Þjóðviljinn - 22.03.1979, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 22. mars 1979
MOWIUINN
Málgagn sósíaiisma, verkalýðs
hreyfingar og þjóðfrelsis
I tgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans
Kramkvæmdastjóri: EiÖur Bergmann
Kitstjórar: Arni Bergmann. Einar Karl Haraldsson.
Kréttastjóri: Vilborg Haröardóttir
Kekstrarstjóri: Úlfar Þormóösson
Auglýsingastjóri: Rúnar Skarphéöinsson
Afgreiöslustjóri: Filip W. Franksson
Blaöamenn. Alfheiöur Ingadóttir. Einar Orn Stefánsson, GuÖjón
Friöriksson, Ingibjörg Haraldsdóttir, Ingólfur Margeirsson, Magnús
H. Gislason, Sigurdór Sigurdórsson. Erlendar fréttir: Halldór Guö-
mundsson. tþróttafréttamaöur: Ingólfur Hannesson. Þingfréttamaö-
ur: SigurÖur G. Tómasson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Leifur Rögnvaldsson.
útiit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson, Sævar Guöbjörnsson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
Safnvöröur: Eyjólfur Arnason
Auglýsingar: Sigríöur Hanna Sigurbjörnsdóttir, Þorgeir ólafsson.
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir, Jón Asgeir SigurÖsson.
Afgreiösla: GuÖmundur Steinsson, Hermann P. Jónasson, Kristín Pét-
ursdóttir.
Símavarsla: ólöf Halldórsdóttir, Sigriöur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Báröardóttir
Húsmóöir: Jóna Siguröardóttir
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsia: Sölvi Magnússon, Rafn Guömundsson.
Ritstjórn, afgreiösla og auglýsingar: Slöumúla 6, Reykjavlk, slml 8 13 33.
Prentun: Blaöaprent hf.
Boðskapur
Landsbanka-
st/órans
• Morgunblaöið hefur verið að birta langa ræðu sem
Jónas Haralz bankastjóri flutti fyrir skemmstu yfir
Sjálfstæðismönnum í Varðarfélaginu og hann kallar
,,Endurreisn í anda frjálshyggju ''.Þegar þessi texti er
skoðaður kemur það fljótlega í Ijós, að megininntak
hans er að fegra hið almennt orðaða óskhyggjuplagg
sem Sjálfstæðisflokkurinn hefur frá sér sent um efna-
hagsmál. Fegra það með þvi að Ijá því landsföðurlegt og
á ytra borði hlutlægt yf irbragð fræðimennsku og ábyrgr-
ar stöðu eins æðsta embættismanns í f jármálum, stöðu
Landsbankastjóra.
• Að formi til er pistill bankastjórans samanburður á
stefnuskrám pólitísku flokkanna um efnahagsmál.
Landsf öðurtónninn er upp byggður með almennu tali um
að allt skuli saman fara;„nægilegt frelsi til athafna",
„almenn lög og regla", leitast sé við að „gæta réttlætis-
sjónarmiða" við álagningu skatta, einnig sé „hæf ilegur
hagvöxtur án verðbólgu". En eins og fyrr var að vikið,
þá er það efnahagsmálaplagg Sjálfstæðisflokksins sem
Landsbankastjórinn er að reka áróður fyrir. Aðferð hans
er sú, að hann setur eins konar jafnaðarmerki á milli ný-
kapítaliskra viðhorfa Sjálfstæðisflokksins og framfara
og réttlætis og sögulegrar reynslu. Síðan eru yf irlýsingar
annarra flokka um markmið og leiðir í efnahagsmál-
um dæmdar út frá því, hve skammt eða langt þær viki
frá þeim stórasannleika sem Sjálfstæðisflokkurinn
hefur komið sér niður á.
• Margt er einkennilegt í þeirri túlkun að skoðanir
Sjálfstæðisflokksins séu í samræmi við „langa og sann-
færandi reynslu okkar sjálfra og annarra þjóða". Sam-
kvæmt þessari söguskoðun, er aukin velmegun á sjöunda
áratugnum „frjálshyggju" Sjálfstæðisf lokksins að
þakka en „stöðnun og jafnvægisleysi" á f jórða áratug
aldarinnar tengir hann beinlínis við það að þá hafi
„skipulagshyggju og ríkisafskipta" gætt hvað mest.
Bankastjórinn telur ytri aðstæður ekki skipta verulegu
máli i þessu sambandi: hjá honum er það ekki heims-
kreppa hins kapítalíska kerf is um 1930 sem skapar vand-
ræðaástandá Islandi, heldur þau „rfkisafskipti" sem þá
voru notuð hér og annarsstaðar til að draga úr áhrif um
kreppunnar.
