.
menn almennt lita á þaö sem
sjálfsagða skyldu sina aö útiloka
áhrif ihaldsins, i verkalýös-
hreyfingunni sem annars staöar,
eftir þvi sem framast er unnt.
Sjálfstæðisflokkurinn er ihalds-
flokkur i flestum sinum verkum
og gætir hagsmuna atvinnu-
rekenda fyrst og seinast. Það
kemur þvi engum á óvart, að
Alþýðubandalagsmenn skyldu
hafa forystu um að minnka áhrif
ihaldsins i miðstjórn ASI.
Þegar það hefur gerst i
islenskum stjórnmálum, að
sósialistar hafa átt samvinnu viö
Sjálfstæðisflokkinn hefur sú
sögulega málamiðlun ekki byggst
á minnkandi andstöðu við ihalds-
öflin heldur á málefnanlegri
nauðsyn. Hvað eftir annað hafa
islenskir sósialistar unnið að þvi
með Sjálfstæðismönnum að koma
á réttlátara kosningafyrir-
komulagi. Islenskir sósialistar
áttu gott samstarf við Sjálf-
stæðisflokkinn um stofnun lýð-
veldisins og i kjölfar þess
mynduðu þeir með þeim rikis-
stjórn til að stuðla að æskilegri
atvinnuuppbyggingu og bægja
hættunni af bandarískri ásælni
frá dyrum. Þetta tókst um skeið.
Samvinna vinstri manna við
hægri öflin getur sem sagt átt
fullan rétt á sér við sérstakar og
óvenjulegar aðstæður.
Hitt ætti ekki að vefjast fyrir
Morgunblaðinu að Alþýðu-
bandalagið er og verður skæðasti
andstæðingur ihaldsaflanna og
islenskir sósialistar eru nú
nákvæmlega jafn ósveigjanlegir i
afstöðu sinni til erlendrar hersetu
i landinu og aðildar að hernaðar-
bandalögum, og þeir hafa alltaf
verið.
II. Kjarabaráttan framundan
Alþýðusambandsþing sýndi
ekki aöeins, að Alþýðubandalags-
menn eru i mikilli sókn i verka-
lýðshreyfingunni. Það sýndi
einnig að verkalýðshreyfingin er
betur vitandi en nokkru sinni fyrr
um mátt sinn til að berjast við
hægrisinnaðrikisvald. Boðskapur
þess var, að á komandi ári yrði
hafin voldug sókn til betri lffs-
kjara.
Ekki þarf að orðlengja um þá
geysilegu breytingu, sem orðið
hefur á kjörum fólks siðan i tið
vinstri stjórnarinnar. Umskiptin
eru öllum ljós og gilda jafnt um
launamenn, sjómenn og bændur.
Samanburöur við nálæg lönd,
hvað launakjör snertir, leiðir i
ljós svo hrikalegan mismun, að
menn trúa tæpast eigin augum.
Og þó er það staðreynd, sem ekki
erunnt aöfela, aö miðaö við ibúa-
fjölda eru heildartekjur lands-
manna svipaðar og tekjur ná-
lægra þjóöa samkvæmt opin-
berum skýrslum.
Hvaö verður af þessum mikla
mismun, sem bersýnilega er á
heildartekjum landsmanna
annars vegar og hins vegar þvi,
sem kemur i hlut yfirgnæfandi
meiri hluta þjóðarinnar? Enginn
þarf að efast um, að atvinnu-
reksturinn i landinu getur staðiö
undir betri lifskjörum fólksins.
En sú skýring nægir ekki ein sér.
Óhagkvæmur rekstur og óarðbær
fjárfesting vegur hér þungt. Lát-
laus 30-50% verðbólga brennir
upp gifurleg verðmæti. Jafnframt
er ljóst, að verðbólgugróðinn er
orðinn stærsta gróðalind þjóð-
félagsins, og sá gróði er hvergi
bókfærður.
Mikil ólga undir
niöri
En fólkiö i landinu hefur al-
mennt enga aðstöðu til að
fylgjast með þvi eða reikna það
nákvæmlega út, hvað verður af
þeim gifurlegu verðmætum, sem
þar fer á mis við. Það veit, að
verölag á útflutningsafurðum
okkarfer nú örthækkandi.og það
unir ekki lengur þeim kjörum
sem skömmtuð eru. Þaö heimtar
sinn rétt, og mun knýja hann
fram með öllum tiltækum ráöum.
Þaö er sama hvert litið er og
breytir litlu hvaða stjórnmála-
flokki menn hafa fylgt, alls staðar
er bullandi ólga og óanægja með
kjörin og þá ekki siöur hjá opin-
berum starfsmönnum en öðrum,
Aðeins hluti af þessu fólki gerir
sér fulla grein fyrir þvi, að stór-
aukinn kaupmáttur launa i
kjölfar nýrra kjarasamninga
mun ekki haldast nema með ger-
breyttri stjórnarstefnu. En þeim
fer ört fjölgandi, sem skynja
samhengið milli kjarabaráttu og
pólitiskrar baráttu.
