Þjóðviljinn - 31.12.1976, Blaðsíða 16

16 — StÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 31. desember 1976
Sverrir Hólmarsson
skrifar leikhúspistil:
Gamall
kunningi
Þjóöleikhúsiö sýnir
GULLNA HLIÐIÐ
eftir Daviö Stefánsson
Tónlist eftir Pál isólfsson
Leikstjóri: Sveinn Einarsson
Leikmynd: Björn Björnsson
Mér er lifsins ómögulegt að æsa
mig upp i að hafa skoðun á Gullna
hliðinu sem listaverki, enda heyr-
ir skilgreining þessa verks miklu
fremur undir þjóöarsálfræöi en
listfræði. Af vinsældum þess má
ef tilvill marka hversu rik er meö
þjóðinni einhvers konar eftirsjá
hugmyndar um horfna tíð þar
sem allt var svo miklu einfaldara
Vladimirof
treystir
forystu sína
GRONINGEN 30/12 Skák Mar-
geirs Péturssonar og Grindbergs
frá ísrael I áttundu umferö
heimsmeistaramóts unglinga I
Groningen i Hollandi fór i bið.
Margeir er ekki meðal tólf efstu
manna. Vladimfrof Sovétrikjun-
um er efstur, hefur sjö vinninga
af átta mögulegum. Gerði hann i
áttundu umferð jafntefli við einn
helsta keppinaut sinn, Schussler
frá Sviþjóð.
Schussler og Ftacnik frá
Tékkóslóvakiu hafa sex vinninga.
Fjórða sæti deila þeir Weideman,
Vestur-Þýskalandi, Groszpeter,
Ungverjalandi og Rogers frá
Astralfu, hafa þeir 5 1/2 vinning.
Fimm vinninga hafa þeir
Diesen USA og Lwow, Singapore
og eina biðskák að auki. Vera
(Kúba), Ammann (Sviss),
Campora (Argentinu) og
Georgiev (Búlgariu) hafa einnig
fimm vinninga. Fimm umferðir
eru eftir.
en það er nú og vandamálin tóku
á sig auðskildari myndir. Að
þessu leyti skipar það sess með
eldri verkum, Otilegumönnunum
og Nýjársnóttinni, en nýtur þess
að vera að mörgu leyti liprara
leiksviðsverk en hin tvö, þótt það
skorti hinn rafnma safa og ein-
falda upprunaleika (Jtilegumann-
anna.
Af þessum sökum er það sjálf-
sagt ekki fráleit stefna að líta á
það sem eins konar skyldu að
taka þetta verk til sýningar einu
sinni á áratug, eins og gert hefur
verið til þessa. Og eins og allt er i
pottinn búið er vafalaust affaræ
sælastað uppsetning þess sé með
tiltölulega hefðbundnum hætti,
bæði vegna þess að vafamál er
hvort leikritið hafi þá innviði að
það standi undir verulega rót-
tækri túlkun, og svo hins að leik-
húsgestir lita á það eins og gaml-
an kunningja sem gaman er að
hitta endrum og sinnum og segja
við sjálfan sig: hann hefur svo-
sem ekki breyst nein ósköp.
A þessum forsendum er upp-
setning Sveins Einarssonar
vandað verk og trúmennskulega
unnið. Byrjunin var að visu furðu
daufingjaleg, og þó að fyrsti þátt-
urinn sé einna slakastur i sjálfum
sér var honum litill greiði ger
með þvi að kúldra honum út i
horn i hálfrökkri og drunga. En
sýningin nær sér ágætlega á strik,
og það er til dæmis mesta furða
hvaðþriðji þátturinn er fjörlegur,
eins og hann hefur alla uppburði
til leiðinda. Þar kom þó einkum
til bjargar afburðavasklega og
þokkafull framganga Steinunnar
Jóhannesdóttur i hlutverki
grannkonu kerlingar. Það er
hreint ótrúlegt hvað sönn leik-
gleði lifgar upp á alla hluti.
En annars var það leikur Guð-
rúnar Stephensen sem bar
sýninguna uppi. Hún kom fyrir
sjónir sem algerð holdtekning
hinnar eilifu kerlingar og geislaði
af henni kærleikur, mildi, æðru-
Jón bóndi dauöur I koti sinu (Helgi Skúlason), kerlingin (Guörún Stephensen) hreppstjórinn (Valdimar
Helgason) og seiökonan Viiborg (Briet Héöinsdóttir).
leysi, þrautseigja, og allt i svo
hversdagslegu gerfi að persónan
varð heil og sannfærandi. Þannig
varð hlutverk hennar með réttu
burðarás og miðpunktur sýning-
arinnar, og auðfundið að hún
vann hug og hjarta allra við-
staddra.
