Þjóðviljinn - 20.12.1978, Blaðsíða 4

,4 StÐA — ÞJÓÐVILJjNN <Miftvlkudagur 20. desember 1978
DJOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag ÞjóSviljans
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Rekstrarstjóri: Úlfar Þormóðsson
Auglýsingastjóri: Gunnar Steinn Pálsson.
Afgreiðslustjóri: Filip W. Franksson
Blaðamenn: Alfheiður Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Erla Sig-
urðardóttir, Guðjón Friðriksson, Ingibjörg Haraldsdóttir, Ingólfur
Margeirsson. Magnús H. Gislason, Sigurdór Sigurdórsson. lþrótta-
fréttamaður: Ingólfur Hannesson
Þingfréttamaður: Sigurður G. Tómasson
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Leifur Rögnvaldsson.
útlit og hönnun: Guðjón Sveinbjörnsson. Sævar Guðbjörnsson.
Handrita- og prófarkalestur, Blaðaprentsvakt: Andrea Jónsdóttir,
Ellas Mar, óskar Albertsson.
Safnvöröur: Eyjólfur Arnason.
Auglýsingar: Rúnar Skarphéðinsson, Sigriður Hanna Sigurbjörnsdóttir
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Jón Asgeir Sigurðsson.
Afgreiösla: Guðmundur Steinsson. Kristln Pétursdóttir.
Simavarsla: Ólöf Halldórsdóttir, Sigrlöur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Báröardóttir.
Húsmóðir: Jóna Siguröardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn Guðmundsson.
Ritstjórn, afgreiðsla og auglýsingar: Sfðumúla 6.
Reykjavlk, slmi 81333
Prentun: Blaðaprent h.f.
Kína
og
Bandaríkin
1 % þróunar-
aðstoð
Sameinuöu þjóöirnar settu
• iönþróuöu aöildrarlkjum sinum
I þaö mark fyrir áratug eöa svo
I aö þau skyldu keppa aö þvi aö
J verja aö minnsta kosti 1% af
þjóöarframleislu sinni til
aöstoöar viö þróunarlöndin.
Vföast hefur gengiö illa aö
uppfylla þetta skilyröi, enda
þótt aö i eitt prósent markinu
felist mikilvæg viömiöun sem er
pólitiskt erfitt aö sniöganga
fyrir þá pólitikusa og þau
þjóöarþing sem vilja láta taka
sig alvarlega á alþjóöavett-
vangi. Hitt er svo annaö mál,
sem ekki veröur rætt hér aö
sinni, aö þróunaraöstoö er alla-
jafna mjög umdeild, vopna-
braskiö kemur þar mikiö viö
sögu og oft kemur „aöstoöin”
ekki i þá staöi niöur þar sem
hennar er þörf heldur lendir i
höndum spilltrar ráöastéttar i
viötökurikjunum.
Oss miðar
afturábak
En hvernig skyldi
íslendingum hafa gengiö viö aö
uppfylla 1% markiö af sinum
allsnægtum? Um þaö má i sem
stystu máli segja aö þar hefur
mönnum ekki miöaö áfram
heldur afturábak.
I nýútkomnu fréttabréfi
Aöstoöar islands viö þróunar-
löndin er þessi þróun rakin
nokkuö ýtarlega. Þaö er heldur
raunaleg lesning svona I jóla-
mánuöinum, en engin ástæöa er
þar fyrir aö stinga höföinu i
sandinn. Enn er tækifæri til þess
aö rétta aöeins úr kútnum viö
þriöju umræöu fjárlaga svo aö
Benedikt utanrikisráöherra
þurfi ekki aö bera skömm þings
og stjórnar á alþjóöavettvangi
vegna þessa máls allt næsta ár.
Hrekkur
aðstoðin?
„Þaö hlýtur aö koma aö þvi
einn góöan veöurdag aö Aöstoö
tslands viö þróunarlöndin
hrökkvi upp af vegna fjár-
sveltis. Það fer þvi aö veröa
fullkomin ástæöa til aö spyrja
hvers vegna i ósköpunum hæst-
virt Alþingi var aö samþykkja
lög um þessa stofnun fyrir
rúmum 7 árum. En þaö er lik-
legast tilgangslaust aö koma
meö svona spurningu; þaö fæst
vist enginn til aö svara henni.
