Þjóðviljinn - 27.11.1977, Blaðsíða 3

Sunnudagur 27. nóvember 1977 ÞJÓÐVILJINN — StPA .3
ast i barnæsku geti stuölað aö
offitu síöar á ævinni. Rannsókn-
ir á ungum rottum og fleiri dýr-
um sýna, aö umframhitaeining-
ar i fæöi geta haft þau áhrif aö
fitufrumum i likamanum fjölg-
ar óeölilega mikiö. Þessi of-
fjölgun kann aö stuðla aö offitu
á fulloröinsárum. Miklar rann-
sóknir fara nú fram á þessum
tilgátum.
En þaö er ekki aöeins fæöu-
magniö, sem getur haft áhrif,
heldur einnig samsetningin.
Þeir, sem venja sig á aö boröa
sætan og feitan mat eiga senni-
lega erfiöara með aö hemja
matarlystina. Þvi miður veröa
sjoppur og sælgætisbúöir oft
helstu samkomustaðir barna og
unglinga. Þarna er auövitað aö-
eins boöiö upp á fáeinar tak-
markaöar fæöutegundir. Þann-
ig fylgja oft tilteknar neyslu-
venjur ákveönum félagslegum
hefðum. Annaö dæmi eru úti-
skemmtanir og fjöldasamkom-
ur þar sem aöeins örfáar orku-
rikar fæðutegundir eru á boö-
stólunum, t.d. gosdrykkir og
pylsur.
Þegar litiö er til þeirra eldri
hefur fæöan einnig margvlslega
félagslega merkingu. Oft er há-
tiöismaturinn Jiaö helsta, sem
tengir saman fjölskylduna. Þá
hittast gjarnan allir fjölskyldu-
meblimir og ræöa saman. Al-
gengt er að fólk fari út aö borða
til þess að gera sér dagamun.
Sjónvarpiö hefur einnig vaxandi
áhrif á matarvenjur. A kvöldin
má oft sjá fólk streyma út i
sjoppurnar milli þátta. Loks eru
böllin og skemmtistaöirnir vett-
vangur fyrir vissar neysluvenj-
ur t.d. sterk vin meö gosdrykk.
Fólk á aldrinum milli 20-35
ára er oftast nær aö koma sér
fyrir og vinna sig upp. Þaö
hugsar yfirleitt litiö um heils-
una. Timinn fer að mestu i
brauðstrit og til aö keppast viö
aö fullnægja þeim kröfum, sem
þaö gerir. Oft býr þetta fólk i
svonefndum svefnhverfum þar
sem þeir, sem vinna úti „gista”
yfir nóttina og dvelja um helg-
ar. Algengt er aö þeir, sem sjá
um matinn og heimilið leiöist út
i ofát upp úr leiðindum og
óánægju með sinn hlut.
En stundum verður lifsbar-
áttan ekki aðeins erfið, heldur
nánast óþolandi. Stritiö verður
aö streitu eöa fargi. Mest verður
álagiö hjá þeim, sem reisa sér
hurðarás um öxl og geta ekki
staðið i skilum. I veröbólguþjóö-
félagi er einmitt gert ráö fyrir
þvi, aö fólk taki á sig skuldbind-
ingar, sem þaö hefur enga hug-
mynd um hvort þaö getur staöiö
vib. Flestir kannast viö þaö
hvernig streita og þreyta eftir
erfiöan dag getur endaö við is-
skápinn.
Þeir, sem eru búnir aö koma
sér fyrir eru yfirleitt farnir að
hugsa meira um heilsuna. Þeir
leggja yfirleitt meira upp úr
félagslegu hliö máltiöarinnar.
Streitan er yfirleitt liöin hjá og
tilhneygingin til ofáts hverfur.
Þar sem yfirleitt eru færri I
heimili þarf meira átak að laga
fullar máltiðir. Margir missa þá
áhugann á pvi aö hafa mikiö
meö mat aö gera hversdags.
Orsakir offitu : önnur
áhrif
Mjög litið er vitaö um meö
hvaöa hætti erfðir og óeölileg
likamsstarfsemi getur átt þátt i
offitu. Yfirleitt viröast þessir
þættir þó ekki vera veigamiklir.
Sumir eru þannig úr garöi gerö-
ir aö þeir umbreyta meira af
fæðu yfir i fitu en eðlilegt er.
Þetta gæti stafaö á röskun á
hormónastarfsemi. Vitað er aö
grannur einstaklingur myndar
meiri hita eftir máltiö en sá
fieti. Ekki er vitað hvernig á
þessu stendur. Þaö er hugsan-
legt aö þeir grönnu nýti orkuna
ekki eins vel.
Svo viröist þvi sem aö það sé
umhverfið sem fyrst og fremst á
þátt i þessu vandamáli. Nokkur
hluti þeirra sem eru of feitir
hafa misst alla stjórn á matar-
lystinni og miöa eingöngu viö

ytriummerki fæöunnar svo sem
útlit bragö og ilm. Meö þessum
hætti er i raun og veru hægt aö
éta sig til ólifis.