• Að öðru leyti fer samanburðurinn fram með svo-
felldum hætti: Sjálfstæðisf lokkurinn leggur einn áherslu
á það sem kallað er „f rjálsræði í viðskiptum og neyslu-
vali" . Alþýðubandalagið gengur í þveröfuga átt, segir
bankastjórinn og hefur komist að þeirri skemmtilegu
niðurstöðu að Alþýðubandalagið sé rígneglt við efna-
hagshugmyndir frá því bernskuskeiði rússnesks og kín-
versks sósialisma, sem þeir Brésjnéf og Deng Xiaoping
séu nú góðu heilli að vaxa upp úr. Stefnuskrár Alþýðu-
f lokks og Framsóknarf lokks fá hinsvegar þá einkunn, að
þær hangi í lausu lofti, taki ekki skýra afstöðu til hins
blessunarríka markaðskerf is bankastjórans annarsveg-
ar og hinnar skelfilegu skipulagshyggju sósíalista hins-
vegar. Og bankastjórinn stígur síðan endanlega út úr
gerfi fræðimennskunnar og segir: „Það þarf ekki að
orðlengja það, hvað skortur á skýrri stefnu varðandi
hlutverk ríkisins og almenna félagsgerð er varasamur I
samvinnu við flokk eins og Alþýðubandalagið".
• Því að verulegu leyti er samantekt bankastjórans
ádrepa á miðflokkana tvo: hann segir að þeir eigi eðlis
sins vegna samleið með Sjálfstæðisflokknum, samstarf
jaeirra við Alþýðubandalagið er þá einskonar svik við það
sem satter og rétt, einskonar pólitískt f ramhjáhald, hór-
dómur. Allt er þetta nokkuð f róðlegt af lestrar; en skyldi
það ekki vera einsdæmi að þjóðbankastjóri gerist jafn
virkur í að leggja flokkspólitískar línur og Jónas H.
Haralz nú um stundir? Eða er ræða á borð við þessa eins-
konar inngangur að þeirri harmrænu óperu sem kalla
mætti: Foringjakreppa Sjálfstæðisf lokksins -áb.
IÞetta llnurit úr nýútkomnu
fréttabréfi ASI er vert aö skoöa
vel. Þaösvararþeim áróörisem
• uppi hefur veriö aö miöaö viö
Iáriö 1978 aukist kaupmáttur á
árinu 1979 þrátt fyrir fyrirhug-
aöa skeröingu veröbóta sam-
• kvæmt veröbótakaflanum i
Ifrumvarpi forsætisráöherra.
bessi fullyröing miöar viö
kaupmátt kauptaxta allra laun-
* þega og visitölur ársins 1977
þeim mánuöi á árinu 1978
neyddist rikisstjórn Geirs Hall-
grimssonar til þess aö svara
körfum verkalýöshreyfingar-
innar meö breytingum á febrú-
arlögunum svokölluöu. Þær
breytingar tryggöu almennu
verkafólki samningsbundin
dagvinnulaun, en allir álags-
taxtar og eftirvinnugreiöslur
voru áfram stórskertar.
Svipuð mynd
A linuritinu sést siöan „eöli-
Áhrifin af frumvarpi Ólafs Jóhannessonar:
fært niöur og söluskattur
numinn af matvælum, er ljóst
r]
jóst |
aö kaupmáttarskeröingin hjá
verkamönnum veröur um
3%-stig á síöasta ársfjóröungi
þessa árs.
Fullyrðing
hrakin
Linurit þetta svarar aö fullu
þeirri einkennilegu fullyröingu
að kaupmáttur hækki enda þótt
veröbætur á laun veröi mun
jjKaupmáttur lægrijj
iilauna lækkar mestii
I
I
1

I
Ar
Hver er kaupmáttur launa nú, og hver yröi kaupmáttur launa
samkvæmt efnahagsmálafrumvarpi ólafs Jóhannessonar? Hér
skulu birtar tölur Þjóöhagsstofnunar, sem varpa nokkru Ijósi á
þessi mál:
Kaupmáttur
Ariö 1977 ............................................ 100
Ariö 1978
1. ársfjóröungur.....................................106.5
2. ársfjóröungur.................................... 104.6
3. ársfjóröungur................................... 108.6
4. ársf jóröungur................................. 110-3
Arsmeöaltal......................................... 107.6
Ariö 1979
Miöaö viö frumv. Ól. Jóh.
