Þjóðviljinn - 16.10.1977, Blaðsíða 2

2 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 16. október 1977.
fif hnífs og skeidar
Umsjón: Þórunn Sigurðardóttir
EPLI
/
A
DAG
maukið grófara og eru eplin þá
skorin i sneiðar og soðin i örlitlu
vatni. Og hér eru nokkrar fleiri
aðferðir til að búa til góðan mat
úr eplum.
Eplakaka
Ingiborgar
Deig úr: 3 dl hveiti, 3 msk
sykri, 125 g smjör eða smjörliki,
1 eggjarauða og 1 msk vatn.
Deigið er hnoðað og látið standa
i nokkrar kiukkustundir i is-
skáp. Siðan flatt út og lagt i
botninn á kringlóttu kökuformi
og bakað i 25 min. við 200 g hita.
Þá eru 6—8 epli flysjuð og
skorin i þunnar sneiðar og raðað
ofan i kökuformið eftir að hafa
verið velt upp úr 3/4 dl sykri, 2
msk flórsykri og 1/2 tsk
kemur heilsunni í lag
Allt frá því að Eva
lokkaði Adam til að
bragða á eplinu í Paradís
forðum, hef ur eplið leikið
stórt hlutverk í sögu
trúarbragða, lista og vís-
inda. í grísku goðafræð-
inni var eplið helgað
ástargyðjunni Afródítu
og í norrænni goðafræði
var það Iðunn, sem með
hjálp gulleplanna hélt lífi
í goðunum. Epli var
valdstákn kónga og keis-
ara f yrr á öldurrvog menn
trúðu að í hinu ávala
formi eplisins fælist vald
og kraftur.
Eplið hefur lika komið við
sögu visindanna, þvi sagt var að
Newton hefði uppgötvað þyngd-
arlögmálið þegar hann fékk epli
i höfuðið.
Margir fremstu listmálarar
heims hafa gert ódauðieg lista-
verk af þessum ávexti, sem
margir telja hafa fullkomnusta
form af öllum ávöxtum jarðar.
Má þar t.d. nefna Cezanne,
Matisse og Renoir.
I dag er talið að um 5000 teg-
undir af eplum séu til i heimin-
um. A Norðurlöndunum finnast
um 100 tegundir, en elsta epla-
tréð sem vitað er af á Norður-
löndum var á Skáni, en þar
fundust eplasteinar i gröf frá
steinöld ( ca 2000 f.Kr.).
Epli eru ekki mjög rik af C
vitaminum, eins og margir
halda, en innihalda hins vegar
ýmis þýðingarmikil steinefni.
Þar að auki innihalda þau mikið
af þrúgusykri, sem gefur fljótt
aukinn kraft, þegar hann berst
út i blóðið. Epli eru einnig talin
góðfyrir meltinguna, enda segir
að ,,epli á dag komi heilsunni i
lag”. 50 hitaeiningar eru i 100
gr. epli.
Hér á landi eru epli meðal
ódýrustu fæðutegunda sem völ
er á i dag, og eru þau miklu
ódýrari en t.d. tómatar og ýms-
ar fleiri tegundir grænmetis.
Hefur söluskattur og vörugjald
verið fellt niður af eplum, svo
sem fleiri tegundum ávaxta og
er það aðalástæðan fyrir lágu
verði. Hingað er mest flutt af
rauðum Delicius eplum frá
Bandarikjunum og Kanada og
gulgrænum eplum frá Frakk-
landi. Nokkuð hefur einnig. ver-
ið af dönskum eplum á markað-
inum hér. Verðið á þessum epl-
um er frá um 270 kr. til 370 kr.
kilóið, og hafa ekki orðið miklar
verðbreytingar s.l. 2 ár.
Frönsku eplin eru nú dýrari en
þau amerisku, en þetta var
öfugt. Stafar það af minni upp-
skeru i Frakklandi i ár. Einn
stærsti innflytjandinn á eplum
hér á landi er Eggert Kristjáns-
son og Co, og sagði sölumaður
hjá fyrirtækinu, Tryggvi
Valdimarsson, að mikil sala
væri á eplum og hefði hún aukist
stöðugt undanfarin ár. Er mælt
með að epli séu geymd i lokuðu
hólfi i isskáp viö 6 - 7 gr. hita. Þó
sagði Tryggvi að rauðu eplin
væru mjög harðgerð og geymd-
ust þau i stofuhita i nokkrar vik-
ur.
