Þjóðviljinn - 22.03.1979, Blaðsíða 6

6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 22. mars 1979
Mörg mannslif hefOu sparast ef ferOamenn hefOu sneitt hjá hættusvæOum eOa valiO leiOir um fjalilendi
meO snjóflóöahættu f huga, hugaO aO veOri, landslagi, snjómagni og dreifingu snjós, sneitt hjá hliOum,
sem eru hlémegin viO meginvindáttir, einkum undir hengjum og giljum, og lagt frekar leiO sfna um
áveOurshiiOar, hryggi eöa flöt svæöi.
HELGIBJÖRNSSON:
Varíst snjóflóðin
Daginn er tekiO ab lengja, pásk-
ar nálgast og feröamenn leita til
fjalla. Snjóflóö eru tvlmælalaust
ein mesta hættan á vegi þeirra.
Fjallgöngumenn, skiöamenn og
þeir sem bruna um á vélsleöum
þurfa þvi aö læra aö varast snjó-
flóö.
Flest snjófljóö falla I mikilli
snjókomu eöa stuttu siöar. Þá eru
hins vegar fáir á ferö um fjall-
lendi. Þegar hrlöinni slotar er oft
freistandi aö fara á f jöll. En snjó-
þekjan getur þá enn veriö óstööug
oghætt viö aö flóö falli. Þá getur
umferö feröamanna komiö af
staö flóöum, sem annars féllu
ekki. Reynslan sýnir aö afarmörg
slys á feröamönnum veröa vegna
þessaö þeir koma sjálfir snjóflóö-
um óvart af staö. Frekar sjald-
gæft er aö flóð falli af sjálfu sér á •
feröamenn.
Orsakir snjóflóba eru flóknar
og ekki er auövelt aö spá ná-
kvæmlega um kom þeirra. Hins
vegar má veita mönnum ýmsar
ráöleggingar um hvenær hætta er
á ferðum og um val leiöa I f jall-
lendi. Snjóflóö eru tengd lands-
lagi, snjóalögum og veöri. Al-
menningsfræösla um þessi tengsl
er nauösynleg.
II
Snjóflóð falla þegar spennur I
snjóþekju veröa meiri en styrkur
hennar þolir. Leggiö þvl aldrei I
fjallaferöir þegar spáð er veöri,
sem getur valdið snöggum breyt-
ingum I styrk eöa spennu I snió-
þekju. Mikil snjókoma eykur
spennur I þekjunni. Snjóflóöa-
hætta er venjulega mikil þrjá
daga eftir mikla snjókomu. Ef
kalt er i veðri getur hættan enst
enn lengur þvi aö hinn nýfallni
snjór sesthægt. Þóttflóöfalli ekki
I hriöinni getur farg skiöamanns
ráöiö úrslitum og hleypt þekjunni
af staö. Hlýindi, sólbráö eöa regn
á snjó draga úr styrk snjóþekju.
Varist mjög votan snjó, t.d. undir
klettum.
Fjatlgöngumenn, sklöamenn og
þeir sem bruna um á vélsleöum
þurfa aö læra aö varast snjóflóö,
segir Helgi Björnsson.
Flestsnjóflóöfalla úr brekkum,
sem hallast 30 til 45 gráöur.
Upptökinerualgengustí giljum
og sléttum reglulegum hlföum.
Þvi dýpri sem snjórinn er þvl
meiri hætta er á flóðum. Forðist
allar brekkur meö yfir 30 gráöa
halla ef grunur er á aö snjór sé
óstööugur. Oruggustu gönguleiö-
irnareruá hryggjum og áveðurs i
hliðum.
Þræöiö svæöi þar sem snjór er
grynnstur og þiö sjáiö nibbur
standa upp úr. Oft eru öruggustu
svæöin einnig auöveldustu göngu-
leiöirnar. Aiö á þessum stööum.
Likuráaölendaíflóöum vaxa þvl
lengur sem menn eru á hættu-
svæöum.
Ef ekki er unnt aö fara um
hryggi er næst-öruggasta leiðin
niðriá flatlendií dalbotninum þvl
að þar er lltil hætta á aö menn
komi flóöi af staö. Gangið ekki I
brekkukverkinni þvl aö sklða-
slóöin getur skorib sundur undir-
stöður snjóþekjunnar. Þverskeriö
aldrei brekkur eöa gil þar sem
snjór er mikill. Akiö ekki snjóbil-
um eöa vélsleöum þvert eftir
löngum sléttum brekkum. Efniö
ekki til kappaksturs við snjóflóö.
Ef fara verður yfir varasama
hlíð ber aö velja leiö efet I henni.
Þvl ofar sem fariö er þvl minni
llkur eru á aö snjórinn ofan viö
menn komist á mikinn hraöa og
grafi þá djúptl flóði. Veljið þó alls
ekki leiöir ofan viö kletta og gil.
