Þjóðviljinn - 22.03.1979, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 22. mars 1979 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9
Frá um
í borgarstjórn:
Birgir tsleifur Gunnarsson
Sigurjón Pétursson
Kristján Benedilctsson
Björgvin Guömundsson
Orkan er sameign landsmanna
sagði Sigurjón Pétursson
Allmiklar umræöur uröu á
borgarstjórnarfundi 15. þ.m. um
nefhdarálit „skipulagsnefndar
um raforkumál”, sem iönaöar-
ráöherra skipaöi sl. haust til aö
vinna aö tillögum um stofnun
landsfyrirtækis sem sæi um alla
meiriháttar vinnslu og dreifingu
raforku I landinu, sbr. stjórnar-
sáttmála rikisstjórnarinnar.
Fyrir fundinum lá tiilaga frá
fulitrúum meirihlutans þess efnis
aö oröiö skyldi viö tiimælum iön-
aöarráöherra og skipuö 5 manna
viöræöunefnd vegna fyrirhugaör-
ar stækkunar Landsvirkjunar og
framtiöar hennar, og skyldu allir
flokkar i borgarstjórn eiga full-
trúa I nefndinni.
Frá þvi tilmæli iönaöarráöu-
neytisins bárust þ. 2. þ.m. hafa
borgarfulltrúar Sjálfstæöis-
flokksins lagst eindregiö gegn
slikri nefndarskipan og á borgar-
stjórnarfundinum lá fyrir tillaga
frá þeim um aö hafnaö skyldi til-
mælum iönaöarráöherra þar
sem tillögur „skipulagsnefndar
um raforkumál” væru meö öllu 0-
aögengilegar fyrir Reykjavik.
A borgarráösfundi 13. mars
lögöu borgarráösmenn meirihlut-
ans fram svofellda tillögu:
„Borgarráö samþykkir aö skipa
viöræöunefnd til aö fjalla um
framtiö Landsvirkjunar og
endurskoöun á sameiningar-
samningi rikis og Reykjavikur-
borgar.” Svohljóöandi bókun
fylgdi tillögunni:
„Vegna umræöna, sem oröiö
hafa i borgarráöi um viöræöur
viö iönaöarráöuneytiö um fram-
tiö Landsvirkjunar, viljum viö
borgarráösmenn meirihlutans
taka fram eftirfarandi:
Tillaga okkar um viöræöur viö
iönaöarráöuneytiö felur ekki i sér
neina afstööu til tillagna þeirra,
er fyrir liggja um sameiningu
Landsvirkjunar, Laxárvirkjunar
og byggöalina, heldur gerum viö
ráö fyrir aö gengiö sé til viö-
ræöna, án nokkurra skuldbind-
inga af hálfu Reykjavikurborgar
um samþykki viö framangreind-
ar tillögur, til þess aö fjalla um
framtiö og endurskoöun á sam-
eignarsamningi rikis og Reykja-
vikurborgar, án nokkurra skuld-
bindinga um aö borgin fallist á
tillögur skipulagsnefndar um raf-
orkumál um sameiningu Lands-
virkjunar, Laxárvirkjunar og
byggöalina.”
Sjálfsagt og eölilegt
að ræöa viö rikið
Ofangreind tillaga var
samþykkt á borgarstjórnarfund-
inum, en tillögum Sjálfstæöis-
flokksins visaöfrámeöbókunþar
sem m.a. segir aö ósk ráöherra
um viöræöur viö Reykjavíkur-
borg sé sjálfsögö og eölileg þar
sem fyrirhuguö stækkun Lands-
virkjunar sé ekki möguleg nema
aö fengnu samþykki borgar-
Fásinna að hafna viðræðum
innar. tb(Mcuninni er einnig tekiö
fram aögengiösé til viöræönanna
án nokkurra skuldbindinga um
samþykki viö tillögur raforku-
nefndarinnar um sameiningu
Landsvirkjunar, Laxárvirkjunar
og byggöalinanna.
Viö þessari afgreiöslu brugöust
Sjálfstæöisfulltrúarnir ókvæöa
og lýstu þvi yfir aö þeir myndu
ekki taka þátt f viöræöun-
um og ekki tilnefna fúUtrúa frá
sér i nefndina, eins og greint
heftir veriö frá i ÞjóövUjanum.
Veröur nú gerö grein fyrir um-
ræöum um þessi mál i borgar-
stjórn s.l. fimmtudag:
Birgir tsl. Gunnarsson flutti
framsögu fyrir tillögum borgar-
fulltrúa Sjálfstæöisflokksins.