Meöan haröindi og hallæri
voru enn landlæg á Islandi haföi
þaö ýmsa kosti aö vera feitur.
Algengt er aö fólk i eölilegum
holdum hafi um.þ.b. 60 daga
orkuforba i fituvefjum sinum.
Þeir of feitu geta haft miklu
meiri orku en sem þessu nemur.
Eitt kiló af fituvef samsvarar
um 7000 HE eöa jafngildi
þriggja daga orkuforöa. Nú til
dags hefur það hins vegar fáa
kosti aö vera of feitur en marga
ókosti. Þeir of feitu eru þungir á
sér. Þeir veröa oft fyrir baröinu
á félögum sinum. Yfirleitt er
tiskan þeim óhagstæö og stund-
um beinlínis f jandsamleg. t dag
þykir yfirleitt fint að vera
grannur.
Afleiðingar offitu | Mengermeövörulistasinn: Og þeir sem ekki halda sig á mottunni eru baröir.
THAJ
senvtce
REISEN

„ , .....WfKKHk
W '.
’*í , ' *
8 a t g i< o k e i
nú em helsta
hohiðhory
v æ n ci t .*> í
h e«m i n u m
Algengasta dánarorsök meöal
þeirra sem eru of feitir eru
hjarta- og æöasjúkdómar, en
tiðni þeirra er nokkuð hærri en
meöal annars.
Margar breytingar i efna-
skiptum lfkamans eiga sér staö
hjá þeim sem fitna um of. Al-
gengt er að kolesterol i blóöi
hækki, en þetta stafar þó einnig
af aukinni feitmetisneyslu sem
oft er einn þáttur i fæöuvenjum
þeirra. Þetta gæri leitt til æða-
kölkunar og hjartasjúkdóma.
Þá er sykursýki mun algengari
meöal þeirra sem eru of feitir.
Sem dæmi má nefna aö manni
sem er 30% of þungur er um þaö
bil þrisvar sinnum hættara viö
þessum sjúkdómi heldur en
eölilegt er. Ástæöan kann að
vera sú að ofneysla á kolvetnum
hafi áhrif á brisið eöa örmagni 1
þaö á einhvern hátt. Margir sem
eru of feitir veröa ónæmir fyrir
insúlini. Þetta þýöir aö llkams-
frumurnar geta ekki tekið
glúkósann upp eins greiðlega og
áður. Likaminn svarar meö þvi
aö mynda fleiri insúlinfrumur i
brisi. Þannig getur maður sem
er 30% of þungur verið meö
fimmfalt hærra insúlin i blóöi en
eðlilegt er. Þá er þessi hópur
einnig með hærri tiöni á skertu
sykurþoli. Þetta gefur til kynna
að þegar þeir borða sykur
hækkar blóðsykurinn eðliiega
en lækkar miklu hægar en geng-
ur og gerist.
Algengt er aö þeir sem eru of
feitir séu meö hækkaöan blóð-
þrýsting. Þaö kann aö eiga þátt I
þessu að þeir of feitu borða oft
mikið af saltrikum mat, en salt
er talið geta stuölað að hækkun
blóðþrýstings. Þessi sjúkdómur
veldur auknu álagi á blóörásinni
og getur leitt til heilablóöfalls.
Of feitt fólk, einkum konur
hafa fjórum til fimm sinnum
hærri tiöni gallsteina. Þessi
sjúkdómur veldur þvi oft að það
verður að fjarlægja gallblöðr-
una. Þ’etta getur stafaö af þvi að
lifrin er undir of þungu álagi að *
breyta umframhitaeiningum i
fitu. Við þetta hækkar kolesterol
blóösins. Þegar kolesterolið er
skilið út i gall getur þaö fallið út
og kristallast i gallsteina sem
loka gallveginum.
önnur vandamál sem geta
komiö fram við offitu er eyöing
á liðamótum og nýrnasjúkdóm-
ar. Nýrnasjúkdómar gætu átt
rætur aö rekja til föstu eöa of-
neyslu á kolvetnasnauðri fæöu.
Fæöa af þessu tagi getur orsak-
að ketosis, þ.e. súrnun blóðsins
og myndun svokallaöra ketona i
blóðinu. Fæða af þessu tagi
getur einnig valdiö rýrnun á
likamsvef öörum en fituvef.
Sérstaklega á þetta við um
vöðvana og getur valdið þvi að
mikiö af kalium og natrium
skilst út i gegnum nýru. 1 sið-
asta lagi gerir offita það að
verkum að fólk verður þungt á
sér og hættir oft aö hreyfa sig
umfram beina nauðsyn. Auk
þess getur þetta komið i veg fyr-
ir aö fólk geti farið I nauösyn-
legan uppskurð vegna þess hve
erfitt er aö skera i gegnum fitu-
lög til að komast að þvi liffæri
eöa vef sem þarf að skera i.