Leikurum er lagður þungur
baggi á herðar að eiga að fara i
fötin manna á borð við Brynjólf
Jóhannesson og Lárus Pálsson,
en sú kvöð er lögö á hverja þá
sem taka við hlutverkum Jóns og
Kölska. Helgi Skúlason gekk
vasklega fram og var hressilegur
Jón, nýtti möguleika hlutverksins
(sem ekki eru margvislegir) út i
æsar. Hins vegar var Erlingur
Gislason ekki alveg heima hjá sér
ihlutverki skrattans, þó svo þetta
séannað skiptið á þessu méli sem
hann bregður sér i liki þessarar
hugþekku persónu. Það var ekki
nema einstaka sinnum að brá
fyrir verulegum djöfulskap hjá
Erlingi. Þetta er kannski skýr-
ingin á þvi að það var tiltölulega
litið púður í öðrum þætti, nema
það sem notaö var til aö fram-
leiða vitisblossana.
Gullna hliðið er mannmörg
sýning eins og alþjóð veit, og
öldungis út i hött að fara að tina
til hvern og einn i þvi liði. Rétt er
þó að geta þess sem gladdi sér-
staklega. Arni Tryggvason dró
upp kostulega mynd af Sankti
Pétri sem góðviljuöum einfeldn-
ing. Egill ólafsson kom vel fyrir
sem fiðlarinn. Og Helga Jónsdótt-
ir var hrein opinberun sem Maria
mey, þannig að manni varð hugs-
að til fegurstu madonnumynda
italskra renessansmálara.
Björn Björnsson hefur gert
leikmynd. Við gerð hennar hefur,
samkvæmt yfirlýsingum leik-
stjóra, verið lögð á það áhersla að
leikurinn gerist i hugarheiiytí
kerlingar. Hinn harðviðarklæcfdi
LONDON 30/12 Walter Clegg,
ihaldsþingmaöur frá Fleetwood,
hvatti bresku stjórnina til þess á
þingi i gær aö senda skip til aö-
stoöar breskum togurum viö
Grænland. Væri hér um aö ræöa
togara frá Fleetwood sem nú leita
sér miöa i staö þeirra sem þeir
misstu viö island.
Glegg sagði nauðsynlegt að
burstabær i lokaþættinum helgast
af þessari hugmynd. Bærinn var
að visu hin kostulegasta smið, en
mjög þykir mér vafasamt að al-
þýða manna hafi i rauninni gert
sér i hugarlund að himnaportin
litu svona út.
Að lokum ber að þakka fallegan
og smekkvisan tónlistarflutning,
sem Þuriður Pálsdóttir stjórn-
aði.
hafa slikt skip til taks ef að
togararnir villtust yfir á islenska
landhelgi og rækjust þar á „fall-
byssubát”, og kæmi til einhverra
vandræöa út af miðlinunni milli
Islands og Grænlands. Ennfrem-
ur væru þessi mið „skelfileg
svæði til að veiða á á þessum árs-
tima,” og þyrftu togarasjómenn
þvi á uppörfun að halda fyrir hug-
rekki sitt.
Breskur þingmaöur:
Vill senda fylgdarskip
til aöstoöar breskum
togurum
við Grænland
Burt með slökkviliðsstjórann!
Það er ógnarlegur reykur i
stærsta fjölbýlishúsi landsins;
allt slökkvilið Reykjavikur er
mætt á staðinn og aragrúi
lögreglumanna. Hvert er aðals-
merki á slikum vettvangi?
Stjórnleysi. Algert stjórn-
leysi.
A miðvikudagskvöldið siöasta
var slökkvilið kvatt að stærsta
ibúðarhúsi hér á landi, Æsufelli
2-6, Asparfelli 2-12. Geysilegan
reyk lagði úr stigahúsi númer 2
við Æsufell. Enginn vissi hvað i
raun var að gerast né heldur
fyllilega þá af hverju.
Slökkvilið Reykja-
vikur.
Þetta lið skipa margir vaskir
menn. En þetta er höfuölaus
her. Stjórnlaus.
Þegar undirritaður kom á
vettvang hafði slökkviliöið verið
á staðnum i 15 minútur, eða þar
um bil. Þvi fylgjandi var mikill
bilakostur, slökkvibilar og
sjúkrabilar.
Einn slökkvibill var með armi
og körfu á armsenda til þess að
flytja menn af jörðu og upp i há-
hýsi eða öfugt. Hafði honum
verið þannig komið fyrir að
langan tima tók að koma
arminum með kröfunni upp á
efri hæðir hússins vegna þess að
billinn var of nærri húsinu,
kannski helmingi lengri tima en
annars hefði þurft. Ef flytja
hefði þurft ibúana á brott vegna
elds i húsinu, hvaö þá? Þá
skiptir snarræði mestu máli.
Slökkviliösstjóri gekk i hringi i
kring um þennan bil og sá ekki
ástæöu til að skipta sér af staö-
setningu hans.
Eftir aö slokkvitiöfö háíöi
verið hálftima á vettvangi var
fyrst tekið i notkun hátalara-
kerfi liðsins, svo koma mætti
boðum til alls þess aragrúa
fólks, sem inni var i húsinu og
þess sem safnast hafði um-
hverfis það.
Eftir aö slökkviliöiö haföi
verið ca. 45 minútur á vettvangi
var loks tengdur ljósakastari
svo reykkafarar ættu betra meö
aö athafna sig inni i kófinu.