Ennþá einu sinni er aö hefjast
umræöa um fjarlögin á Alþingi
og ljóst er aö erfiöleikarnir eru
miklir og illa gengur aö stemma
af bókhaldiö núna eins og svo oft
áöur. A siðustu fjárlögum fékk
Aöstoö Islands viö þróunar-
löndin 40 milljónir króna og var
þaö allveruleg hækkun frá árinu
áöur. Samt sem áöur var aug-
ljóst aö i slikri veröbólgu sem
hér er yröi minna úr þessu fjár-
magni en æskilegt væri. Annað
var þó ánægjulegra og þaö var
aö svo virtist sem stjórnvöld
viöurkenndu aö einhverju leyti
aö þaö þyrfti aö auka þróunar-
aöstoö smám saman. Þaö skal
tekiö skýrt fram aö hingaö til
hefur Aöstoö Islands viö
þróunarlöndin aldrei fengiö
meira fjármagn en svo aö þaö
nægöi aöeins fyrir samnings-
bundnum framlögum til
þróunaraöstoöar.
Óbreytt
j fjárframlag
En viti menn, Adam var ekki
• lengi I Paradis, þegar fjárlögin
• Allt frá því Nixon, þáverandi Bandaríkjaforseti,
heimsótti Peking fyrir sex árum hef ur það verið Ijóst að
fyrr eða síðar mundi bandarísk stjórn taka upp fullt
stjórnmálasamband við stjórn Alþýðulýðveldisins og þar
með væri eytt einum lífseigasta arf i kalda stríðsins. Það
hefur tekið sex ár að komast að niðurstöðu um það mál
sem erf iðast var að leysa: hver yrði framtíð stjórnar á
Tævan, sem Bandaríkin höfðu baktryggt allt frá lokum
borgarastyrjaldarinnar 1949 og lengi vel látið sem þar
sæti hin eina lögmæta stjórn alls Kína. Nú hef ur sú stjórn
verið látin lönd og leið í reynd. f yf irlýsingu Carters for-
seta um stjórnmálasamband við Peking er að sönnu tal-
að um áframhaldandi óopinber menningar- og við-
skiptatengsli við þjóð Tævans og svo það, að búist sé við
því, að Tævanmálið verði leyst með friðsamlegu móti.
En það er og tekið fram af hálf u Bandaríkjastjórnar að
Tævan séóaðskiljanlegur hluti Kína og það hlýtur því að-
eins að vera spurning um dagsetningar hvenær þeim
skilningi verður fylgt eftir.
• A Tævan og hér og þar um heiminn mun verða talað
um svik af hálfu Bandaríkjastjórnar: hún sé reiðubúin
til aðsvíkja jafnvel elstu og traustustu bandamenn sína
hvenær sem henni býður við að horfa. Að því er varðar
Tævanstjórn sjálfa, þá hefur hún fyrir löngu grafið sér
sína pólitísku gröf. Ráðamenn þar hafa aldrei haldið
öðru f ram en að Tævan og Kína væru eitt ríki, og í krafti
þess skilnings og bandarísks stuðnings héldu þeir sessi
Kina hjá Sameinuðu þjóðunum og víðar í meira en tvo
áratugi. Þær röksemdir hlutu síðan að snúast gegn þeim
á Tævan með breyttum aðstæðum. Engu að síður er lík-
legt,aðýmsir bandamennBandaríkjanna dragi sína lær-
dóma af því hvernig nú er komið skjólstæðingum sex
bandarískra forseta á Tævan. Hlutskipti þeirra er m.a.
áminning til forystumanna Egyptalands og ísraels um
að Bandaríkjamenn taka sína af stöðu í samræmi við eig-
in hagsmuni en ekki í samræmi við pólitískar heitstreng-
ingar af ýmsu tagi. Orð eru ódýr. Og það var ekki að á-
stæðulausu, að Carter forseti minntist í tilkynningu sinni
um upptöku stjórnmálasambands sérstaklega á þá
glæstu möguleika sem opnast með „blómlegum verslun-
arviðskiþtum við næstum því miljarð íbúa Alþýðuveldis-
ins Kina". Keppinautar Bandaríkjanna í alþjóðlegum
viðskiptum, Japanir, Frakkar, Vestur-Þjóðverjar voru
allir búnir að koma sér upp nokkru f orskoti á kínversk-
um markaði, og þá ekki sístá kinverskum vopnamarkaði
sumir hverjir. Bandaríkin máttu ekki við því lengur að
láta pólitísk vandamál tef ja fyrir sér á þeim vettvangi.
Og í viðskiptum eru allir kettir gráir, jafnvel þótt þeir
hafi heitið blóðrauðir drekar hins alþjóðlega kommún-
isma í gær.