Foröist einnig ávalar hllðar þvi
að þar eru spennur aö jafnaöi
miklár i snjóþekjunni. Fariö
hvorici undir né ofan viö hengjur
og sneiöiö hjá sprungum I snjón-
um.
Ef sklöamaöur þarf aö hraöa
sér niður viösjárveröa fjallshllö
ber honum aö fara beinar leiöir
og foröast óþarfar beygjur. Var-
ist hins vegar aö falla á skiöum,
takiö frekar skiöin af ykkur og
gangiö.
Hugiö aö styrk snjó'ekjunnar
þegar þiö feröist um fjöll. Vara-
samur er þurr léttur snjór, sem
sklðaslóð markar ekki I heldur
rennur jafnóöum I förin ykkar.
Þegar slikur snjór nær upp á
miöja kálfa er hætta á kófhlaup-
um, einkumefundir er harðfenni.
Kanniö styrk snjóþekjunnar meö
sklðastafnum. Forðist skugga-
hlíöar því aö þar erumestar likur
á aö haröfenni leynist undir. Fok-
snjór myndar hengjur og fleka,
sem eru varhugaveröir, einkum
ef undir er laus snjór eöa djúp-
hrím. Varist svæöi þar sem snjór
er orðinn svo votur aö hann
skvettist undan sklöunum.
Krapahlaup geta falliö úr allt aö
10 gráöu halla. Hafiö auga meö
mericjum um aö snjór sé orðinn
óstööugur, drunur heyrast I flek-
um, sprungur sjást, snjóboltar
eöa spyjur veröa á vegi ykkar.
III
Feröist aldrei um snjóþungt
fjalllendi. Látið vita um íerðir
ykkar. Hlustiö á veöurfréttir. Ver-
iö viðbúin þvl að flóö geti fallið.
Hafiö meö björgunarútbúnaö
(leitarstengur og spaöa ofl.).
Þegar fariö er yfir hættusvæöi
skalaöeins einn maður fara í einu
og hinir fylgjast meö honum.
Klæðistvel, bindiðföt fastaöykk-
ur svo að snjór komist ekki inn
milli klæða. Bindiö klút fyrir and-
lit svo að snjóryk sogist siöur niö-
ur I lungun og valdi köfnun. Losiö
sklöabindingar, berið bakpoka á
annarri öxlinni og hafiö lykkjur
skiðastafanna ekki brugönar um
úlnliöina.
Ef flóö fellur á þig reyndu aö
losa þig við skiöi, stafi og bak-
poka eöa vélsleöa. Mikilvægt er
aö þú getir hreyft þig óþvingaö.
Taktu sundtökin. Reyndu að
halda þér uppréttum og lát þig
berast aö jaöri flóðsins. Ef þú
heldur meövitund settu hendur
fyrir andlit og berðu frá þér rétt
áöur en flóöiö stöövast og snjór-
inn veröur aö storku. Þannig
myndast nokkurt holrými við vit-
in. Verib róleg. Lítiö stoðar að
brjótast um ef snjórinn hefur
steypst utan um þig. Þaö eyöir
bara dýrmætri orku þinni.
Reyndu ekki aö kalla þótt þú
heyrir i björgunarsveitum. Hljóö
berast oft auöveldlega niöur 1 snjó
en afar illa út úr honum. Treystu
því aö þér veröi bjargað.
Þeir sem sleppa undan flóöi
veriia einnigaöhaldastjórnásér.
Llf félaganna kunna aö vera i
þeirra höndum næstu klukku-
stundirnar. Merkiö staöinn, þar
sem siöast sást til þeirra, meö
sklðastaf eöa einhverju sem fenn-
ir ekki I kaf. Sértu einn verbur þú
sjálfur að leita félaganna og
sæktu ekki hjálp nema hún sé
mjög skammt undan. Ef aðstob er
fjarri ert þú eina von þeirra um
björgun. Eftir 30 minútur eru aö-
eins helmingsllkur á aö hinir
gröfnu finnist á lifi. Ef nokkrir
menn sleppa undan flóöinu má
senda einn eða tvo eftir hjálp.
Þeir þurfa aö ferðast með gát,
forðast snjóflóð, merkja leiöina
og gæta þess aö ofreyna sig ekki
því aö þeir þurfa að fylgja björg-
unarsveit á slysstað.
Hér mun ekki fjallaö nánar um
björgunarstörf. Ingvar Valdi-
marsson, formaöur Flugbjörgun-
arsveitarinnar, vinnur nú aö þvi
aö skrifa ýtarlegt rit um þau mál
aö frumkvæbi Almannavarna
rikisins.