Ekki er enn ljóst, hvort rikis-
stjórnin hyggst leggja frumvarp
sitt að nýrri vinnumálalöggjöf
fyrir Alþingi, en ekki væri það
viturlegt. Þessu frumvarpi hefur
verkalýðshreyfingin þegar
hafnað, og þvi er einsýnt, að verði
það sýnt á Alþingi er rikisstjórnin
að hella oliu á eldinn og kalla yfir
þjóðina átök, sem hún getur
sparað sér.
Að öðru leyti er fyrirsjáanlegt,
að samningar um kjör sjómanna
á fiskiskipaflotanum verða fyrsti
vettvangur komandi átaka i
kjaramálum. I febrúar verður
efnt til kjaramálaráðstefnu i
samræmi viö samþykktir Alþýðu-
sambandsþings og þar verður
ákvörðun tekin um það, hvort
beðið verður til vors eftir þvi að
samningar renni út, eða hvort
samningum verður sagt upp með
mánaða fyrirvara með
skýrskotun til hinna miklu
gengisbreytinga, sem orðið hafa,
siðan samningar voru seinast
gerðir. Yrðu þá samningar lausir
i marslok.
Núgildandi samningar
opinberra starfsmanna renna út á
miöju ári 1977 og hafa þeir þá
verkfallsrétt I fyrsta sinn. öllum
er þó kunnugt um, aö svo er ólgan
orðin mikil meðal opinberra
starfsmanna, að ymsir starfs-
hópar hafa séð sig til eydda tii að
leggja niður vinnu einn eöa fleiri
daga tilaöleggjaáhersluá kröfur
sinar.
Áfram óheft
veröbólga
Þjóðhagsstofnun hefur gert
spá um þróun efnahagsmála
næsta árið. í þessari spá virð-
ist gengið út frá þvi sem
gefnu, að engin alvarleg tilraun
verði gerð til að hemja verð-
bólguna, þvi að spáð er 24%
hækkun framfærsluvisitölu. Þó er
i þessari spá ekki gert ráö fyrir,
að almennar kauphækkanir i
kjölfar væntanlegra kjara-
samninga verðinema4%! Reikn-
að er með, að innfluttar vörur
hækki i verði um 6-7%, en u.þ.b.
10% verðbólga er talin munu
stafa af fallandi gengi isl. krón-
unnar á næsta ári.
Skv. upplýsingum Þjóðhags-
stofnunar jukust þjóðartekjur um
4% á s.l. ári, og spáð er 2-3%
aukningu á árinu 1977. Eftir að
spáin var gerð hafa miklar hækk-
anir orðið á islenskum fiskafurð-
um á Bandarikjamarkaði. Þorsk-
fiök hafa hækkað um 14% og
meðalhækkunin miðað við út-
flutning til Bandarikjanna á s.l.
ári er 8,5%. Flest bendir til þess,
að verð á sjávarafurðum muni nú
fara ört hækkandi. Framboð á
fiski fer sennilega minnkandi
vegna stóraukinnar friðunar i
kjölfar útfærslu landhelginnar
beggja megin Atlantshafsins.
Enginn þarf að efast um, að
launamenn munu knýja fram
verulegar kjarabætur á komandi
ári. En rikisstjórn sem eys yfir
þjóðina iatlausum verðhækkun-
um, 24% á næsta ári að óbreyttri
stefnu, þrátt fyrir litlar launa-
hækkanir og litla innflutta verö-
bólgu, er vægast sagt ekki likleg
að ráða frekar við vandann, þeg-
ar fólkið loksins heimtar af full-
um þunga, að tekjuskiptingin sé
leiðrétt.
I. Staöa stjórnmálaflokkanna
Almennt er viðurkennt, að sú
rikisstjórn, sem nú situr að völd-
um, er óvenjulega lágt skrifuð
meðal fólksins I landinu og i litlu
áliti. Þeir sem starfa á fjölmenn-
um vinnustöðum skýra frá þvi, að
erfitt geti verið að finna nokkurn
mann, sem mælir rikisstjóminni
bót. Að sjálfsögðu er þá ekki átt
við, að rfkisstjórnin eigi ekki
ýmsa stuðningsmenn, en á fjöl-
mennum vinnustöðum láta þeir
furðu li'tið á sér bera. Rikisstjórn-
in hefur þótt forystulaus og af-
kastalitil, enda hikandi i flestu
öðru en þvi, aö halda niðri lifs-
kjörum almennings og semja við
útlendinga um veiðar i islenskri
landhelgi.
Hins vegar er ekki auðvelt aö
svara þvi, hvort rikisstjórnin
hangir saman eða tvfstrast á
komandi ári. Þó virðist það frek-
ar vera Framsóknarflokkurinn,
sem lumar á svarinu. Forystu-
menn Framsóknarflokksins hafa