Þjóðviljinn - 20.03.1977, Blaðsíða 4

4 SIÐA — ÞJ6ÐVILJINN Sunnudagur 20, mars 1977
Málgagn sósíalisma,
verkalýðshreyfingar
og þjóðfrelsis.
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
Ritstjórar: Kjartan Ólafsson Svavar
Gestsson
Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson.
Umsjón meö sunnudagsbiaöi
Árni Bergmann
Útbreiöslustjóri: Finnur Torfi Hjörleifsson.
Auglýsingastjóri: Úlfar Þormóösson
Ritstjórn, afgreiösla, auglýsingar:
Siöumúia 6. Simi 81333
Prentun: Blaöaprent hf.
Enga erlenda
stóriöju —
orkulindir í
eigin þágu
Nú i siðustu viku var lögð fram á Alþingi
þingsályktunartillaga um stefnumótun i
orku- og iðnaðarmálum. Tillagan er flutt
af öllum þingmönnum Alþýðubanda-
lagsins, ellefu að tölu, en fyrsti flutnings-
maður er Ragnar Amalds.
Tillagan er á þessa leið:
„Alþingi ályktar að nauðsynlegt sé að
beina nýtingu orkulinda landsins að
eflingu innlendra atvinnuvega og stemma
stigu við auknum áhrifum erlendra aðila i
islensku efnahagslifi og leggur þvi áherslu
á eftirfarandi markmið i orku- og iðnaðar-
málum:
Tekin verði upp fvrri áform um
uppbyggingu nýiðnaðar viðs vegar um
land og þegar hafin áætlunargerð fyrir
timabilið fram til 1990 um nýtingu inn-
lendra orkugjafa og stofnun islenskra
iðnfyrirtækja, sem nota verulega orku.
Miða ber við iðnað i höndum landsmanna
sjálfra, sem fær sé um að greiða viðun-
andi verð fyrir orkuna. Forgang hafi
iðnaður, sem byggir á innlendum
aðföngum.
Sérstakt kapp verði lagt á samtengingu
raforkukerfisins, m.a. með stofnlinu til
Vestfjarða, svo og á nauðsynlega
uppbyggingu dreifikerfisins.
Heimild til byggingar orkuvers verði
háð þvi skilyrði, að orkan verði eingöngu
nýtt á almennum markaði og i þágu inn-
lendrar atvinnuþróunar. Núverandi
framkvæmdaáætlanir um virkjun
Hrauneyjafoss, sem miðast við aukna
orkusölu til álversins i Straumsvik, verði
endurskoðaðar i samræmi við þetta
grundvallarviðhorf og breytt á þann veg,
að þær falli að væntanlegri raforkuþörf
vegna fyrrnefndrar áætlunar um eflingu
innlends iðnaðar.
Meðan þessi áætlun hefur ekki komið til
framkvæmda, verði undirbúnar og reistar
nokkrar virkjanir af miðlungsstærð (20-70
Mw), meðal annars á Austurlandi og
Norðurlandi vestra. Virkjanir þessar taki
til starfa i þeirri röð, sem best hentar raf-
orkukerfi landsins, á árabilinu 1981-1984 i
samræmi vð áætlanir um orkuþörf á
landinu öllu. Hraðað verði könnun á
virkjunarmöguleikum á Vestfjörðum og
athugun á þvi, hvort hagkvæmt teldist að
reisa jarðvarmavirkjun á Reykjanes-
skaga.
Stefnt verði að samruna Lands-
virkjunar, Laxárvirkjunar og annarra
stórra orkufyrirtækja i eitt orkuöflunar-
félag, Islandsvirkjun, er annist byggingu
virkjana og samrekstur allra helstu orku-
vera landsins og selji jafnframt orkuna á
sama verði um allt land til dreifing-
araðila. Islandsvirkjun skal starfrækt i
deildum eftir landshlutum með þátttöku
allra sveitarfélaga til að tryggja eðlileg
áhrif heimamanna á stjórn hennar.”
Þetta er sú tillaga, sem þingmenn
Alþýðubandalagsins hafa flutt, allir
sameiginlega. Henni fylgir ýtarleg
greinargerð, og sem fylgiskjal er birt i
heild sú áætlun Integral um margföldun
umsvifa auðhringsins Alusuisse hér á
landi, sem rækilega hefur áður verið
kynnt hér i Þjóðviljanum.
Meginatriðin i tillögu þingmanna
Alþýðubandalagsins eru þessi:
1. Orkulindir landsins skulu nýttar til að
efla innlenda atvinnuvegi, en engin
erlend fyrirtæki fái að starfa hér á
landi.
2. Tekin verði upp fyrri áform frá vinstri
stjórnarárunum um uppbyggingu nýrra
islenskra iðnfyrirtækja og nýrra
iðngreina viðs vegar um land.
3. í þessu sambandi verði gengið frá
áætlun er nái fram til ársins 1990 um
orkunýtingu og iðnaðaruppbyggingu.
4. Sérstakt kapp verði lagt á
samtengingu raforkukerfisins um land
allt, m.a. með stofnlinu til Vestfjarða,
og uppbyggingu dreifikerfisins i öllum
landshlutum.
5. Ráðagerðir um virkjun Hrauneyjafoss
verði endurskoðaðar með tilliti til þess,
að tryggt sé að alls engri orku verði
ráðstafað til stækkunar álversins i
Straumsvik eða til nýrra erlendra fyrir-
tækja
6. Undirbúnar verði og reistar nokkrar
virkjanir af miðlungsstærð (20-70Mw) i
ýmsum landshlutum. Virkjanir þessar
taki til starfa i þeirri röð, sem best
hentar raforkukerfi landsins á fyrri
hluta næsta áratugs.
