Þjóðviljinn - 20.03.1977, Blaðsíða 16

SÍÐA 16 ÞJóÐVILJINN — Sunnudagur 20. mars 1977
ÁRNI BLANDON:
KRYTJARINN
Laugardaginn 19. mars sýndi
sjónvarpið myndina Krytjarinn:
011 spjót úti: The Hustler: Sá er
græðir á tapi annara. Sögnin að
krytja var stundum notuð i gamla
daga þegar kaupmenn voru að
arðræna viðskiptavinina. Myndin
var gerð af Robert Rossen 1961.
Handritið er unniö upp Ur skáld-
sögu eftir Walter Tevis. Myndin
fjallar um spilafikn og drykkju-
sýki, tengsl þeirra innbyrðis og
við mannlegar tilfinningar.
Efnisþráður.
Eddie (Paul Newman) er
knattborðsleikari að atvinnu.
Hann dreymir um aö verða best-
ur allra knattborðsleikara og
sigra Minnesota Fats (Jackie
Gleason). Fats vinnur gjarnan
bug á andstæðingum sinum með
sálrænum aðferðum og svifst
einskis. Charlie (Myron Mc-
Comick), sem er e.k. umboðs-
maður Eddies, skilur ekki þennan
draum hans. Eddie og Fats keppa
og helst litur út fyrir að Eddie
muni sigra, en vegna drykkju
hans og taugaveiklunar endar
bardaginn þannig að Eddie tapar
bæði sigri og peningum. Þetta
hefur mikil áhrif á Eddie og hann
stingur Charlie af, en það er eini
vinurinn sem hann á. Eddie kynn-
ist Söru (Piper Laurie) sem er
ung, einmana, hölt og þunglynd
og drykkjusjúklingur. Eddie fer
heim með henni og heldur upp frá
þvl til hjá henni. Charlie kemur I
heimsókn og vill halda vinskapn-
um áfram og hljóta sinn hluta af
gróðanum sem Eddie skapar, en
Eddie rekur hann á brott.
Eddie kynnist Bert (George C.
Scott) sem er kaldur og ruddaleg-
ur fjárglæpamaður og lifir á þvi
að fjármagna knattborösleiki.
Bert skynjar, að Eddie getur ver-
ið honum gullnáma og útskýrir
fyrir honum hvers vegna hann
tapaöi fyrir Fats, Hann segir
Eddie vera fæddan til að tapa, svo
hann finni afsökun fyrir sjálfs-
meðaumkun sinni. Til þess að
sigra skorti hann persónustyrk
sem Fats hefur hins vegar nóg
af. Bert býður Eddie að koma
undir hann fótunum fjárhagsl.
með þvi að Bert fái þrjá fjóröu
hluta þess gróða sem Eddie skap-
ar. Hann hafnar boöinu og vill
brjótast áfram á eigin spýtur.
Bert sér um að Eddie tekst það
ekki og lætur brjóta þumalfing-
urna á honum, án þess þó að
Eddie viti að Bert hafi lagt þar á
ráðin. (Þetta kom ekki fram I
þýðingunni I sjónvarpinu). Sara
hjúkrar nú Eddie I nokkra mán-
Sedrus-húsgögn
Súðarvogi 32 Sími 84047 — Reykjavík
Mallósófasett verö 178.500/-
Staögreiðsluverö 160.650/-
Greiösluskilmálar: ca. 60.000/- við
móttöku/ 15-20 þús. á mánuði.
uði og hættir að drekka, þar eð
hún telur tilfinningasamband
þeirra vera heilt og einlægt. Þeg-
ar Eddie hefur jafnað sig fer
hann til Berts og býður honum að
arðræna sig. Skipulagt er einvigi
viö rikan náunga nokkurn.Finley
að nafni(Murray Hamilton). Sara
verður örvæntingarfull er hún
finnur, að Bert er að vinna i bar-
daga þeirra um Eddie og i hita
leiksins hafnar Eddie henni al-
gjörlega og hrekur hana i burtu.
Hún gerir sér grein fyrir að Bert
muni eyðileggja Eddie og hann
komi til með að svikja hana á
sama hátt og hann sveik Charlie
áður. í hinni fullkomnu uppgjöf
fyrir Bert gefur hún sig óvini sin-
um á vald, læðist sfðan burt frá
honum sofandi, skrifar á spegil-
inn með varalit: „Siðspilltu svin”
og fremur sjálfsmorð. Enginn
veit hvað átt hefur fyrr en misst
hefur og þaö er ekki fyrr en með
dauöa Söru að Eddie gerir sér
grein fyrir stöðu sinni og tilfinn-
ingaleysi Berts. Hatur hans brýst
út og hann gerir upp mál sin við
Fats og Bert. Hann sigrar Fats i
knattborðseinvigi, neitar aö
borga Bert 75% gróðans og hafn-
ar samstarfi við hann vegna
minningarinnar um Sögu. Bert
gerir hann þá útlægan úr öllum
knattboröskeppnum, en það kem-
ur ekki við Eddie þvi hann er hinn
óskoraði sigurvegari, hefur sigr-
ast á sinni eigin tilfinningafirr-
ingu þvi dauði Söru hefur kennt
honum hvers virði mannlegar til-.
finningar og mannleg tengsl eru:
Hann þarf ekki á neinum knatt-
borðsleik að halda þvi hann hefur
fundið sjálfan sig, ekki i knatt-
borðsleiknum heldur þrátt fyrir
hann.
Sálfræði spilafíkninnar.