1. ársfjórungur (áöuren frv.er samþ.)................... m*3
2. ársfjóröungur ..................................... 1°®-6
3. ársfjóröungur ...................................... 1071
4. ársfjóröungur .................................... ÍO8J1
Arsmeöaltal........................................... 108.9
Eins og þessar tölur sýna
myndi kaupmáttur launa lækka
úr 111.3 á fyrsta ársfjóröungi
þess árs (óöur en frumvarpiö er
samþykkt) I 108.3 ó 4. ársfjórö-
ungi ársins eöa um 3% — »tig
vegna afleiöinga frumvarpsins.
Viö þessar tölur Þjóöhagsstofn-
unar er þaö aö athuga, aö hér er
um kaupmátt allra launa aö
ræöa.Þá hefur kaupmáttur hæstu
launa haft áhrif tii hækkunar
vegna þess aö launaþakiö hefur
veriö afnumiö.
Lækkun kaupmáttar íægri _
Framhald á bls. 18. £
i.
sem 100. Þá kemur i ljós aö
kaupmáttur kauptaxta allra
launþega á árinu 1978 var 107.6,
en myndi veröa 108.9 á árinu
1979 ef frumvarp Olafs Jóhann-
essonar yröi samþykkt óbreytt.
Misvísanir
Þrjú aíriði eru misvisandi i
þessum samanburði. I fyrsta
lagi kemur inn i dæmiö hin gíf-
urlega kjaraskeröing sem varö i
byrjun árs 1978 vegna kaup-
skeröingarlaganna, i ööru lagi
er kaupmáttur almenns verka-
fólks mun hagstæðari i upfrfiafi
þessa árs en „hátekjumanna”
og I þriöja lagi veröa kjara-
leg” þróun meö kaupmáttar-
toppum viö útborgun verðbóta á
laun og síðan þriggja mánaöa
timabilum þegar kaupmáttur-
inn sígur eftir þvi sem verö-
hækkanir á vöru og þjónustu
koma fram.þar tillaunafólk fær
bætur á ný ognýr „kaupmáttar-
toppur” myndast.
Veröi verðbótakaflinn i frum-
varpi forsætisráðherra aö lög-
um óbreyttur sjáum viö aö á
miöju þessu ári breytist myndin
og fer að svipa til myndarinnar
sem blasir viö i upphafi kaup-
skeröingartimabilsins á árinu
1978.
minni en verðhækkanir. 1. júni I
eiga verðbætur fyrir timabilið I
febr. — mai aö komatil útborg- I
unar. Aö réttu er áætlaö að þær •
veröi 11 til 12%, en samkvæmt I
frumvarpi forsætisráöherra um I
6%. Krónutöluhækkun launa 1. I
júni' verður þvi' mun minni en J
samkvæmt samningum og mun |
. minni en svarar til undangeng- j
inna veröhækkana þá, og vegna |
aukinna frádráttarliöa i verö- ■
bótavisitölunni samkvæmt I
frumvarpi forsætisráöherra I
veröa krónutöluhækkanir einnig I
minni en sem svarar veröhækk- ■
unum 1. september og 1. desem- |
ber.
I skeröingaráhrifin. af skeröingu
■ veröbóta nú mun minni vegna
Iþess aö kjaradómur hefur lyft
þakinu af „hátekjunum”.
j Hrapið ’78
I linuritinu hér aö ofan er
■ sýnd þróun kaupmáttar taxta-
Ikaups verkamanna frá þvi i
janúar 1978, og vfeitölur miöaö
viö 100 i þeim mánuöi. Viö skoö-
■ un kemur strax i ljós aö i upp-
Ihafi árs 1978hrapar kaupmáttur
dagvinnukaups verkafólks niö-
ur og allt niöur i 92 stig i mai. 1
3% skerðing
Hér erum viö nú aö ræöa um
kaupmátt taxtakaups verka-
manna. Otreikningur sam-
kvæmt þessu linuriti sýnir aö
séuárin 1978 og 1979 borin sam-
an I heild er kaupmátturinn
heldur rýrari ’79 en ’78 . Þá er
hinsvegar kauprán Geirs inni aö
fullu i myndinni. Sé hinsvegar
miöað viö fjóröa ársfjóröung
ársins 1978, þegar „samningar
höföu veriö settir i gildi” af nú-
verandi ríkisstjórn, verölag
Kauprán
(Sijákvæmileg afieiöing af
þessu veröur sú aö kaupmáttur
kauptaxta verkafólks minnkar
enda þótt reynt sé aö bjarga sér
frá þeirri staöreynd meö þvi aö
draga hiö ósvifna kauprán fyrri
rikisstjórnar innímyndina. Þaö
dregur aö sjálfsögöu meöaltal
kaupmáttarins á árinu ’78 veru-
lega niöur, en bjargar ekki and-
litinu á þeim sem vilja ræna
verkafólk kaupmætti á þessu
ári. — ekh