Þjóðviljinn - 12.08.1979, Blaðsíða 5

Sunnudagur 12. ágúst 1979. ÞJÓÐVILJINN — StÐA 5
Viö þessa ömurlegu upp-
talningu bætist svo húsnæöis-
skortur eöa húsnæöi, sem á
’Vesturlöndunum teldist ekki til
mannabústaöa. t mörgum
stærstu borgum þróunarland-
anna búa miljónir manna I fá-
tæktarhverfum i ömurlegu upp-
talningu bætist svo húsnæöis-
skortur eöa húsnæöi, sem á
Vesturlöndum teldist ekki til
mannabústaöa. 1 mörgum
stærstu borgum þróunarland-
anna búa miljónir manna i fá-
tæktarhverfum i ömurlegum
hreysum eöa jafnvel á götunum.
Þaö eru þvi ömurleg lifsskilyröi
sem ótölulegur fjöldi barna
veröur aö lifa viö, ef á annaö borö
þeim tekst aö lifa af. Fulltrúar SÞ
telja, aö til þess aö hægt veröi aö
mæta þörfinni fyrir viöunandi
húsnæöi á árunum 1970 — 80 veröi
aö byggja 263 miljónir ibúa eöa
um 75.000 á dag.
Menntun?
Maöurinn er i rauninni helsta
auölind hvers samfélags, ef svo
má aö oröi komast. Þess vegna er
nauösynlegt aö fjárfesta I mann-
inum. Ein besta fjárfestingin er
aö mennta hann, þ.e. aö kenna
honum aö lesa og skrifa. Meö þvi
veröur hann færari um aö þroska
sig og þar meö hæfari til aö mæta
þeim erfiöleikum sem hann
verður fyrir á lifsleiöinni. Eins og
nú er háttaö mun um helmingur i-
búa þróunarlandanna yfir 15 ára
aldri vera ólæs og óskrifandi eöa
um 760 miljónir manna. Ef tekiö
er eftir heimsálfum kemur f Ijós
aö ólæsir og óskrifandi ern i
Evrópu um 3%, i Afriku um 70%,
Asfu 50% og Suöur-Amerfku 25%.
Ólæsi og fátækt fylgjast aö. Jafn-
vel i þróunarlöndunum þar sem
ástandiö er þolanlegt hvaö snertir
Framhald á 21. slöu.
Flug, hótel og morgunverdur innifaliö i veröi. Reyndir
íslenskir fararstjórar gefa holl ráö og benda farþegum á
markveröa og sérstæöa staöi innan Dublin-borgar sem
utan.
Samvinnuferóir-Landsýn
Austurstræti 12 - símar 27077 og 28899
(Greinin sem birtist hér aö
framan er úr Rétti, 2. hefti 1979,
sem nýlega er kominn úr.)
Miljónir barna í þró-
unarlöndunum deyja ár-
lega úr hungri og vannær-
ingu án þess að mikið sé að
gert eða bumbur barðar.
Aðrar miljónir deyja úr
allskyns sjúkdómum# sem
herja vægðarlaust þar sem
ástandið er verst. Ennþá
fleiri börn eru dæmd til að
lifa í eymd og volæði vegna
sköddunar# bæði andlegrar
og líkamlegrar, sem þau
urðu fyrir í barnæsku.
Þegar Sameinuöu þjóöirnar á-
kváöu aö tileinka börnum heims-
ins áriö 1979 var þaö ekki sist
vegna þessara ömurlegu staö-
reynda. Alþjóöaár barnsins er
haldið á 20 ára afmæli yfir-
lýsingarinnar um réttindi barns-
ins Þann 20. nóv. 1959 samþykkti
Allsherjarþing Sameinuðu þjóö-
anna meö öllum greiddum at-
kvæöum þessa yfirlýsingu meö
tilvisun til Mannréttindayfir-
lýsingar SÞ frá 1948. Yfirlýsingin
um réttindi barnsins er sett sam-
an úr formála og tiu stuttum
greinum, sem aö hluta er endur-
tekning á greinum úr Mann-
réttindayfirlýsingunni um al-
menn mannréttindi og aö hluta er
sérstaklega bent á sérþarfir
barna s.s. umönnun og öryggi.