Reykköfun.
Jú.þrir menn fóru inn i kófið i
senn. Einn slökkviliösmanna
tjáði undirrituðum aö með i för-
inni hjá liðinu væru eingöngu
þrjár reykgrímur. Hvar voru
hinar? Eru virkilega ekki fleiri
grimur til hjá Slökkviliöi höfuð-
borgarinnar
Þegar slökkviliðsmennirnir
komu út úr kófinu eftir nægilega
langa viðdvöl þar inni tóku þeir
af sér súrefniskúta, lögðu þá á
jörðina, og næsti hópur gerði sig
i stakk að fara inn. En þegar átti
að taka til súrefniskútanna þá
vandaðist máliö: „Eru þessir
tómir, eða fullir?” Það veit ég
ekki”. Og svo var tekið til
einhvers kútsins, aö sjálfsögöu
af handahófi! Og þetta gerðist
ekki bara einu sinni, heldur i
hvert sinn, sem skipti urðu á
mönnum inni i kófinu.
Ungur maður og gjörfilegur,
sjálfsagt ekki i slökkviliðinu,
þvi hann bar ekki hlifðarföt
slökkviliðsmanna, ekki hjálm,
ekki grimu.vann mikið starf við
hliðina á slökkviliðsmönnunum,
meö þeim og fyrir þá. Hver var
þessi maður? Slökkviliðsstjóri
átti oftar en einu sinni orðastað
viö hann. Hvers vegna bauð
hann honum ekki hliföarfatnað?
Enda fór svo aö lokum aö þessi
ungi maður fékk snert af reyk-
eitrun.lét slökkvistjóra vita og
hvarf siðan af vettvangi!
Nokkur fjörkippur færöist í
liðið allt og þó mestur j slökkvi-
liösstjórann þegar sjónvarps-
menn komu á vettvang, en varði
þvimiður ekki lengi, og i honum
varð ekki vart meiri stjórnsemi
né skipulagningar en aðrar
stundir fyrir komu sjónvarps-
manna.
Þáttur lögreglunnar var
heldur ekki beisinn. Vörpulegur
lögreglumaður sagði undir-
rituðum að lögreglan ætti ekki
magnarakerfi sem þeir gætu
notað til þess að gefa fyrir-
skipanir til þeirra, sem safnast
saman eins og var fyrir utan
Æsufell þetta kvöld, enda
múgurinn ærið nærri ómark-
vissum slökkviliðsmönnum.
Þarna voru amk. 6 lögreglubil-
ar: sumum þeirra hafði verið
lagt þvert á götur og gatnamót
til þess að loka fyrir umferö, en
siöan ekki söguna meir, bil-
stjórar óku framhjá þessum
rauöblikkandi hindrunum,
átölulaust aö sjálfsögðu, lögöu
bilum sinum þvers og kruss á
Noröurfellið ruku út úr þeim þar
sem þeir voru komnir og ak-
brautin Noröurfell var likust
óskipulögöu bilastæöi. ólíkust
aðalumferðaræð i og úr fjöl-
mennasta ibúðahverfi höfuð-
borgarinnar!
Til hvers hefði nú þetta ástand
leitt ef um stórbruna hefði verið
að ræða? Ekki einungis
frammistaða lögreglunnar,
heldur slökkviliðsins.
Fyrir nokkrum misserum
varö undirritaður vitni að
frammistöðu slökkviliðs
Reykjavikur og Reykjavikur-
flugvallar þegar viðgerðar-
aðstaða Flugfélagsins brann.
Það var hörmuleg reynsla. Eftir
þann bruna skrifaði undir-
ritaður frásögn af frammistöðu
slökkviliðsins. Siðan hefur
ekkert gerst.
Eftir atburðinn i Æsufelli sl.
miðvikudagskvöld, eiga borgar-
yfirvöld ekki nema einn kost:
HORN
í SÍÐU
Þeim beraö vikja slökkviliös-
stjórum borgarinnar, tafar-
laust.
Ég fullyrði þaö, aö heföi eldur
logað i Æsufelli umrætt kvöld,
hefði stórskaði, mannslát og
meiöingar, átt sér staö, vegna
óhæfni slökkviliösstjóra og lög-
regluforingja. Hver heföi viljaö
taka á sig ábyrgð slikra af-
leiðinga? Kannski borgar-
stjórinn I Reykjavlk? óhæfur
lögreglustjóri og eöa
enn óhæfari slökkviliösstjóri?
Ekki er það ætlun min að tina
tilávirðingará slökkviliðsstjóra
fleiri en hér eru til tindar, þó af
nægu sé að taka, en það skulu
yfirmenn hans hafa hugfast að
þeir mega ekki lengur skella
skollaeyrum við sögum og
sögnum um framferði þess
mannsi starfisem utan; þaö eru
mannslif I hættu.
Og á þessu mesta brennu-
kvöldi ársins skal þetta veröa
krafa allra þeirra, sem vilja
ekki eiga sinn þátt i manns-
látum i bruna:
Burt meö slökkviliösstjórann,
tafarlaust!
—úþ.