Þjóðviljinn - 14.01.1978, Blaðsíða 2

2 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 14. janúar 1978
AF PRÚÐULEIKURUNUM
Sjónvarpið hefur, einhverra hluta vegna,
lagt sig fram um að hafa spaugilega dagskrá
á skjánum á föstudögum. Þannig hefur til
dæmis brúðuleikhúsið,,Prúðuleikararnir"
hlotið þann heiðurssess að koma f ram á föstu-
dagskvöldum, en þeir eru tvímælalaust mesta
augna- og eyrnagaman landsmanna. ,,Prúðu-
leikararnir" koma fólki nefnilega í gott skap
með þvi að vera spaugsamir, fyndnir og
skemmtilegir. Þegar ,, Prúðuleikararnir" eru
ekki á skjánum, gætir sjónvarpið þess jafnan
að haf a eitthvað ámóta f yndið og skemmtilegt
í staðinn, eins og til dæmis föstudaginn annan
eð var, en þá bauð sjónvarpið uppá lang-ást-
sælasta og skemmtilegasta ,,kætil" þjóðarinn-
ar, sjálfan Ömar Ragnarsson, stjórna
umræðuþætti og ræða við nokkra af f yndnustu
mönnum þjóðarinnar í þætti sem f jallaði um
banka, bankastarfsemi og bankarán almennt
á víðum grundvelli. í staðinn fyrir „Prúðu-
leikarana" Kermit, Fossí, Ameríska örninn,
Svínku og ófreskjuna sem allt étur, komu á
skjáinn, auk Ömars, endurskoðendur, Heim-
dellingur og ritstjóri, en eins og í „Prúðuleik-
urunum", kom fram í eigin gervi og með holdi
og blóði einn af vinsælustu skemmtikröftum
þjóðarinnar þessa dagana, einn af aðalbanka-
stjórum Landsbanka Islands, og tók númer og
sagði brandara.
Þessi þáttur var á skjánum af því tilefni, að
mjög broslegt bankamál er á döf inni um þess-
ar mundir, en komið hefur í Ijós að tugir eða
réttara sagt hundruð miljóna hinnar óvirðu-
legu íslensku krónu hafa einhvern veginn lekið
eftir vitlausum og óvirðulegum farvegum
eitthvað útí buskann.
Nú er orðið svo langt um liðið síðan þáttur-
inn var í sjónvarpinu, að ég verð að rif ja hann
upp, eftir minni.
„Kætillinn" byrjaði á því að tala um banka
svona almennt; þeir væru um f jögurhundruð
ára gamalt fyrirbæri og að þeim hefði upp-
haflega verið ætlað það hlutskipti að geyma
peninga, svo að þjófar næðu ekki í þá og að
margir væru þeirrar skoðunar að slíkt væri
enn hlutverk banka, þó að starfsvið þeirra
væri orðið mun f jölþættara en í upphaf i. En til
að geta innt það f lókna verkefni af hendi (að
passa peninga) hefur löngum orðið að leggja
áherslu á nokkur atriði, með hliðsjón af því,
hvað mannskepnan er í eðli sinu ófróm. Til
dæmis verða landsfeður að sjá um að þjófóttir
bankastjórar veljist ekki til starfa í stærri
bönkunum, bankastjórarnir verða síðan að
gæta þess að undirsátarnir séu ekki líklegir til
að vera úr hófi fram þjófóttir. Þá gefur auga
leið að deildarstjórar vilja helst ekki hafa
mjög þjófóttar undirtyllur, og aldrei er ráðinn
svo gjaidkeri að fingurnir á honum hafi ekki
áður verið mældir með tommustokk, enda
raunar eitt af höf uðprinsípum allra banka að
láta blækurnar aldrei nálægt seðlum koma.
Fortíð sendisveina er jafnan rannsökuð áður
en þeir eru ráðnir til starfa, og eru þá gamlir
róf uþjófar og rifsberja að öðru jöfnu vonlaus-
ir um starf.