Það sem vekur mesta athygli er
aö meirihluti greinanna fjallar
um rétt barnsins til félagslegs
öryggis m.a. á þeim svæöum,
sem nefnd voru hér i upphafi. Og
aö þessi réttur veröi aöeins
tryggöur i raun i samfélagi, þar
sem hin félagslega- og efnahags-
lega þróun hefur náö ákveönu
marki.
Þegar Allsherjarþingiö ákvaö
áriö 1976 aö þetta ár skyldi veröa
Alþjóöaár barnsins, var sérstak-
lega bent á samhengiö viö hin al-
Stríðið um
betri framtíð
þessara barna
er að tapast
mennu vandamál þróunarland-
anna. Þetta ár á þó ekki eingöngu
aö snúast um börnin i þróunar-
löndunum. Kjör barnanna i riku
löndunum erulika til umræöu. En
Alþjóöaár barnsins mistekst
hrapallega ef fátæku börnin 1 fá-
tæku löndunum gleymast. Börnin
sem aldrei fá tækifæri aö ná þvi
minnsta, sem hver einasta mann-
eskja á kröfu á, þ.e. mat, heil-
brigöi, mannsæmandi húsnæöi,
og undirstööumenntun. Hverjar
eru svo þessar ógnvekjandi staö-
reyndir um börnin i þróunarlönd-
unum?
Fjölgandi heimur.
Mannfjöldinn i heiminum náöi
4000 miljóna markinu áriö 1976.
Hann hefur vaxiö stööugt siöustu
árin eöa u.þ.b. 2%, þó er fjölgunin
misjöfn eftir heimshlutum. A ár-
unum 1960 — 75 jókst mannfjöld-
inn I heiminum um þriöjung eöa
úr 3000 I 4000 miljónir. Um 5/6
þessara fjölgunar uröu I þró-
unarlöndunum eöa um 835 mil-
jónir en á Vesturlöndum fjölgaöi
aöeins um 155 miljónir á sama
tima. Frá sjónarhóli mannfjölda-
fræöinnar eru þróunarlönd þau
svæöi, þar sem: fæöingartalan er
hærri en 30 af 1000; mannfjöldinn
vex um 2—3% á ári: þriðjungur i-
búanna er undir 15 ára aldri og
þriöjungur vinnuaflsins eöa
meira byggir lifsafkomu sina á
landbúnaöi (akuryrkju). Sam-
kvæmt þessu búa 70% af Ibúum
heimsins i þróunarlöndum. Og ef
viö förum nánar út i f jölgunina þá
munu u.þ.b. 128 miljónir barna
hafa fæöst áriö 1975. Þetta þýöir 4
börn á sekúndu, 242 á minútu og
yfir 349.000 á dag. (Ibúafjöldi á
tslandi áriö 1978 var rúmlega
210.000).
Samkvæmt upplýsingum frá
skrifstofu Alþjóöabarnaárs Sam-
einuöu þjóöanna fjölgar börnum
undir 15 ára i þróunarlöndunum
úr 1108 miljónum áriö 1970 i 1391
miljón áriö 1980. A Vesturiöndum
veröur fjölgunin aöeins úr 312
miljónum áriö 1970 i 331 miljón
áriö 1980.Rétt er aö taka þaö meö
I reikninginn aö mest verður
fjölgunin i fátækustu þróunar-
löndunum, sem jafnframt eru
flest hver þau fjölmennustu. Þaö
skal tekiö fram aö fæöingum
hefur lika fækkaö siöustu árin i
mörgum þróunarlandanna.
Barnadauöi er jafnframt mikill I
þessum löndum, t.d. er dauöi
barna undir 5 ára aldri allt aö 70%
i sumum rikjum Afriku og Asiu.
Aftur á móti er barnadauöi á
Vesturlöndum aöeins 4 — 5% að
meöaltali.