Sálfræðingar sem fást við að
lækna spilasjúkt fólk hafa fundið
margar hliöstæður sjúkdómsins
viö drykkjusýki. Fráhvarfsein-
kennin eru svipuð e.k. þynnka og
vanliðan, þörfin er lík og hjá
eiturlyfjasjúklingum og einskis
er svifist til aö komast yfir pen-
inga til að geta veðjað. Vegna
þessa hafa verið sett upp hæli fyr-
ir spilasjúklinga, sem eru mjög
lík AA stofnunum fyrir drykkju-
sjúka, og einnig hafa veriö stofn-
uö samtök fjölskyldna spilasjúk-
linga, sem eiga sist betri daga en
fjölskyldur drykkjusjúklinga.
Orsakir spilafikninnar og
drykkjusýkinnar eru fyrst og
fremst tilfinningalegs eðlis. Þörf
persónulegra veröleika er upp-
fyllt meö sigri I spilunum. Að tapa
fullnægir hins vegar annari þörf
þeirra sem þjást: Orsök þján-
ingarinnar er tilfinningalegs eðlis
og við tapið yfirfærir sá, sem tap-
ar, vanliðan sina á tapið og segir

SÁLFRÆÐI OG LIST
Pau! Newman fór með aöalhlutverkiö I Krytjarinn.Hér er hann f ÖArum
sálfrcðihnút — með Elisabeth Taylor I „Köttur á heitu þaki”.
við sjálfan sig: Mér llður illa
vegna þess aö ég tapaði, ég hef
ástæðu til að vorkenna sjálfum
mér. Hin almenna vanliðan hefur
þá verið yfirfærð á sjáanlega og
skiljanlega orsök. Sjúklingurinn
telur sig þannig vita ástæðuna
fyrir vanllöan sinni. Spilasjúk-
lingarnir eiga hins vegar erfiðara
með að skilja, að þeir spila til að
slæva og gleyma tilfinningalegri
vanliðan sinni eða tilfinninga-
leysi.
Skýring þessi kemur fram i
myndinni þegar Bert lýsir fyrir
Eddie hvers vegna hann tapaði
fyrir Fats. Til að skýra og undir-
strika orsakir spilafikninnar tefl-
ir Tevis fram hliðstæðu hennar
þ.e. drykkjusýkinni sem speglast
i Sögu og vandamálum hennar.
Sara hefur ekki átt neinu karl-
mannaláni að fagna þvi hún er
fötluð. Hún hefur þvi aldrei feng-
ið fullnægingu tilfinninga sinna,
aldrei komist i gagnkvæmt and-
legt samband viö aðra mannveru.
Þess vegna drekkur hún sjúklega
mikið. Hún þarf aftur á móti ekki
á vini að halda þegar hún hjúkrar
Eddie, þvi hún trúir aö samband
þeirra verði djúpt og tilfinninga -
bundið á báöa bóga. Það er ekki
fyrr en hún gerir sér grein fyrir
tilfinningadoða Eddies og að hann
notfærir sér hana eingöngu
likamlega að hún byrjar aftur að
drekka. Hún berst við Bert um
Eddie og tapar. Sigur hennar
vinnst ekki fyrr en meö dauða
hennar.
Vandamál Eddies er nákvæm-
lega það sama og Söru: Skortur á
djúpu tilfinningasambandi. Hans
fötlun er þó ekki likamlega eölis
heldur tilfinningalegs: Hann telur
sig þurfa ytri upphefð, er eigin-
gjarn og getur aldrei sýnt og gefið
einlæga jákvæða tilfinningu. Eftir
dauða Söru gerir hann sér grein
fyrir siðspillingu sinni og firringu
frá öllum mannlegum, djúpum
tilfinningum. Eftir sigurinn yfir
Fats hafnar hann hinum tilfinn-
ingalausa knattborðsleik og segir
Bert vera þann, sem ætið muni
tapa, þvi hann er holur aö innan,
hjartalaus trjástofn sem getur
ekki sýnt neina jákvæða mann-
lega tilfinningu. Aður en Sara dó
átti þessi lýsing fullkomlega við
Eddie sjálfan og hann sér sjálfan
sig I Bert og framtið sina ef Sara
hefði ekki komið til sögunnar.
Með dauða hennar hefur Eddie
lærst að allt sem er einhvers virði
felst i mannlegu samfélagi og til-
finningatenglum milli mannvera
en ekki I samkeppni, sýndar-
mennsku og spilasigrum.
Bifvélavirkjar —
Varahlutamaður
Véladeild Sambandsins óskar eftir að
ráða:
1. Bifvélavirkja á bifreiðaverkstæðið að
Höfðabakka 9. Upplýsingar gefur
Guðm. Helgi Guðjónsson verkstjóri á
staðnum.
2. Afgreiðslumann i varahlutaverslun.
Starfsreynsla æskileg.
Umsóknir sendist starfsmannastjóra fyrir
29. þ. mán.
Samband isl. samvinnufélaga.
Bifvélavirkjun —
Verkstjórn —
Maður með meistararéttindi i bifvéla-
virkjun, vanur verkstjórn, óskast til
starfa.
Ennfremur bifvélavirkjar eða menn vanir
viðgerðum þungavinnuvéla
Upplýsingar á skrifstofu vorri, Lækjar-
götu 12, Iðnaðarbankahúsi, efstu hæð,
þriðjudaginn 22. mars nk. kl. 2-4 eftir há-
degi.
íslenskir Aðalverktakar sf..