Þjóðviljinn - 26.03.1977, Blaðsíða 11

II) SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 26. mars 1977
Laugardagur 26. mars 1977 ÞJÓDVILJINN — SIDA 11
Krá ársþingi iAnrekenda
Ef sömu starfsskilyrði og
útlendingar njóta hér...
i gær lauk í Reykjavík
ársþingi Félags íslenskra
iðnrekenda, en það stóð í
tvo daga.
Á fyrri degi þingsins
flutti Davið Scheving
Thorsteinsson, formaður
félagsins, ræðu. Hann
vakti athygli á því hversu
illa er búið að innlendum
iðnaði og sagði m.a.:
,,Mér er spurn, hver
hefði vöxtur hans
(íslenska iðnaðarins)
orðið, ef hann hefði t.d.
fengið að njóta sömu
starfsskilyrða og útlend-
ingar njóta á íslandi? —
Hversu miklu betri væru
lífskjör hér á landi í dag,
ef svo hefði verið?"
Lokao.rð Davíðs
Schevings var vart hægt
að skilja á annan veg en
þann, að hann væri að
biðja um aðra ríkisstjórn
en þá sem nú situr að
völdum.
Davíð komst svo að
orði: ,,Við höf um gegnum
árin gefið ríkisstjórnum
okkar ýmis nöfn og
gjarnan kennt þær við
stærstu málin, sem þær
hafa barist fyrir.
Það sem þjóðin
þarfnast nú, mætti kalla
uppbyggingarstjórn!"
Við birtum hér veru-
legan hluta Ur ræðu
Davíðs, en styttum hana
þó nokkuð. — Davíð
Scheving Thorsteinsson
sagði:
Framleiðsluverðmæti iðnaðar
jókst tvisvar sinnum meira en
aukning þjóðartekna á árinu 1976.
Raunar er þetta ekkert nýtt. Til
dæmis stendur i nýútkominni
skýrslu Þjóðhagsstofnunar:
„Aukning iönaöarframleiðslu
hefur verið langt umfram aukn-
ingu þjóöarframleiðslu á timabil-
inu 1969 til 1976”.
Mismununin
staðreynd
Það var mikill fengur að þvi
fyrir iðnaðinn þegar skýrsla
Þjóðhagsstofnunar um hag iðnað-
ar kom út fyrir skömmu. Þar er
aö finna á einum stað fjölmargar
staðreyndir um islenskt efna-
hagslif. Þær upplýsingar sem þar
Hversu miklu
betri væru
þá lífskjörin
hér á landi?
Daviö Scheving Thorsteinsson,
formaður Félags islenskra iðn-
rekenda
koma fram, staöfesta þann mikla
mun, sem er á starfsskilyrðum
iðnaðar samanborið viö aöra höf-
uöatvinnuvegi þjóðarinnar.
I skýrslunni kemur fram aö:
— iðnaðurinn greiðir aö meðal-
tali 30% íeöa 1/3) hærri vexti
en hinir höfuðatvinnuvegirnir.
— hlutur iönaðar i útlánum
bankakerfisins minnkaði úr
13% áriö 1970 i 9,4% áriö 1976.
— framlög til iðnaöar eru aðeins
0,6% af f járframlögum 1977, en
hins vegar eru framlög til
sjávarútvegs 2,1% og til land-
búnaðar 5,1%,
— iðnaðurinn greiöir 3,5% launa-
skatt, en landbúnaöur og fisk-
veiðar greiða engan launa-
skatt,
—heimilt er meö lögum aö leggja
3 sinnum hærra aöstööugjald á
iðnað en fiskveiðar. Reykjavik-
urborg notar heimild þessa á
þann hátt að aðstöðugjald á
iðnað er 5 sinnum hærra en á
fiskveiðar,
—vélar, húsnæði og annar btinað-
ur iðnaðarins i dag er mun dýr-
ari en erlendra keppinauta,
vegna þeirra háu gjalda sem
lögð hafa verið á framleiðslu-
tæki iönaðarins o.s.frv. o. s.
frv..
Þessi ósanngjarna mismunun
skekkir grundvöll gengisskrán-
ingarinnar og gerir það að verk-
um að ómögulegt er aö skrá gengi
krónunnar rétt. Röng gengis-
skráning skerðir samkeppnis-
hæfni iðnaðarins, dregur úr út-
flutningi, eykur erlenda skulda-
söfnun og heldur niðri lifskjörum
á íslandi.
Þrátt fyrir þennan aðbúnað er
athyglisvert að vöxtur iönaöar-
framleiðslu hefur verið „langt
umfram aukningu þjóðarfram-
leiðslu undanfarin ár”, svo aftur
sé visað til skýrslu Þjóðhags-
stofnunar.