Hungur og vannæring
Eitt mesta vandamál heimsins
i dag er minnkandi matvæla-
framieiösla i fjölda þróunar-
landa. 1 desember s.l. upplýsti
forseti Sjóösins um landbúnaöar-
þróun, A1 Sudeary, aö örfá þró-
unarlönd heföu nú siöustu árin
náö aukningu yfir 2% á ári i mat-
vælaframleiöslu, og i sumum til-
fellum heföi framleiöslan hrein-
lega minnkaö. I 58 þróunarlönd-
um meö næstum helming af ibú-
um þriöja heimsins varö
aukningin i matvælaframleiösl-
unni minni en fólksfjölgunin. I
tölum frá Sameinuöu þjóöunum
segir aö árlega liöi 350 miljónir
fyrir þessi vandamál á einn eöa
annan hátt. Verstu óvinir
barnanna i þróunarlöndunum eru
hungur og vannæring. Og segja
skýrslur Alþjóöaheilbrigöis-
málastofnunarinnar sina sögu.
Samkvæmt þeim veröa 100 þús-
und börn blind árlega vegna A-
vitaminskorts samfara annars-
konar vannæringu. Um 10 mil-
jónir barna þjást vegna alvarlegs
skorts á eggjahviturikri og orku-
rikri fæöu. Og um 80 miljónir
írlaixi
írlandsferð er sérstök
og ööruvísi ferö, sem
seint gleymist.
veröa fyrir baröinu á allskyns
sjúkdómum öörum, sem rekja
má til lélegrar fæöu eöa fæöu-
skorts. Það hefur veriö áætlað aö
yfir 200 miljónir barna 5 ára og
yngri, um heimingur barna i þró-
unarlöndunum, séu vannærö. 1
sumum rikjum Suöur-Amerfku
deyja meira en helmingur barna
undir 5 ára aldri af völdum sjúk-
dóma, sem rekja má til næringar-
skorts. Ófriskar konur og börn á
brjósti þurfa meira af eggja-
hviturikri fæöu heldur en hægt er
aö veita þeim I mörgum þró-
unarlöndunum. Aöalastæöan eru
lágar tekjur fjölskyldunnar. Þar
viö bætist að margar konur 1
þessum löndum veröa aö vinna
erfiöisvinnu á meögöngutíman-
um. Vannæring móöurinnar
veldur þvi oft andvanafæðingu
eöa fósturláti. Ef barniö fæöist
lifandi getur þaö haft varanleg á-
hrif á heilsu þess og þroska.
ömurlegar aðstæður
Hreint vatn, viöunandi hrein-
lætisaöstaða og nægur matur eru
nauösynlega forsendur til þess aö
maðurinn geti veriö heilbrigöur
og hraustur. Um 1000 miljónir
manna i þróunarlöndunum hafa
ekki möguleika á aö ná I hreint
vatn nema endrum og eins. Og
um 1000 miljónir veröa aö vera
án almenniiegrar salernisaö-
stööu. Þaö er m.a. þess vegna
sem fólk á þessum svæðum deyr
úr sjúkdómum, sem fólk á
Vesturlöndum deyr ekki úr viö
venjulegar aöstæöur, s.s. innflú-
ensu, berklum, lungnabólgu,
mislingum og malariu. Sam-
kvæmt skýrslum frá Alþjóðaheil-
brigöismálastofnuninni frá þvf I
april i vor eru þessir sjúkdómar
helstu dauöavaldar barna I þró-
unarlöndunum fyrir utan sjúk-
dóma af völdum næringarskorts.
Átta daga ferö frá 25. ágúst til 1. sept. Beint leiguflug til
Dublin. Möguleiki á þriggja daga ferö um hin rómuöu
irsku sveitahéruð og hin friösælu sveitaþorp meö dæmi-
geröu irsku krárnar á ööru hverju götuhorni.
Björn Þorsteinsson kennari:
BÖRN ÞRIÐJA
HEIMSINS
ÁBARNAÁRI