IV
Snjóflóö eru ein mesta hætta
sem ógnar þeim sem feröast um
fjöll aö vetrarlagi. I þessari grein
hafa feröamönnum verið gefin
nokkur ráö um hvernig þeir geta
metiö hvar og hvenær hætta er á
snjóflóöum og rætt var um viö-
brögö viö hættunni. Aö lokum skal
lögö áhersla á aö menn forðist
snjóflóöahættu. Þaöveröur aldrei
of oft brýnt fyrir mönnum. Menn
taka oftáhættu.hugsasem svo aö
óvlst sé aö flóö falli. Þeir skulu
hins vegar minnast þess aö fara
má nærri um hvaö hendir þá ef
flóðið fellur. Þaö er oft erfið
ákvöröun aö snúa viö og fara
Framhaid á blaðsiðu 14.
Fjórir þingmenn Vestjjarða leggja til:
Opnun tveggja svæða
fyrir kolaveiðum
Þingmennirnir Matthias
Bjarnason, Sighvatur Björg-
vinsson, Gunnlaugur Finnsson
og Kjartan Ólafsson hafa lagt
fram á Alþingi frumvarp um
breytingu á lögum um veiöar I
fiskveiöilandhelgi. Breytingin
miöar aö þvi aö heimila aö nýju
bátum sem eru 20 metrar aö
lengd eöa minni veiöar meö
botnvörpu og flotvörpu á tveim-
ur svæöum út af Vestfjöröum.
I greinargerö meb frumvarp-
inu segir:
Meö þessu frumvarpi er lagt
til aö heimila skipum sem eru 20
metrar aö lengd eöa minni, aö
veiöa meö botnvörpu og flot-
vörpu á tveimur svæöum út af
Vestfjöröum á timabilinu 1.
september til 30. nóvember.
Meöfylgjandi kort sýnir þessi
svæöi, sem merkt eru meö G2.
Þessi svæöi sem hér um getur,
eru viðurkennd skarkolasvæöi
og gáfu góöa veiöi á þeim árum
sem botnvörpuveiöar voru þar
leyfðar.
Almennt er taliö aö skarkola-
stofninn sé vannýttur og þvl
eðlilegt aö auka meö þessum
hætti veiöar á þekktum skar-
kolasvæðum. Þegar jafnframt
er á þaö litiö, aö skip af þeirri
stærö, sem hér er lagt tíl aö fari
aö stunda veiöar á þessum
svæöum, hafa takmarkaða
möguleika til aö stunda veiöar á
þessum árstlma, þegar rækju-
veiðareru bannaöar vegna mik-
illar seiöagengdar á hefö-
bundnum rækjuveiðisvæöum,
eins ogoft hefur átt sér staö, en
þó alveg sérstaklega á þessum
Svæöin sem fjórmenningarnir
vilja opna eru strikuö á þessu
korti af Vestfjaröakjálkanum.
þingsjá
vetri hvaö snertir báta sem
þessar veiöar hafa stundaö frá
Arnarfiröi og Isafjaröardjúpi.
A sameiginlegum fundi smá-
bátaeigenda viö ísafjaröardjúp
fyrri hluta þessa vetrar var
samþykkt aö fara þess á leit, aö
umrædd svæöi veröi opnuð fyrir
botnvörpu og flotvörpu þann
árstima, sem frumvarp þetta
gerir ráö fyrir.
Alþingi ú mánudag:
Gjöld af bijreiöum
til öryrkja felld
niður eða lœkkuð
A mánudag voru samþykkt sem
lög frá Alþingi breytingar á lög-
um um tollskrá sem fela 1 sér
rýmkun ákvæöa um niöurfellingu
og lækkun gjalda á bifreiöum til
öryrkja. Er bifreiöum þessum
fjölgaö upp I allt aö 400 árl. fyrir
bæklaö fólk og lamaö, fólk meö
hjartas júkdóma, lungnasjúk-
dóma eöa aöra sjúkdóma á svo
háu stigi aö þaö eigi erfitt meö aö
komast feröa sinna. Lækkun
gjalds af hverri bifreiö til þessa
fólks getur numiö allt aö 1 miljón
aö meötöldu innflutningsgjaldi.
Þá er gert ráö fyrir aö heimilt
skuli aölækka gjöld enn meira af
25 bifreiöum til þeirra sem þurfa
sérstaklega útbúnar bifreiöar.
Crthlutun leyfa verður meö
þeim hætti aö fjármálaráöherra
skipar 5 manna nefnd, I henni
veröa fjórir læknar tilnefndir af
Oryrkjabandalagi tslands og auk
þeirra formaöur nefndarinnar
sem skipaöur er án tilnefiiingar.
Samkvæmt þessum lögum er
ráöuneytinu heimilt aö fella niöur
tolla og gjöld af gervilimum sem
ekki veröa framleiddir
innanlands.
—sgt