Mér er spurn.hver hefði vöxtur
hans orðið ef hann hefði t.d. feng-
iðað njóta sömu starfsskilyrða og
útlendingar njóta á Islandi?
Hversu miklu betri væru lifskjör
hér á landi I dag, ef svo hefði ver-
ið?
Tilbúnir ad greida
hærri laun ef...
Ég fullyrði að engin deila
stendur um það milli atvinnu-
rekenda og launþega að lifskjör
þurfa aö batna á Islandi.
Eg vil nota þetta tækifæri til aö
lýsa þvi yfir, að islenskir iðnrek-
endur eru reiðubúnir að greiða
starfsfólki sinu verulega hærri
laun, ef iðnaðinum veröa búin
sömu starfsskilyrði og keppinaut-
ar hans búa viö.
Vörn iðnaðarins hingað til gegn
óeðlilegum starfsskilyröum hefur
verið að halda niöri launum
starfsmanna sinna. Þetta verður
aö breytast. Starfsfólk iðnaðarins
má ekki vera láglaunafólk, það er
hvorugum aðilanum til góðs.
Aðgerðir
stjórnvalda
síðan 1974
Haustið 1974 fór stjórn F.l.I.
þess formlega á leit við rikis-
stjórn tslands, að sótt yrði um
framlengingu á aðlögunartlman-
um að EFTA og samningnum við
EBE. Stjórn félagsins nefndi
margar ástæður fyrir þessari
málaleitan sinni, m.a.:
1. Framkvæmd loforða rikis-
stjórnar Islands frá nóvember
1969.
2. Gengi krónunnar hefði verið
skekkt með tilfærslum og
styrkjum til þeirra greina at-
vinnulifsins, sem gengi krón-
unnar er einkum miðað við.
3. Fjárfestingarkostnaður
Islenskra iönfyrirtækja v-æri
mun meiri en erlendra iðn-
fyrirtækja, m.a. vegna þess aö
ennþá væri greiddur um 20%
innflutningsskattur af vélum og
tækjum til iðnaðar.
t framhaldi af þessari málaleit-
an fóru fram allmiklar viðræður
viö rikisstjórnina, sem lauk með
þvi að:
1. Felldur var niöur að hálfu sölu-
skattur i tolli af helstu vélum til
iönaðar, þ. 1. janúar 1975.
2. Framlag rikissjóðs til Útflutn-
ingsmiöstöðvar iðnaðarins var
hækkað um 2 miljónir króna á
árinu 1975, eöa úr 10 miljónum i
12 miljónir. Miðaö viö verðgildi
hefur framlagið hins vegar far-
ið minnkandi ár hvert og er nú
15 miljónir.
3. Rikisstjórnin lýsti þvi yfir, að
eitt af grundvallarstefnumál-
um hennar væri að: „ekki yrði
gripið til neinna aðgerða, er
skekktu gengisskráninguna og
að leiðrétt yrðu þau atriði i
efnahagskerfinu, sem röskuðu
réttum grunni gengisins.”.
4. Rikisstjórnin ákvað að láta
gera úttekt á stöðu framleiðslu-
iðnaöarins með sérstöku tilliti
til hvað áhrif EFTA aðild
hefðil haft.
Þaö sem gerst hefur I málefn-
um iönaðarins siðan þessi yfirlýs-
ing var gefin, er einkum eftir-
farandi:
1) Um áramótin, eöa heilum sjö
árum eftir að við gengum i
EFTA, var loks felldur niður
að fullu söluskattur i tolli af
vélum.
2) Þessa dagana er veriö að
ganga frá reglum miðaö við 1.
janúar 1977 um niðurfellingu,
eða endurgreiðslu, að-
flutningsgjalda, hverju nafni
sem þau nefnast, af öllum vél-
um, vélahlutum, varahlutum,
hráefnum og efnivörum iðn-
aðarins og er það vissulega
þakkarvert.
Tollamál iönaöarins eru þó
engan veginn komin i viðunandi
horf. Við búum enn við há gjöld af
bygginarefni, eða allt til ársins
1980, þegar umsömdum aðlög-
unartima lýkur.
Breyting á vaxtakjörum, sem
tók gildi fyrir nokkrum dögum.er
skref i þá átt aö leiðrétta þann
mismun, sem rikt hefur á þessu
sviði — litiö skref að visu —- en þó
skref i rétta átt iðnaðinum til
hagsbóta.
Framlenging á
aölögunartíma
íslenskra
stjórnvalda að
fríverslun
Þessi dæmi og ótal mörg önnur
tel ég sýna ljóslega, aö þegar viö
tölum um framlengingu aðlög-
unartima, erum við ekki að tala
um framlengingu fyrir iðnaöinn,
heldur um framlengingu á aðlög-
unartima islenskra stjórnvalda
að friverslun.