Birgir átaldi nefndarskipan ráö-
herra; nefndinni heföi veriö of
þröngur stakkur skorinn og óeöli-
legt aö borgaryfirvöldum heföi
ekki veriö gefinn kostur á aö til-
nefna mann i hana. (Nefndina
skipuöu formenn stjórna Lands-
virkjunar, Laxárvirkjunar. Raf-
magnsveitna rikisins og byggöa-
linanna, auk nokkurra annarra
tæknimanna, en þeirra á meöal
var borgarstjóri Reykjavikur,
Egill Skúli Ingibergsson.)
Gleypum ekki hvaö
sem er
Birgir sagöi ljóst af bréfi ráö-
herra þar sem tUnefningar i viö-
ræöunefnd er óskaö, aö fyrirhug-
uöum viöræöum yröi einnig
þröngur stakkur skorinn, þar sem
beöiö væri um aö borgin gengi til
samningaviöræöna á grundvelli
tUlagna nefndarinnar. Hann taldi
bréf ráöherralýsa miklum hroka,
ráöherra teldi greinilega ekki aö
hann þyrfti aö umgangast
Reykjavikurborg sem jafningja I
þessu máli, heldur gæti hann
ráöskast meö Landsvirkjun eftir
eigin geöþótta, — framreitt eitt-
hvað á disk og rétt aö mönnum.
„Viö Sjálfstæöismenn höfum til
aö bera meira stolt en svo aö viö
getum gleypt þaö sem aö okkur er
rétt”, sagöi Birgir.
Birgir rakti framkvæmdir I raf-
orkumálum Reykvikinga frá þvi
Elliöaárvirkjun var reist og sagöi
Landsvirkjun gott og vel rekiö
fyrirtæki, sem margir öfunduöust
út I. Taldi Birgir þarft i þessu
sambandi aö bera saman rekstur
Landsvirkjunar og „sukkfyrir-
tækisins” Rafmagnsveitu rikis-
ins. Margir heföu viljaö seilast i
þennan feita bita sem Lands-
virkjun væri, og tillögur nefndar-
innarmiöuöu aöþvi aö gera fyrir-
tækiöaö „mjólkurkú” fyrir virkj-
anir úti um land.
Birgir taldi aö meö þvi aö aö-
eins eitt landsfyrirtæki mætti
virkja og reka virkjanir sem
væru stærri en 5 mw, væri veriö
aö taka allt vald af sveitarfélög-
um ogalþingi og afhenda þaö ráö-
herra.
Helstu afleiöingu tillagna
nefndarinnar taldi Birgir vera aö
raforkuverö myndi hækka enn
meir i Reykjavik, en skv.
nefndarálitinu myndi full yfir-
taka á skuldabyröum byggöalin-
anna hækka heildsöluverö frá
fyrirtækinuum 16,7 —22,3%, sem
þýöir um 10% hækkun á smásölu-
veröi. SagöistBirgir ekki hafa trú
á aö rikiö yfirtæki skulda-
byröarnar, þó I nefndarálitinu
væri nefnd fleiri en ein leiö til
þess.
Verri
samningsaöstaða
Þá taldi hann hættulegt aö
hlutur Reykjavikur færi niöur
fyrir 50% eignaraöildar.
Samningsaöstaöa borgarinnar yröi
slæm ogerfitt yröiaö standa gegn
innlimun Kröfluvirkjunar I fyrir-
tækiö, þegar þar aö kæmi. „Ahrif
Reykjavikur á stjórn fyrirtækis-
ins mun einnig minnka I sam-
bandi viö fjárfestingar og verð-
íagningu”,sagöi Birgir. „Þaö mun
veröa erfitt aö standa gegn óhag-
stæöum virkjunum eins og Bessa-
staöaárvirkjun, og fyrirtækiö
veröur opnara fyrir þrýstingi
eftir aö Reykjavik er oröin
minnihlutaaðili.”
„Ég spái þvi,” sagöi Birgir,
„aö þetta nýja fyrirtæki veröi
eins og Rafmagnsveitur rikisins,
meö öllum þeim vafasömu á-
kvöröunum sem þar hafa veriö
teknar.”
Varöandi aöild Laxárvirkjunar
aö Landsvirkjun sagöist Birgir
lsleifur telja aö forsendur fyrir
einhliöa inngöngu Laxárvirkj-
unar væru brostnar, og þyrffi lög-
fræðilega athugun á þvi máli.
Sjálfstœðismenn bera
ábyrgö á lögunum frá
1965
Næstur talaöi Björgvin
Guömundsson og flutti hann
frávisunartillögu meirihlutans.