7. öll stærri orkufyrirtæki á íslandi verði
sameinuð i eitt orkuöflunarfélag og
þannig tryggt að dreifingaraðilar fái
orkuna allir á sama verði hvar sem er á
landinu.
Þetta er stefna Alþýðubandalagsins.
Framgang hennar þarf að tryggja.
—k.
Islenska samvmnuhreyfingin veitir
þróunarlöndum umtalsveröa
Eins og frá hefur verið skýrt i fjölmiðlum hélt
framkvæmdanefnd Alþjóðasamvinnusambandsins
fund i Reykjavik nú nýlega. Var fundurinn haldinn
hér að þessu sinni i tilefni af 75 ára afmæli Sam-
bands isl. samvinnufélaga.
En hvað er þá Alþjóðasamvinnusambandið?
Hver eru störf þess og markmið? Trúlega vefðist
einhverjum tunga um tönn, sem að þvi væri spurð-
ur.
Alþjóðasamvinnusambandiö
var stofnaB 1895 og þvi meö elstu
alþjóöasamtökum, sem starfandi
eru I heiminum. Þaö er samband
samvinnusambanda 1 öllum
heimshlutum og f dag eru innan
þess 169 slík sambönd i 66 lönd-
um. Innan vébanda þessara sam-
vinnusambanda eru 673 þús. sam-
vinnuféiög meö samtals 326 millj.
félagsmanna. Stærsti hluti þess-
ara félaga eru neytendasam-
vinnufélög, (38%), þá samvinnu-
sparisjóöir og lánafélög, (33%),
og samvinnufélög bænda, (19%).
Onnur félög eru byggingar&am-
vinnufélög, framleiösiufélög
verkamanna og iönaöarmanna og
samvinnufélög um fiskveiöar.
Markmiö Alþjóöasamvinnu-
sambandsins eru eftirfarandi:
• Koma fram sem sameiginleg-
ur fulltrúi allra þeirra félaga-
samtaka, sem starfa eftir al-
þjóölegum reglum um sam-
vinnufélög.
• útbreiöa hugsjónir og starfs-
aöferöir samvinnuhreyfingar-
innar um allan heim.
• Efla samvinnustarf f öllum
löndum heims.
• Standa vörö um hagsmuni
samvinnuhreyfingarinnar á
öllum sviöum.
• Treysta sambandiö á milli
aöildarsambanda sinna.
• Efla vinsamleg viöskiptaleg
samskipti hverskonar sam-
vinnusamtaka, jafnt innan
landa sem á alþjóöavettvangi.
• Vinna aö þvi aö varanlegur
FjöUkylda I samyrkjuþorpi I
friöur og öryggi komist á i
heiminum.
• Stuöla aö efnahagslegum og
félagslegum framförum fyrir
verkamenn allra landa.
Starf alþjóöasambandsins f
þróunarlöndum hófst fyrst aö
marki árið 1954, en síöan hefur
þaö stööugt veriö aö aukast... Ar-
iö 1971 hófst síðan sérstakur
„samvinnuþróunaráratugur” Al-
þjóöasamvinnusambandsins sem
Tansaniu
skipulagöur var í nánu samstarfi
viö stofnanir Sameinuöu þjóö-
anna. A áratugnum 1971-1980
stefnir Alþjóöasamvinnusam-
bandiö aö þvi aö sameina krafta
aöildarsambanda sinna til þess
aö styöja myndarlega viö bakiö á
samvinnufélögum í þriöja heim-
inum, og einnig til þess aö út-
breiöa samvinnuskipulagiö f
þessum löndum. Hlutverk Al-
þjóöasamvinnusamb. f þessu
aðstoð
starfi er fyrst og fremst aö koma
fram sem ráögefandi og skipu-
leggjandi aöili. Starfsemi þess á
sviöi þróunaraöstoöar er fjár-
mögnuö úr sérstökum „þróunar-
sjóöi” sambandsins, sem fyrst og
fremst er byggöur upp af frjáls-
um framlögum aöildarsamtak-
anna. Einnig vinnur Alþjóöasam-
vinnusambandiö aö ýmsum verk-
efnum f nánu samstarfi viö sér-
stofnanir Sameinuöu þjóöanna og
starfsemi þess hefur oftar en einu
sinni hlotiö sérstaka viöurkenn-
ingu frá aöalstöövum þeirra.
Samband isl. samvinnufélaga
hefur innt af hendi allveruleg
framlög til Þróunarsjóösins. Sá
háttur hefur veriö haföur á allt
frá stofnun hans 1971, aö Sam-
bandið hefur lagt fram til hans
árlega upphæö sem samsvarar 5
pence (breskum) á hvern félags-
mann f Sambandskaupfélögun-
um. A sl. ári var framlagiö þann-
ig 2.000 sterlingspund, en þaö hef-
ur fariö smáhækkandi eftir því
sem félagsmönnum f kaupfélög-
unum hefur fariö fjölgandi. Þessi
háttur ísl. samvinnumanna um
framlög til sjóösins hefur oftar en
einu sinni vakiö verulega athygli
á alþjóðavettvangi samvinnu-
manna. M.a. hefur Island oftlega
komist I sviösljósiö á fundum Al-
þjóöasamvinnusambandsins af
þessum sökum og þetta fyrir-
komulag veriö taliö til fyrirmynd
ar. (Heimild: Sambandsfréttir).
—mhg