Hér eru sem sagt allir hugsanlegir varnagl-
ar slegnir, en við þetta bætist, að þótt allir sem
i bankanum vinna, séu rummungsþjófar (en
slíkt er aðeins fræðilegur möguleiki), þá er
gengið þannig frá öllum endum og hnútum að
engu er hægt að stela og meira að segja heil
deild — endurskoðunardeildin — í því að koma
þjófnaði upp,um leið og hann er framinn.
Bankayfirvöldum er Ijóst, að með oss öllum
dauðlegum mönnum blundar nokkur þjófur,
og þess vegna gætir bankinn þess vandlega að
qera starf sfólkinu eins erf itt fyrir og hugsast
getur að stela úr eigin hendi. Stundum tekst
þetta og stundum ekki, eins og gengur. I Kína
voru það um aldaraðir lög, að saknæmara
væri að láta stela f rá sér en að stela. Svipaður
mórall mun vera í bönkum. Þess vegna eru
bankastjórar Landsbanka Islands ákaflega
sakbitnir þessa dagana.
Fjölmiðlar hafa að undanförnu smjattað úr
hófi fram á Landsbankamálinu, og er það
miður, jafn hvimleitt og það hlýtur að vera
fyrir marga. Það er óþarfi að særa fólk að
óþörfu. En vegna áhuga fjölmiðla á öllu því
sem miður fer hjá meðbróðurnum, hefur ver-
ið boðið upp á þetta gamanefni í sjónvarpinu.
Nú tók bankastjórinn smá-númer, eins og í
,,Prúðuleikurnum", og sagði: „Svona lagað á
ekki að geta gerst", og kætillinn gaf upp bolt-
ann til þess að bankastjórinn gæti sagt fleiri
brandara og fór að tala um endurskoðunar-
deildina. „Já, endurskoðunardeildin á einmitt
að stemma stigu við bankaránum innanf rá, en
síðan við fengum tölvu í bankann, hefur end-
urskoðunardeildin átt svo annríkt að fylgjast
með athæfi hennar, að ekki hefur unnist tími
til að fylgjast með umsvifum annarra starfs-
krafta". (Það væri nú til að kóróna grínið ef
upp kæmist að Róbótinn í Landsbankanum
hefði framið stjórþjófnað.) „Annars", hélt
bankastjórinn áfram, „er misferlið í Lands-
bankanum að sjálfsögðu verðbólgunni —
„Vinkonu okkar verðbólgunni" — að kenna".
Endurskoðendurnir höfðu eitt og annað til
málanna að leggja. Einn sagði, að áður hefði
komist upp um misferli og þjófnað, meira að
segja í útlöndum. Annar sagði að endurskoðun
hérlendis væri að mestu í höndunum á bænd-
um og bílstjórum. Heimdellingurinn sagði
eitthvað á þá leið, að þjófnaðir hefðu verið
tíðkaðir á ísíandi síðan á landnámsöld; að vísu
hefði ekki verið hægt að stela úr bönkum fyrr
en eftir að þeir voru stofnsettir. Ástæðuna til
misferlisins i Landsbankanum taldi hann tví-
mælalaust þá, að mikið vantaði á að fram-
takssamir athafnamenn hefðu nóg athafna-
frelsi hérlendis. Svavar Gestsson ritstjóri
Þjóðviljans kvað augljóst að misferlið í
Landsbankanum stafaði af því að fólk kysi
ekki Alþýðubandalagið.
Og nú var timinn hlaupinn frá staðgenglum
„Prúðuleikaranna" í sjónvarpinu og ekkert
annað eftir en segja lokaorðin. Hvað vilduð
þér segja að lokum, bankastjóri? Svar:
Er furða þó mann svíði og svekki
sögur grófar.
i Landsbankanum eru ekki
allir þjófar.
Flosi.
Afmæliskveðja til
Steingríms Aðalsteinssonar
Þegar ég hóf leigubflaakstur á
Hreyfli upp úr 1950 veitti ég
athygli rólegum og dagfars-
prúöum manni, sem einnig ók frá
stööinni. Hann var fremur fámáll
og seinn til kynningar. Mér var
sagt að maður þessi væri
alþingismaður fyrir kommún-
ista og héti Steingrimur
Aðalsteinsson. A þeim ár-
um var kalda striðið i algleym-
ingi og samkvæmt lýsingn
stærstu fjölmiðla þeirra tima
hlutu kommúnistar aö vera æs-
ingamenn meö morðglampa i
augum og gott ef ekki horn og
kiaufir að gamalli hefð úr neöra.