Hann upplýsti aö borgarstjóri
hefði haft samráö viö sig um for-
mann borgarráös I þessum efnum
og gefið sér reglulegar skýrslur
um störf nefndarinnar.
B jörgvin itrekaöi aögengiö yröi
til viöræöna viö rikið meö ó-
bundnar hendur og þaö væri
furöuleg afstaöa hjá borgarfúll-
trúum Sjálfstæöisflokksins aö
vilja neita viöræöum viö meiöeig-
endur i Landsvirkjun. Björgvin
minnti á aö ekki er unnt fyrir
borgina aö standa gegn inngöngu
Laxárvirkjunar i Landsvirkjun
þar sem lög kveöa svo á, aö á-
kveöi stjórn og eigendur Laxár-
virkjunar aö sameinast Lands-
virkjun, þurfi ekki samþykki
eignaraöilanna. „Þessi lög voru
sett 1965,” sagöi Björgvin, ,,og
kveöa svo á um aö rikiö eigi
helming Landsvirkjunar þrátt
fyrir inngöngu Laxárvirkjunar.
Þetta þýöir einfaldlega aö fulltrú-
ar Sjálfstæðisflokksins i iönaöar-
ráöuneyti og borgarstjórn 1965
sem báru ábyrgö á þessum lög-
um, geröu frá upphafi ráö fyrir
þvi aö hlutur Reykjavikurborgar
færiniöur fyrir 50%, þó Birgir Is-
leifur lýsi þvi nú hér hversu óhag-
stætt þaö kunni aö vera.”
Björgvin sagöi rétt aö Laxár-
virkjun væri gott fyrirtæki og inn-
ganga þess i Landsvirkjun myndi
ekki hækka raf orkuverö I Reykja-
vik. Þvi taldi hann enga ástæöu til
aöstanda gegn slikri sameiningu.
Hins vegar sagöist hann ekki enn
hafa tekiö afstööu til byggöalin-
anna. Þær væru enn i mikilli
skuld og yröu hinu nýja fyrirtæki
byröi nema til kæmu rikisframlög
eöa aörar leiöir svo sem lækkun
veröjöfnunar'gjaldsins I staöinn.
Gunnar Thor skipaði
svipaöa nefnd i fyrra
Næstur talaöi borgarstjóri Egill
Skúli Ingibergsson. Rakti hann
aödraganda nefndarinnar, og
minnti á aö .þetta væri ekki I
fyrsta skipti sem iönaöarráð-
herra heföi skipaöembættismann
Reykjavikurborgar I slika nefnd.
Fyrir tæpu ári siöan skipaöi
Gunnar Thoroddsen, þáverandi
iðnaöarráöherra, nefnd til aö
endurskoöa lög um orkumál og
tilnefndi þá Aðalsteinn Guöjohn-
senrafmagnsstjóra Reykjavíkur-
borgar I hana. Sú nefnd heföi
skilaö af sér I október 1978, og
heföi nýja nefndin notaö tillögur
hennar sem grundvöll aö sinum i
nokkrum atriöum.
Borgarstjóri sagöi aö skýrt
afmörkuö verkefni heföu auö-
veldaö nefndinni aö vinna
þaö verk sem beöiö var um.
Hafist heföi veriö handa viö aö
flokka þau fyrirtæki sem fyrir
væru I landinu, eignir þeirra og
skuldir ogþvi heföi ekki fariö hjá
þvi aö Kröfluvirkjun heföi komist
á blaö, þar sem hún væri staö-
reynd þó menn vildu helst leiöa
hana h já sér. Kröfluvirkjun heföi
sérstööu og niöurstaöa nefndar-
innar heföi veriö sú aö ekki ætti
aö hafa hana inni i sameiningunni
eins og málum væri nú háttaö.
Borgarstjóri sagöi aö skýrslan
væri tölulegur grundvöllur,'
unninn af tæknimönnum, til þess
ætlaöur aö auðvelda stjórnmála-
mönnum stefnumörkunina.
Siöan rakti borgarstjóri eftii
skýrslunnar og benti m.a. á aö
hvergi væri dregin dul á þaö I
skýrslunni aö Bessastaöaárvirkj-
un væri mun lakari virkjunar-
kostur en aörir. Hann taldi aö
meö einkarétti á byggingu og
rekstri stærri raforkuvera væri
tryggt aö fyrirtækiö sjálft yröi á-
kvaröandi um næstu virkjun út
frá hagkvæmissjónarmiöi fremur
en aö ákvaröanir yrðu teknar út
frá staðbundnum hagsmuna-
' sjónarmiöum eins og veriö heföi
um of hingaö til.