Algengast er að Islendingar
neyti epla beint ,,úr hnefa”,
enda er það bæði fljótlegast og
hollast. Hins vagar eru til
margar aðferðir við að
matreiða úr eplum ljúffenga
rétti. Er þá tilvalið að kaupa
matarepli, eða heilan epla-
kassa, sem oftast er seldur á
lægra verði en epli i lausri vigt.
Eplamauk er tilvalið að sjóða
úr eplum, og er þaö notað i kök-
ur, út á brauð eða pönnukökur,
með skyri, ými, súrmjólk, eða
sem eftirréttur. Eplin eru þá
hreinsuð, kjarni og hýði skorið
frá og soðið i litlu vatni og siðan
hökkuð eða stöppuð i kartöflu-
stöppu. Gætið þess að hreinsa
alla skemmda bita úr eplunum.
Siðan er örlitið af askorbinsýru
blandað út i maukið, eða 1/5 úr
•teskeið i 1 litra af tilbúnu mauki.
Askorbinsýru er yfirleitt hægt
að fá keypta i apótekum, ef fólk
tilgreinir i hvað á aö nota hana.
Annars er hægt að nota venju-
lega C vitamin töflu. Þetta eyk-
ur ekki aðeins C vitamin-inni-
hald mauksins, heldur gerir það
einnig ljósara og fallegra. Þá
þarf einnig að nota bensósúrt
natrón til að auka geymsluþol
mauksins, en talið er hæfilegt að
nota 1 gr. i hvern litra af tilbúnu
mauki. Þvi miður verður ekki
hjá þvi komist að nota allmikið
af sykri i maukið, ef það á að
geymast i glosum ófryst, eða
um 6 dl i hvern litra af epla-
mauki. Sykurinn er soðinn með
maukinu i ca 5 minutur og siðan
er vitamininu og natróninu bætt
út i og hrært vel saman við.
Maukiðersvosett i krukkur eða
glös eins og aðrar niðursoðnar
sultur og lokað vel. Sé maukið
hins vegar fryst þarf ekki
natrón og þá er hægt að nota
mun minna af sykri. Maukið
geymist i frysti i allt að eitt ár.
Ef vill er hægt að hafa epla-
af salti. Yfir eplin er svo mulið
deig úr 75 g af smjöri, 1 dl hveiti
3 msk sykri og 1 1/2 dl af
kókosmjöli. Þetta er svo allt sett
i ofninn aftur og bakað i rúman
hálftima við 175- 200 g hita. Með
þeyttum rjóma er þessi kaka
mjög ljúffeng.
Eplakryddmauk
(Chutney)
250 g þurrkaöar aprikósur
10 heilar kryddnellikur
3/4 kg epli
1/2 - l tsk cayennepipar
2 msk heil gul sinnepsfræ
1 rauð paprika (niðursneidd)
1 - 2 msk engifer
3 dl edik
2 - 3 dl púðursykur
Ef vill 1/3 tsk bensósúrt natrón
Abrikósurnar eru lagðar i
bleyti yfir nótt. Soðnar með
kryddinu og eplunum (sem
ekki þarf að flysja ). Bætið ediki
og sykri út i og sjóðið i 1 klst. und-
ir loki. Sett i glös og lokað vel.
Natróninu má sleppa ef maukið
er fryst. Tilvalið með kjötrétt-
um.
Epli í ofni
Heil epli eru lögð i ofnfast fat
eftir að kjarninn hefur verið
skorinn innan úr. Blandið sam-
an örlitlu af smjöri, púðursykri
og hökkuðum möndlum og fyllið
hvert epli með. Bakið i 20 - 25
minútur við 225 g hit-a. Ljúffengt
með vanilluis sem eftirréttur.
Waldorf-salat
Einfalt og mjög ljuffengt
eplasalat. Seljurót er soðin og
rótin skorin i litla bita. Epli
skorið i litla bita ( með hýðinu ).
Lagt i skál og hellt yfir það
blöndu af oliusósu (majones) og
sýrðum rjóma. Bragðbætið með
sitrónusafa og sinnepi. Stráið
miklu af valhnetum yfir salatið.
Gott með köldu kjöti, t.d. kjúkl-
ingum eða tungu. Einnig er
mjög gott að nota epli t.d. i
kartöflusalöt, en gætið þess að
skera eplin ekki niður fyrr en
rétt áður en þeirra er neytt, þvi
þau dökkna mjög fljótt. Þvoið
eplin ætið vel ef þau eru notuö
hrá.