Eðlilegt er að islensk stjórnvöld
þurfi lengri tima en 10 ár til að
„taka upp gjörbreytt búskapar-
íag á tslandi”, eins og einn al-’
þingismaðurinn orðaöi það á Al-
þingi árið 1970, og þvi er fram-
lenging svo nauðsynleg fyrir is-
lensk stjórnvöld.
Hverjum hugsandi manni er
ljóst, að auðvitað getur aölögun
iðnaðarins að friverslun ekki haf-
ist i raun, fyrr en aðlögun stjórn-
valda er vel á veg komin.
Þegar ég tala um seinagang og
mismunun er ég ekki að álasa
einstökum ráðamönnum þjóðar-
innar. Margir áhrifamenn, bæði
stjórnmálamenn og embættis-
menn, skilja nauðsyn gjörbreytts
búskaparlags, en breytingarnar á
efnahagskerfinu eru svo marg-
þættar og róttækar, að þóttfullur
skilningur hafi verið fyrir hendi
hjá þessum aðilum, hafa þessi
mál ekki komist lengra áfram en
raun ber vitni.
Nú þegar skýrsla Þjóðhags-
stofnunar liggur fyrirog staöfest-
ing þar með fengin á þeirri mis-
munun, sem viðgengist hefur
gagnvart iðnaðinum, væntum við
þess að rikisstjórnin sæki um
framlengingu. Ég vara þó við að
láta þar við sitja — framlenging-
inein er litils viröi, ef ekki verður
jafnframt haldið markvisst á-
framáþeirribrautaðlagfæra að-
búnað iðnaðarins og aðlaga
efnahagskerfið nýjum aðstæð-
um opinnar samkeppni og fri-
verslunar.
Jafnrétti — engin
sérréttindi
Ég vil enn einu sinni rifja upp
að við förum ekki, og höfum
aldrei farið fram á, nein sérrétt-
indi okkur til handa, en viö krefj-
umst:
— Sömu starfsskilyrða og aörir
höfuöatvinnuvegir þjóðarinnar
njóta.
— Sömu starfsskilyrða og erlend-
ir keppinautar njóta hver I sinu
landi.
— Sömu starfsskilyrða og útlend-
ingar njóta á tslandi.
Ég álit þetta mun vænlegra til
árangurs, heldur en hugmyndir
og frumvörp um athuganir eða
stofnsetningu einstakra verk-
smiðja hér og þar, þótt góöargeti
verið.
Verði séð um nauðsynlegar
lagasetningar og framkvæmd
þessara grundvailaratriða er ég
sannfærður um að leysast mun úr
læöingi sá skapandi kraftur, sem
með þjóðinni býr, en fær ekki að
njóta sin við núverandi skilyrði.
En ekki er nóg að gera ein-
göngu kröfur til annarra. Allir
stjórnendur iðnfyrirtækja verða
ætið að gera ýtrustu kröfur til
sjálfra sin, um vöruvöndun, út-
sjónarsemi og hagkvæmni i
rekstri, og fullvist er að þaö eru
ótal mörg atriði, sem þarf að
breyta og bæta i stjórn iðnfyrir-
tækja á tslandi, þótt margt hafi
áunnist á þessum sviðum siðan
við gengum i EFTA.
Eppbyggingarstjórn
Við höfum gegnum árin gefið
rikisstjórnum okkar ýmis nöfn og
gjarnan kennt þær við stærstu
málin sem þær hafa barist fyrir.
Það, sem þjóöin þarfnast nú,
mætti kalla uppbyggingarstjórn.
Allir, hvar i flokki sem þeir
standa, þurfa að sameinast i þeim
einlæga ásetningi, aö auka
framleiðsluna á öllum sviðum og
bæta lffskjörin með öllum tiltæk-
um ráðum.
Þjóðarheill krefst þess, að
leiðtogarnir leggi niöur
dægurþras og sameinist um að
hefjast nú þegar handa. Vinni
saman að þvi 1 einlægni aö móta
og framkvæma nýja uppbygg-
ingarstefnu, með þau megin
markmiö fyrir augum, aö sjálf-
stæöi og áframhaldandi búseta
þjóöarinnar i landinu sé tryggö
um ókomin ár, meö si batnandi
lifskjörum.
Þetta má kalla snoturt afmælisstökk (Ijósm Þjv. gel.)
andi, þær eru vaktstjórar, en for-
stjóri er enginn, og virðist allt
ganga mætavel samt.
Ingibjörg hefur unnið i Sund
höllinni frá stofnun hennar og
hefur aldrei viljað fara annað.
Lilja er heldur ekkert gjörn á
breytingar, hún er búin að vinna i
höllinni i 38 ár.