Aö lokum sagöi borgarstjóri aö
ibúar á suö-vestur horninu væru
betur settir i raforkumálum nú
en aörir landsmenn, en þaö gæti
snúist viö og myndi gera þaö inn-
an tíðar. Þaö væri þvi ekki siöur
mikilvægt aö gæta hagsmuna
Reykvikinga i framtiöinni.
Orkan er sameign
Sigurjón Pétursson sagöi aö
hann teldi tvimælalaust rétt að
stofna eitt landsfyrfrtæki sem sæi
um alla orkumiölun og orkuöflun
i landinu. Til þess lægju mörgrök.
Lita bæri á orkusvæði landsins
sem sameign landsmanna allra,
hvar sem þau væru, og virkjanir
yröi aö framkvæma meö hags-
muni heildarinnar i huga i staö
þess aö hver virkjaöi sinn bæjar-
læk eins og stefnan heföi veriö.
Hreppasjónarmiö mættu ekki
vera ráöandi i öflun og dreifingu
raforkunnar.
Skortur á heildarstjórnun og
samvinnu hefur leitt til þess aö
Islendingar búa nú viö dýrari raf-
orku en skyldi,” sagöi Sigurjón,
,,og óvirkjaöa valkosti sem eru
hagkvæmari en þeir sem ráöist
hefur veriö i. Þar er um aö kenna
þvi sjónarmiði aö reisa þurfi
virkjun i' hverri sveit tÚ aö
tryggja öryggi i orkumálum, þó
flutningur raforku frá stærri
orkuverum sé mun öruggari.”
Landsmenn allir
greiða óhagkvœmar
virkjanir
Sigurjón sagöi ennfremur aö ó-
hagkvæmni i orkuöflun væri ekk-
ert einkamálákveöins landshluta
þvi byröunum væri jafnaö út meö
veröjöfnunargjaldi og sköttum á
alla landsmenn. Þaö væri þvi
rangt aö halda aö óhagkvæm
orkustefha sparaöi einhverjum
hluta þjóöarinnar útgjöld.
Sigurjón tók undir þau orð
Bfrgis tsleifs aö Landsvirkjun
heföi staöiö sig betur en ýmis
önnur fyrirtæki. Astæöan væri
sú aö fyrirtækiö væri svo öfl-
ugt aö þaö gæti stundaö virkjun-
ar- og hagkvæmnisrannsóknir,
sem sýndu besta valkostinn áöur
en i framkvæmdir yröi ráöist.
Sigurjón taldi fráleitt aö hafna
viöræðum um stækkun Lands-
virkjunar eins og tillaga
Sjálfstæöisflokksins miöaöi aö,
þvi gæta þyrfti þess aö slik
stækkun yröi ekki til óhagræðis
fyrir Reykjvikinga og þá sem
njótaraforku frá Rafmagnsveitu
Reykjavikur. Nauösynlegt væri
aöhalda rétti Reykjavikurborgar
aö fullu fram i sambandi við yfir-
töku á eignum og einnig mætti
benda á nauösyn þess aö eigendur
Landsvirkjunar njóti arös af
fyrirtækinu.
Smámunasemi ihalds
Kristján Benediktsson sagöi aö
i þessum málum þyrfti aö fara
meö gát og gæta hagsmuna
borgarinnar, og fásinna væri aö
hafna viðræöum viö ráöuneytiö
út af einhverri smámunasemi og
viökvæmni vegna oiðalags i' bréfi
iðnaðarráðherra. Hann Itrekaði
aö gengiö yröi til viöræönanna
meö óbundnar hendur og sagöi
þaö óvist aö hagsmunum Reykja-
vikur væri ekki betur borgiö meö
einhverjum breytingum I orku-
málum frá þvi sem nú væri. Þá
minnti Kristján á aö byröum
vegna orkuframkvæmda væri
skipt á alla landsmenn, hvort sem
þeim likaöi betur eða verr meö
sköttum. Reykjavikurborg heföi
t.d. ekki veriö spurö aö þvi hvort
reisa ætti Orkubú Vestfjaröa, en
Reykvikingar heföu fengiö aö
borga brúsann eins og aör ir þegar
aö skuldaskilum heföi komiö. Þaö
væri þvi e.t.v. hagstæöara aö
vera meö i ráöum þegar
virkjunarkostir væru valdir
heldur en aö láta þaö ráöast á
alþingi.
Einnig töiuöu Adda Bára Sig-
fúsdóttir, Daviö Oddsson, ólafur
B. Thors, Elin Pálmadóttir og
Þór Vigfússon. _AI