Það gekk illa að samræma þessa
opinberu kenningu við framkomu
Steingrims við fyrstu kynni, og
þeim mun siður við nánari kynni
er árin liöu.
I þann röska aldar fjóröung,
sem siðan er liðinn hefur
Steingrimur ætið reynst sami
góði félaginn,alltaf tilbúinn að
veita góðu málefni lið. Ég minnist
þess að oft var leitaö til hans á
fundum i félögum bifreiðastjóra
ef menn voru ekki sammála um 1
fundarsköp eða framkvæmd
mála og allir treystu á þekkingu
hans á þvi sviði, enda mun hann
hafa haft langa reynslu á sviði
félagsmála áður en ég kynntist
Framhald á 18. siðu
SKIPSTJORAR
ÚTGERÐARMENN
VIÐ FRAMLEIÐUM Á ÞORSKANET
Teinatóg (PEP, staple fibre og filmukaöall)
Færatóg (grænir PE - kaðlar)
Kúluhankaefni (blár 5,5 mm filmukaðall)
Steinahankaefni (blár 6,5 mm filmukaðall)
Kynnið ykkur verö og gæði
hjá dreifiaðilum okkar.
ÞVÍ SKYLDUM VIÐ EKKI KAUPA ÍSLENZKU
VÖRUNA ÞEGAR HÚN ER BETRI?
HAMPIÐJAN HFI
Ernst-Hugo Jaregbrd í
Norrœna húsinu annaðkvöld
Leikur eins og
yeðhlaupahestur
— hefur veriö sagt
um þennan ágæta
sænska leikara
A morgun kl. 21 flytur sænski
leikarinn Ernst-Hugo JSregárd
dagskrá I Norræna húsinu. Jh're-
gárd er I hópi fremstu leikara I
Sviþjóð og hefur ákaflega sér-
stæðan leikmáta. Hann er einnig
kunnur sem upplesari og hefur
jafnvel lagt fyrir sig visnasöng.
Hann hefur starfað sem fastráð-
inn leikari við Dramaten i
Stokkhólmi frá 1962 og jafnframt
leikið I útvarpi og sjónvarpl.
Nýlega átti Ernst Hugo 30 ára
Ieikafmæli. Túlkun Jaregárds á
hlutverki Strindbergs f Nótt
ástmeyjanna, þar sem hann lék á
mótu Lenu Nyman og Anitu
Björek hlaut mikið lof gagn-
rýnendo "viþjóð svo eitthvað sé
nefnt af afrekum hans.
Járegard er eins og leikarar
„eiga að vera” og hefur yndi af að
leika stórt og mikiö. Jan Olof
Strandberg leikhússtjóri viö
Dramaten og starfsbróðir, sagði
er hann afhenti Ernst-Hugo
O’Neill-styrkinn, aö honum mætti
likja við veðhlaupahest. Stundum
gæti hann ekki hamiö sig á
hlaupabrautinni og væri dæmdur
úr leik af dómunum, en oftast
kæmist hann stilhreint, fljótt og
þokkafullt yfir markalfnuna ef
haldið væri nægilega vel f taum-
ana. A sviðinu heföi JaregSrd það
sem helst þyrfti að prýða leikara,
sérstaka útgeislun, kraft og
aðdráttarafl, sem mynduðu þá
spennu sem er aðall góðs leiks.
Jafnframt heföi hann til að bera
nægilegan hégóma og baráttu-
vilja til þess að gefast aldrei upp
viö aö þvinga fólk aö nota skiln-
ingarvitin og tileinka sér eitthvaö
umfram hið venjulega og slétt-
strokna. Það er mikill fengur af
heimsókn þessa ágæta sænska
leikara þótt hann fari ekki á kost-
um sinum nema þetta eina kvöld i
Norræna húsinu. — ekh.