Þjóðviljinn - 29.01.1978, Blaðsíða 5

Sunnudagur 28. janúar 1978. W6DV1U1NN — SIÐA S
Hver situr á milli Carters og Andreottis?
Fundur 200 þúsund málmvcrkamanna og ungra atvinnuleysingja á San Giovannitorgi i Róm; viö viljum
harðari afstöðu. sögðu verklýðsforingjarnir.
a/ eriendum vettvangi
STJÓRNARKREPPAN Á ÍTALÍU:
Sérstætt bandalag í sköpun
gegn Evrópukommúnisma
Þegar þetta er skrif að er
Andreotti að velta því fyrir
sér hvort honum tókst að
mynda nýja stjórn á Italíu.
Minnihlutastjórn flokks
hans, Kristilegra demó-
krata, féll sem kunnugt er
fyrir hálfum mánuði, þeg-
ar kommúnistar (PCI),
sósíalistar (PSI), og þrír
smærri flokkar drógu til
baka óbeinan stuðning sinn
við stjórnina; þeir höfðu
ekki greitt atkvæði gegn
frumvörpum hennar, en
voru í staðinn hafðir með í
ráðum i ýmsum málum.
Þegar stjórnin féll
Það er ekki rétt, að kommúnist-
ar hafi orðið fyrstir til að krefjast
þess, að Kristilegir demókratar
létu af valdaeinokun sinni og að
mynduð verði einskonar þjóð-
stjórn til að glima við hið gifur-
lega atvinnuleysi sem hrjáir
ttaliu, ásamt hækkandi öldu
pólitiskra hryðjuverka. Þann
7. desember kvað formaður
Lýðveldisflokksins, Ugo La
Malfa, þekktur hagfræðingur og
fyrrum aðstoðarforsætisráð-
herra, upp úr með það, að „hjá-
setusamstarfið” við Kristilega
hefði ekki náð tilgangi sinum.
Efnahagskreppan var söm við sig
enda þótt tekist hefði að draga
nokkuð úr verðbólgu. La Malfa
sagði, að ástandið kallaði á
myndun samsteypustjórnar með
aðild kommúnista. Afstaða La
Malfa fékk stuðning bæði
sósialista og sósialdemókrata.
Þrengt að
Berlinguer
Kommúnistar höfðu hinsvegar
ekkert verið að flýta sér með
kröfur um beina aðild að rikis-
stjórn. En einnig i þeirra herbúð-
um fór vaxandi þrýstingur á
Berlinguer flokksforingja og
menn hans, að þeir gerðu harðari
pólitiskar kröfur til Kristilegra
demókrata. Verklýðsforingjar og
starfsmenn flokksins hafa tjáð
forystunni, að ekki væri lengur
hægt að tryggja stuðning hinna
almennu liðsmanna við ,,hjá-
setustefnuna” vegna þess að hún
hefði hingað til ekki komið verk-
lýðsstéttinni að neinu gagni,
nema siður væri. Og að sjálfsögðu
Andreotti; ef að kosiö yrði mundu
bæði kristilegir og kommúnistar
vinna á. En það breytti litlu samt.
vissi flokksforystan einnig
mætavel að PCI var kominn i
stöðu þar sem mjög naumt var
um svigrúm. Flokkurinn hafði
engin umtalsverð áhrif á stjórn-
sýslu Andreottis, en var samt
sem áður að nokkru meðábyrgur
fyrir henni með hjásetum sinum á
þingi.
Kommúnistaflokkurinn ákveð-
ur þvi — reyndar i samráði við
sósialista, að hætta hinum óbeina
stuðningi við Kristilega, fyrst og
fremst til að herða á kröfunum
um breytta efnahagsstefnu. Og
sumir fréttaskýrendur teija, að
mjög hafi ýtt á eftir þeirri
ákvörðun mikil ganga og útifund-
ur 200 þúsund málmverkamanna
og ungra atvinnuleysingja i Róm
snemma i desember. Um fund
þennan segir Bruno Trentin verk-
lýðsforingi og kommúnisti, að
hann tákni nýtt stig baráttu og
einingar verklýðshreyfingarinn-
ar: „verklýðsstéttin hefur yfir-
stigið mótmælaskeiðið og sett
fram nauðsyn breyttrar efna-
hagsstefnu” (Rinascitá).