• Hinn nýi áfangi í sambúð Bandaríkjanna og Kína á sér
einnig hlið sem snýr að Sovétríkjunum. Þau hafa að
sönnu alltaf verið hlynnt fullri viðurkenningu á Alþýðu-
veldinu kínversika og hafa öll formleg tengsli við það í
lag.i, enda þótt grunnt sé á því góða á milli ríkjanna. En í
sameigihlegri yfirlýsingu frá kínverskum og bandarísk-
um stjórnvöldum er að finna orðalag, sem vísar tif þess,
að Kínverjar að minnsta kosti haf i f ullan hug á að beita
hinum nýju tengslum í köldu stríði sínu við Sovétmenn.
Þeir hafa alla vega komið inn f yf irlýsinguna fordæm-
ingu á viðleitni ríkja til að koma sér upp „forræði" í
Asíu. Þetta orðalag er algeng feluformúla yf ir sovétand-
úð Kínverja, eins og fyrir skemmstu kom fram í sam-
bandi við samstarfssáttmála sem þeir gerðu við Japani.
Bæði sá samningur og hin nýju tíðindi f rá Washington og
Peking minna rækilega á það, að diplómatískur róður
Sovétmanna hefur mjög þyngst á undanförnum mánuð-
um.
—áb.
Það er fjármálaóreiöan og efnahagsóstjórnin sem er meiniö á Is-
landvekki fátækt þjóöarinnar. Þvl höfum viö enga afsökun ef dregiö
veröur enn úr smánarlega lágu framlagi til þróunaraöstoöar.
Þaö veröur vist saga til næsta bæjar aö islenska rlkiö skuli kippa
burtu öllum grundveili undan samningi um aöstoö viö uppbyggingu
fiskveiöa I Kenya sem þegar er fariö aö vinna eftir.
voru lögö fram I haust var gert
ráö fyrir óbreyttu fjárframlagi
þ.e. 40 milljónum króna þrátt
fyrir 50% veröbólgu. Þaö er ekki
svo aö sjá aö veröbólgan sé
mikil i augunum á þeim sem
þessa ákvöröun tóku.
Þegar fjárbeiöni Aöstoöar-
innar var samin I sumar var
auövitaö ekki tekiö miö af þvi aö
gengiö yröi fellt meö haustinu.
Samkvæmt fjárbeiöninni áttu 10
milljónir aö fara i samnorrænu
verkefnin 3 I Kenya og Tanz-
aniu. 1 samnorræna verkefniö i
Mosambique áttu aö fara 30
milljónir.en samkvæmt siöustu
kostnaöaráætlun veröur hlutur
tslands (0,72%) 129.600 banda-
rikjadalir eöa rúmlega 40
milljónir isl. króna. Svo aö ekki
blæs nú byrlega fyrir þessari
blessaöri stofnun. Þá er eftir aö
nefna þaö aö til uppbyggingar
fiskveiöa I Kenya var gert ráö
fyrir 10 milljónum á næsta ári.
Islendingar hafa nú þegar hafiö
þessa aöstoö og er Baldvin
Gislason skipstjóri farinn til
starfa I Kenya. Þaö veröur vist
saga til næsta bæjar aö islenska
rikiö skuli kippa burtu öllum
grundvelli undan samningi, sem
þaö er nýlega búiö aö gera.
Lifir hún
nœstu jól?
Þá er rétt aö benda á beiöni
Cape Verdestjórnar, sem getiö
var hér fyrr i þessu fréttabréfi.
Þaö er augljóst aö ekki veröa
miklir fjármunir til skiptanna á
þeim vettvangi ef aö likum lætur.
Aö lokum skal þaö nefnt aö
stofnunin fór fram á 5 millj.
króna I fjárbeiöni sinni til
stjórnunar, skrifstofu og
upplýsingastarfsemi. Hingaö til
hefur veriö litiö á slikar beiönir
sem lúxus og bruöl og þvl vart
viö þvi aö búast að slikt yröi
tekiö i mál núna. Enda er ekki
gert ráö fyrir þvi I fjárlögunum
aö stofnunin geti sinnt
samningsbundnum framlögum
hvaö þá rekiö skrifstofu.
Þaö veröur spennandi aö
fylgjast meö þvi hvort Aöstoö
Islands viö þróunarlöndin nær
aö lifa næstu jól eöa hvort hún
leggur upp laupana fyrir þann
tima. Ekki er nú hægt aö segja
aö 8 ár sé hár aldur.
Endemis
áframhald
Og svona til gamans aö lokum
errétt aö benda á,aö á slðasta
ári mun þróunaraöstoö
Islendinga hafa numiö nálægt
0,06% af þjóðarframleiöslunni.
Ef þessi tala (40 millj.) veröur
áfram þegar fjárlög hafa veriö
afgreidd má búast viö aö
þróunaraöstoö Islendinga hafi
minnkaö um 15-20%. Seint munu
Islendingar ná 1% markinu meö
þessu endemis áframhaldi.”
—e.k.h.