— Aðsóknin hefur minnkað frá
þvi i byrjun, sögðu þær. Fyrstu
árin var oft biðröð út úr dyrum,
sérstaklegá á striðsárunum, en
þá fengu hermennirnir aö koma
hingað tvisvar i viku. Nú hefur
sundstööum fjölgað en fyrstu árin
fór öll sundkennsla hér fram.
Þegar höllin opnaði var nýlega
búiö aö gera sundkennslu aö
skyldunámsgrein i barnaskólun-
um. Hingað komu lika til sund-
kennslu um árabil börn úr
nágrannabæjum t.d. Kópavogi.en
nú er það hætt.
— Hér hefur lika alltaf verið
sundkennsla fyrir fullorðna og er
það enn. Það er alltaf eitthvað af
fólki sem missiraf sundkennslu á
barnsaldri.
— Og svo eru það fastagestirn-
ir okkar. Sumir koma á morgn-
ana, aðrir i hádeginu og enn aðrir
á kvöldin. Þetta fólk er mjög iðið
og kemur árum saman. A sunnu-
dögum er lika mikiö um að for-
eldrar koini með börn sin.
Vantar kennslulaugar við
skólana.
Skólasund er alltaf yfir miöjan
daginn, og þegar við komum var
Jónas Halldórsson sundkennari
að kenna nemendum 8. bekkjar i
Æfinga- og tilraunaskólanum.
Jónas hefur lika starfað við Sund-
höllina frá byrjun, fyrst sem
laugarvörður.en hefur kennt sund
i um 30 ár. Hann lærði sund-
kennslu i Kennaraskólanum. en
var við framhaldsnám i Banda-
rikjunum 1944-1947.
— Mér likar kennslan vel,
sagði hann, annars væri ég ekki
að þessu. Maður sér lika mikinn
árangur. Sundmennt islendinga
hefur farið mikið fram frá því ég
byrjaöi að kenna. Aftur á móti
vantar okkur miklu fleiri
kennslulaugar, litlar laugar við
alla skóla.svo að krakkarnir geti
farið i sund beint úr annarri
kennslu. Það er vont fyrir þau aö
þurfa aö fara langar leiðir i sund.
Jónas sagði að sundáhugi barna
væri mjög mikill, sérstaklega
þeirra yngstu, og þau næðu
árangri ótrúlega fljótt, væru þau
ekki vatnshrædd.
—hs.
Jónas Halldórsson: Sundmennt hefur farið fram
Lilja Kristjánsdóttir og Ingibjörg Sigurgeirsdóttir: Margir eru furðu iönir.
Sundhöllin 40 ára
„Musteri
heilbrigöi
og hreysti”
segir í frétt Þjóðviljans af vígslu
hallarinnar 23. mars 1937
Sundhöllin i Reykjavik átti 40
ára afmæli á miðvikudaginn var
23. mars. Með tilkomu Sundhall-
arinnar 1937 stórbatnaði öll hrein-
iætisaðstaða reykvikinga, en á
þeim tima var ekki bað i hverri
ibúð. Fóik átti þá ekki i önnur hús
að venda en Baðhúsið og gömiu
laugarnar, og þvi varð Sundhöllin
strax mjög vinsæl og mikið sótt.
I Þjóðviljanum 23. mars 1937 er
sagt i forsiðufrétt frá opnun Sund-
hallarinnar og segir þar ma:
„Með opnun Sundhallarinnar
bætist nýr menningarþáttur i lif
reykvikinga. Það hefur verið
svartur blettur á heilbrigðismál-
um þessa höfuðstaðar að ibúar
hans þeir sem ekki hafa nýtisku
þægindi i húsum sinum skulí ekki
hafa átt i annaö hús að venda en
hinar óþrifalegu sundlaugar og al
gerlega ónógt og gamaldags
baðhúskrili.”
Eitthvað virðast samt sumir
hafa óttast að húsið yröi fráhrind-
andi og talað er um i fréttinni að
mönnunum hafi ekki litist á þetta
kalda og tóma steinbákn, en svo
segir: „Steinbáknið kalda og
tóma hefur verið snert töfra-
sprota vinnu og peninga og það
hefur ummyndast i glæsilegt
musteri hreysti og heilbrigöi. Há
og björt salarkynni, ijósir,
glaðlegir litir, krystaltært vatn,
hvitar og hreinar flisar, hlýtt og
hressandi loft.”
Helst vel á starfsfólki
Og Sundhöllin stendur fyrir
sinu, þó að hún sé komin á
fimmtugs aldurinn. Búningsklef-
ar og aðstaða öll gerist ekki betri
á nýrri sundstöðum.
Við heimsóttum Sundhöllina i
gær i tilefni afmælisins og spjöll-
uöum við nokkra starfsmenn þar.
Liija Kristjánsdóttirog Ingibjörg
Sigurgeirsdóttireru þar hæstráð-