Enginn meirihluti
Um miðjan desember bar
Berlinguer svo fram formlega
kröfu um þátttöku kommúnista i
rikisstjórn. Og blað flokksins,
l’Unitá, sagði þá þegar: „Ef að
Kristilegir demókratar vilja enn
vísa á bug myndun samsteypu-
Azcarate; Sovétmenn skömmuðu
spænska kommúnista, en áttu við
þá itölsku.
stjórnar, munu vinstriflokkarnir
neyddir til að mynda stjórn sjálf-
ir”.
Ekki taldi blaðið siðasta kost-
inn æskilegan, enda yrði hann
mjög erfiður. Við skulum minna
stuttlega á flokkaskipan. t
fulltrúadeild þingsins sitja 630
þingmenn. Kommúnistar,
sósialistar og tveir litlir vinstri
flokkar hafa 295 þingsæti sam-
tals. Sósialdemókratar og Lýð-
veldisflokkurinn hafa samtals 29,
ef þeir væru með i samfloti hafa
þessir aöilar 324 þingsæti. Kristi-
legir hafa 263 sæti og nýfasistar
(sem enginn vill reyna að stjórna
með) hafa 35 en Frjálslyndir 5. 1
raun og veru er hvorki til hægri
né vinstri meirihluti á þingi, þvi
Sósialdemókratar, Frjálslyndir
og Lýðveldisflokkurinn mundu
allir styðja Kristilega, efsá stuðn-
ingur nægði til meirihluta — og
varla þora með kommúnistum og
sósialistum i stjórn með hinn
volduga flokk Kristilegra i
stjórnarandstöðu.
Mikil andstaða
En mikil blökk hefur myndast
sem ætlar sér að koma i veg fyrir
stjórnaraðild italskra kommún-
ista, en með henni væri isinn
bræddur fyrir prófun á vissum
hugmyndum svonefnds Evrópu-
kommúnisma.
1 fyrsta lagi hefur flokkur
Kristilegra hafnað þeirri hug-
mynd; hann vill ekki láta af þeirri
einokun sinni á valdi, sem hefur
verið bakhjarl hans til þessa — og
hann er hræddur við þrýsting
utan að, eins og siðar mun vikið
að.
í öðru lagi koma hryðjuverka-
menn, bæði nýfasistar og byssu-
menn langt til vinstri — þeir hafa
mjög hert á ofbeldisskrúfunni
einmitt siðustu daga. Bæði yst til
hægri og vinstri eru menn mikils
ráðandi, sem hafa mjög vafasöm
sambönd við erlendar leyniþjón-
ustur, sem spilla vilja fyrir
áhrifamöguleikum italskra
kommúnista.
Hlutur
Carterstjórnar
1 þriðja lagi kemur stjórn
Carters með yfirlýsingu um að
hún sé andvig stjórnarþátttöku
kommúnista og séu þeir fjendur
lýðræðis. Margir höfðu búist við
þvi, að Carterstjórnin tæki upp
tiltölulega jávæða stefnu gagn-
vart evrópukommúniskum
fiokkum sem svo eru nefndir,
vegna þess að viðgangur þeirra
er um margt óþægilegur fyrir
valdakerfi Sovétmanna i Austur-
Evrópu. En Carterstjórnin hefur
bersýnilega tekið upp mat
Kissingers, utanrikisráðherra
Nixons, sem telur, að það skipti
ekki máli hvort kommúnistar
Evrópu eru óháðir Sovétrikjunum
eða ekki. Vegna þess, að áhrif
kommúnista hljóti að vera óholl
fyrir Nató og (þótt siður sé sagt
ilaeinum orðum) þá einnig fyrir
ffjárfestingarhagsmuni banda-
riskra auðhringa. Carterstjórnin
hefur fylgt eftir fjandskaparyfir-
lýsingu sinni i garð PCI með þvi
‘að kalla heim sendiherra sinn i
Róm, Gardner, til skrafs og ráða-
gerða eins og það heitir. En
Gardner hafði áður dylgjað um að
efnahagsleg samskipti landanna
væru i hættu vegna kommúnista.