Hver vill kaupa sér
eiginkonu í Thailandi?
j
Meðan á Víetnam-
stríðinu stóð eyddu banda-
rískir hermenn styttri
leyfum sínum gjarna í
Bangkok/ höfuðborg Thai-
lands — auk þess voru þá
allf jölmennar bandarískar
herstöðvar í landinu. Þess-
um heimsóknum fylgdi
mikil gullöld í vændi í
Bangkok með firnavexti i
nuddstofum, börum og
öðrum þeim stofnunum
þar sem viðskipti komast
á.
Eftir að bandariskir hermenn
urðu á brott hafa evrópskir feröa-
langar tekiö við þessum
viöskiptum. Einkum eru það
sæmilega efnum búnir þjóöverjar
sem flykkjast austur til Thailands
sér til lyftings meö sérstæöu og
frekar ódýru kvenfólki.
Hörö samkeppni
En samkeppnin er hörð. 1
Bangkok munu um hundraö
þúsund vændiskonur, sem draga
á eftir sér langan hala af mellu-
dólgum og byssumönnum.
Morðum f jölgar m jög ört — 33 eru
framin á dag. Kynsjúkdóma-
faraldur gifurlegur hefur og fylgt
þessum iðnaði.
En verslun með kvenhold er
margbreytilegri en svo i Bangkok
að hún rúmist innan venjulegs
vændis. Með allskonar skjala-
falsi, mútum og bellibrögðum eru
ungar stúlkur thailenskar seldar
úr landi til „útgerðar” eða þá
einkaþjónustu i ýmsum stór-
borgum Evrópu. Vikublaðið Stern
segir svo frá, aö dólgar ýmsir,
sem tekið hafa út þjálfun sina i St.
Pauii i Hamborg, hafi náö undir
sig þessum sérkennilega út-
flutningi. Nú er taliö aö um þús-
und thailenskar gleðikonur starfi
i Þýskalandi.
Fögur fyrirheit
Enn ein verslun er nú all-
mikið stunduö, en hún er
fólgin i þvi aö selja forvitn-
um piparsveinum frá Evrópu, og
einkum Þýskalandi, eiginkonur.
Þeir reynast furöu margir þeir
piparsveinar, sem láta heillast af
annarlegu og rómantisku
umhverfi og austurlenskri fegurö
thailenskra kvenna. Þeir koma
sér i samband við þýska hjú-
skaparmiðlara svonefnda i Bang-
kok, og láta þá teyma sig á asna-
eyrum i einkennileg ævintýri.
Dæmi eru tekin af einum
slikum miðlara sem Menger
heitir. Hann lætur menn greiöa
sér sem svarar 600 þúsund
krónum fyrir þriggja vikna ferð
til Bangkok, og er þvi heitið að
niðurstaða reisunnar verði hjú-
skapur við unga og friða og
óspillta mær af góðum thailensk-
um ættum eins og það heitir.
t reynd er það svo, að Menger
tekur viðskiptavini sina með sér
til húsa skammt fyrir utan
bæinn. Þar leiðir hann fyrir þá
vændiskonur sem eru á hans
snærum. Til að gera allt trúverð-
ugra eru hinir langt að l:omnu
piparsveinar kynntir fyrir fólki
sem sagt er að séu foreldrar kær-
ustunnar.
r
A asnaeyrum
teymdir
Menger og hans likar byrja
siðan að plokka fé af viðskiptavini
sinum eftir mörgum og flóknum
leiðum — og gengur furðu veL
Viðskiptavinurinn borgar gjafir
fyrir „veika móður” kærust-
unnar, fyrir tilbúin vegabréfaút-
gjöld, fyrir þjónustu spámanns i
Búddamusteri sem kærastan
kveðst þurfa að fara til i leit að
svörum við spurningum um
framtiðina. Þeir borga fyrir
þýðingar á ástarbréfum, fyrir
þýskukennslu sem aldrei fer fram
og svo mætti lengi telja.
Miðlarnir reyna að haga þvi svo
til, að piparsveinarnir geta haldiö
heim með skirteini upp á þaö, aö
þeir hafi reyndar gengið að eiga
thailenska konu — en hitt er svo
annað mál, að þeir ætluðu aldrei
að sleppa hendi af gleðikonum
þeim sem þeir hafa i þjónustu
sinni. Þvi er haldið uppi oft lang-
vinnum skripaleik: miðlarnir og
stúlkurnar koma sér saman um
hvað eigi að skrifa hinum
óþreyjufullu eiginmönnum i
Evrópu — og þá er þvi heldur ekkf
gleymt að láta hann senda elsku
litlu austurlandakonunni sinni
segulbandstæki eða eitthvað
annað skemmtilegt. Sumir
„eiginmannanna” taka þátt i
þessum leik árum saman — og
fást til að taka gildar ástæður
fyrir þvi margvislegar, að kon-
urnar koma aldrei heim til
Evrópu meö þeim.
Þessipóstmaöur frá Hamborg er einn þeirra fáu sem hefur haft
meö sér heim eiginkonu. Hann fann hana á barnum Kiss-Kiss...