Sovésk atlaga
1 fjórða lagi koma Sovétmenn.
Sovéska vikuritið Novoé vrémja,
sem dreift er á mörgum tungu-
málum, hefur nýlega ráðist hart á
einn helsta leiðtoga spænskra
kommúnista, Manuel Azcarate.
Azcarate hafði i viðtali við viku-
blaðið der Spiegel lýst þvi yfir, að
hann teldi, að marxistar þyrftu að
afskrifa m.a. það „alræði
öreiganna” sem Sovétmenn
standa fast á, einnig hugmyndir
Lenins um lýðræði og uppbygg-
ingu flokksins. Einnig lét hann i
ljós vonir um að Evrópu-
kommúnisminn mundi i reynd
tákna meiri dreifingu vaids, með
þeim hætti að Evrópa yrði sjálf-
stæðari en áður, en að sama skapi
drægi úr áhrifum bæði Banda-
rikjanna og Sovétrikjanna. Novoé
vrémja ræðst harkalega á
Azcarate fyrir kratisma og sovét-
fjandskap, en eins og fréttaritari
italska blaösins La Stampa
bendir á, þá þurfti enginn að efast
um, að þessu skeyti væri i raun
beint gegn italska kommúnista-
flokkinum.
Sovétmenn hafa fyrr „talað um
Albaniu og átt við Kina” — þeir
telja óhætt að ráðast gegn
Kommúnistaflokki Spánar, sem
er miklu minni en sá italski.
Samhengið er þvi ljósara sem
Spiegel átti viðtal við tvo menn i
senn, Azcarate hinn spænska, og
Lombardo-Radice, sem er einn af
foringjum italskra kommúnista,
og var hann i stórum dráttum
sammála hinum spænska félaga
sinum, þótt hann orðaði hugsanir
sinar öðruvisi. Og hið sovéska
timaritsegir einnig: „Eftiraðvið
fyrst tókum afstöðu til Evrópu-
kommúnisma (átt er við atlöguna
gegn Carillo, formanni spænska
flokksins i fyrravor) sögðu ýmsir
vestrænir fréttaskýrendur, að við
hefðum gengið of hart fram, farið
með ýkjur. Hinar nýju „opinber-
anir” Azcarates sýna að þvi fer
fjarri”.
Enginn bað þig
orð til hneigja
Það var þvi ekki að undra þótt
málgagn PCI, l’Unitá, fordæmdi
harðlega greinina i hinu sovéska
vikuriti og segði, að hér væri um
að ræða fáránlega tilraun til að
þvinga upp á Kommúnistaflokk
Italiu þeirri tegund sósialisma
sem flokkurinn hefði fyrir löngu
hafnað.
Siðar hefur sovéska fréttastof-
an TASS sent frá sér yfirlýsingu
þar sem ihlutun Carters i innan-
landsmál Italiu er fordæmd — en
eins og komið er reikna menn þau
ummæli til bjarnargreiða við
italska flokkinn, og má vera að
þau séu einmitt hugsuð þannig.
1 nýlegu sjónvarpsviðtali segir
formaður sænskra kommúnista,
Carillo á þá leið, að italskir
kommúnistar verði nú fyrir árás-
um bæði frá Bandarikjunum og
Sovétrikjunum.
Það er engu likara en i uppsigl-
ingu sé „heilagt” bandalag gegn
Evrópukommúnismanum.
Arni Bergmann tók saman.